2022 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd arbennig y flwyddyn 2022 Gymru a'i phobl
Deiliaid
Digwyddiadau
1 Ionawr - Roedd Rhestr Anrhydeddau’r Flwyddyn Newydd 2022 yn cynnwys athletwyr Olympaidd Hannah Mills (OBE) a Lauren Price (MBE), athletwyr Paralympaidd David Smith (MBE) a James Roberts (MBE). Roedd hefyd yn cynnwys Prif Swyddog Meddygol Cymru Dr Frank Atherton (urdd marchog), a'r Athro Julie Lydon (urdd bonesig).[ 8] 14 Ionawr - Cyhoeddodd y Prif Weinidog Mark Drakeford y byddai cyfyngiadau COVID-19 yn lleihau, yn dilyn cwymp yn nifer yr achosion.[ 9] 21 Ionawr - Mewn cynhadledd i'r wasg yng Nghaerdydd , ymosododd Mark Drakeford ar Brif Weinidog y DU, Boris Johnson am beidio â gweithredu'n addas yn erbyn COVID-19. Amlygodd Drakeford hefyd hanes gwleidyddol Johnson ac awgrymu bod llywodraeth Johnson yn ceisio ei amddiffyn.[ 10] 10 Chwefror - Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru y byddai gweithwyr gofal cymdeithasol yng Nghymru yn derbyn taliad o £1,000 ym mis Ebrill.[ 11] 14 Chwefror - Galodd Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru, Sophie Howe , ar Lywodraeth Cymru i dreialu wythnos waith pedwar diwrnod.[ 12] 16 Chwefror - Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru daliadau o £1,600 y mis i bobl ifanc sy'n gadael gofal ar ôl iddynt cyrraedd 18 oed.[ 13] 23 Chwefror - Ceryddwyd Arweinydd Plaid Cymru Adam Price a Chwnsler Cyffredinol Cymru Mick Antoniw gan Swyddfa Dramor y DU am ymweld ag Wcráin .[ 14] 27 Chwefror - Achubwyd pedwar o blant o Afon Rhondda [ 15] 12 Mawrth - Ar ddechrau cynhadledd Llafur Cymru , beirniadodd Mark Drakeford ymateb Llywodraeth y DU at oresgyniad Wcráin gan Rwsia yn 2022 . Daeth Syr Keir Starmer i'r cynhadledd, ei ymddangosiad cyntaf fel arweinydd Plaid Lafur y DU.[ 16] 30 Mawrth - Cyhoeddodd Jamie Wallis AS ei fod yn drawsryweddol . Bu iddo ffoi o ddamwain car ar ôl dioddef trais rhywiol ym mis Tachwedd 2021.[ 17] 4 Ebrill - Daeth Comisiynydd Safonau y Senedd Douglas Bain i'r casgliad nad oedd Aelodau o'r Senedd Paul Davies , Darren Millar , Nick Ramsay ac Alun Davies wedi torri'r gyfraith mewn ymchwiliad ar yfed alcohol ar ystâd y Senedd yn ystod cyfyngiadau COVID-19 ar werthu alcohol.[ 18] 28 Ebrill - Cafodd Jamie Wallis ei gyhuddo gan Heddlu De Cymru o fethu â stopio yn dilyn gwrthdrawiad traffig ar y ffordd, methu â rhoi gwybod i’r awdurdodau am y gwrthdrawiad, gyrru heb dalu sylw, a gadael cerbyd mewn safle peryglus.[ 19] 5 Mai - Cynhaliwyd Etholiadau lleol Cymru 2022 gyda ffiniau newydd. Roedd modd i awdurdodau lleol ddewis rhwng y system pleidlais sengl drosglwyddadwy a'r system cyntaf i’r felin .[ 20] Plaid Cymru bedwar; collodd y Ceidwadwyr Cymreig un cyngor a chollodd Annibynwyr ddau.[ 21] 2 Mehefin - Roedd Rhestr Anrhydeddau’r Pen-blwydd Brenhines Loegr 2022 yn cynnwys yr actor Jonathan Pryce (urdd marchog) a'r Aelod Seneddol dros Lanelli Nia Griffith (urdd bonesig). Fe wnaeth Comisiynydd Plant Cymru Rocio Cifuentes , y gantores Bonnie Tyler , Bardd Cenedlaethol cyntaf Cymru Gwyneth Lewis , pêl-droediwr a chapten Cymru Gareth Bale dderbyn MBE, ac fe wnaeth y dyn tywydd Derek Brockway dderbyn Medal yr Ymerodraeth.[ 22] 4 Mehefin - Daeth Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Dinbych 2022 i ben, gyda record o 118,000 yn dod i'r digwyddiad.[ 23] 22 Mehefin - Cafodd Eluned Morgan ei cheryddu'n swyddogol gan Senedd Cymru ar ôl cael ei gwahardd rhag gyrru am chwe mis.[ 24] 11 Gorffennaf - Cafodd Jamie Wallis ddirwy o £2,500 a chael ei wahardd rhag gyrru am chwe mis.[ 25] 18 Gorffennaf - Ailddechreuodd Sioe Frenhinol Cymru yn Llanelwedd .[ 26] 8 Awst - Ymddangosodd cyn-chwaraewr pêl-droed a rheolwr Cymru Ryan Giggs gerbron Llys y Goron Crown Square ym Manceinion ar gyhuddiad o ymosod ar ei gyn-gariad.[ 27] 19 Awst - Gwres mawr yng Nghymru. Cyhoeddwyd sychdwr yng Ngheredigion , Sir Benfro , Sir Gaerfyrddin , Abertawe , Castell Nedd Port Talbot a Phen-y-bont ar Ogwr .[ 28] 31 Awst - Roedd tân sylweddol ger Pier y Mwmbwls .[ 29] 8 Medi - Bu farw Elisabeth II , Brenhines Y Deyrnas Unedig. Daeth Siarl III frenin.[ 30] 9 Medi - Cyhoeddodd Siarl III, brenin y Deyrnas Unedig bod y Tywysog Wiliam yn ei olynu fel Tywysog Cymru [ 4] [ 31] 16 Medi - Daeth Siarl III i Gymru ar ei daith swyddogol cyntaf fel brenin.[ 32] 27 Medi - Ymwelodd y Tywysog Wiliam a Catherine, Tywysoges Cymru ag Ynys Môn ar eu taith swyddogol cyntaf i Gymru ers marwolaeth y Frenhines.[ 33] 26 Hydref - Penodi David TC Davies yn Ysgrifennydd Cymru dan arweiniad Prif Weinidog Rishi Sunak , a phenodi Simon Hart yn Brif Chwip.[ 3]
Celfyddydau a llenyddiaeth
Eisteddfod Genedlaethol Cymru
Gwobrau
Llyfrau newydd
Cymraeg
Saesneg
Cerddoriaeth
Albymau
Ffilm
Darlledu
Saesneg
Radio Cymraeg
Teledu Cymraeg
Chwaraeon
Marwolaethau
Eddie Butler 8 Ionawr – Keith Todd , pêl-droediwr, 80[ 55] 10 Ionawr – Burke Shelley , canwr roc a cherddor, 71[ 56] 12 Ionawr – Taffy Thomas , joci, 76[ 57] 21 Ionawr – Howard Radford , pêl-droediwr, 91[ 58] 25 Ionawr – Wyn Calvin , digrifwr, 96[ 59] 14 Chwefror – Aled Roberts , gwleidydd a Chomisiynydd y Gymraeg , 59[ 60] 4 Mawrth
Ruth Bidgood , bardd, 99[ 61] Iwan Edwards , arweinydd corawl Cymreig-Canadaidd, 84[ 62] Dai Jones Llanilar, cyflwynydd teledu a radio, canwr, 78[ 63] Colin Lewis , seiclwr, 79[ 64] Mair Garnon , athrawes ac awdures17 Mawrth – Alan Rees , chwaraewr rygbi a chriced, 84[ 65] 1 Ebrill - Richard Cyril Hughes , hanesydd a nofelydd15 Ebrill – Peter Swales , hanesydd, 73[ 66] 10 Mai – Glyn Shaw , chwaraewr rygbi, 71[ 67] 18 Mai – Brian Bedford , pêl-droediwr, 88[ 68] 26 Mai - Dyfrig Evans , actor a chanwr gyda'r band Topper 8 Mehefin – David Lloyd-Jones , arweinydd cerddorol a ganwyd yn Lloegr, 87[ 69] 12 Mehefin – Phil Bennett , chwaraewr rygbi, 73[ 70] 12 Mehefin - Cen Llwyd , gweinidog, bardd ac ymgyrchydd.
13 Gorffennaf – Chris Stuart , newyddiadurwr, cyflwynydd radio a theledu, cynhyrchydd, 73[ 71] 17 Gorffennaf – Billy Davies , cricedwr, 86[ 72] 5 Awst – Aled Owen , pêl-droediwr, 88[ 73] 24 Awst – Ken Jones , chwaraewr rygbi, 81[ 74] 27 Awst – Tony Nelson , pêl-droediwr, 92[ 75] 29 Awst – Mick Bates , gwleidydd a ganwyd yn Lloegr, 74[ 76] 8 Medi – Mavis Nicholson , ysgrifennwraig a darlledwr, 91[ 77] 15 Medi - Eddie Butler , chwaraewr a sylwebydd rygbi, 65[ 78]
Cyfeiriadau
↑ "Rt Hon Mark Drakeford MS" . gov.wales . Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-05-06. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Robert Buckland fydd yn olynu Simon Hart" . Golwg360 . 7 Gorffennaf 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ 3.0 3.1 "David TC Davies yw Ysgrifennydd Cymru" . Golwg360 . 25 Hydref 2022. Cyrchwyd 26 Hydref 2022 .↑ 4.0 4.1 4.2 "Brenin Charles: Cadarnhau William yn Dywysog Cymru" . BBC Cymru Fyw (yn Saesneg). 9 Medi 2022. Cyrchwyd 19 Medi 2022 .↑ "New Archbishop of Wales elected" (yn Saesneg). Yr Eglwys yng Nghymru. 6 Rhagfyr 2021. Cyrchwyd 19 Medi 2022 .↑ "Gorymdaith ac Archdderwydd newydd i gyhoeddi prifwyl 2020" . Golwg360 . 29 Mehefin 2019. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Penodi Bardd Cenedlaethol newydd i Gymru" . Golwg360 . 1 Mawrth 2016. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Welsh Secretary celebrates New Year Honours recipients" . gov.uk (yn Saesneg). 31 Rhagfyr 2021. Cyrchwyd 19 Medi 2022 .↑ Evans, Felicity (14 Ionawr 2022). "Covid in Wales: Restrictions to ease after Omicron peak" . BBC News (yn Saesneg). Cyrchwyd 19 Medi 2022 . ↑ Morris, Steven (21 Ionawr 2022). "Boris Johnson's history is catching up with him, says Welsh first minister" . The Guardian (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ Baker, Lisa (Chwefror 2022). "Real living wage a good first step, 'but still a lot more' to do for carers in Wales, says GMB union" . News from Wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ Dickins, Sarah (14 Chwefror 2022). "Four-day working week pilot bid for Welsh workers" . BBC News (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ Breese, Evie (16 Chwefror 2022). "Welsh care leavers to receive £1,600 a month in basic income pilot" . The Big Issue (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ Mosalski, Ruth (23 Chwefror 2022). "Foreign Office reprimand Welsh politicians Adam Price and Mick Antoniw over trip to Ukraine" . WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ Owen, Cathy (28 Chwefror 2022). "The moment four children are rescued from fast-flowing river by helicopter" . WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Mark Drakeford at Welsh Labour's 2022 conference: "There is another way" " . Labourlist (yn Saesneg). 12 Mawrth 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "AS 'eisiau bod yn drawsryweddol ac wedi cael fy nhreisio' " . BBC Cymru Fyw . 30 Mawrth 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Deans, David (20 Medi 2022). "Senedd booze ban politicians cleared" . BBC News (yn Saesneg). ↑ "Cyhuddo'r Aelod Seneddol Ceidwadol Jamie Wallis o bedair trosedd yrru" . Golwg360 . 28 Ebrill 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Local Government and Elections (Wales) Act 2021" . legislation.gov.uk . Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Bebb, Huw (6 Mai 2022). "Etholiadau Lleol: Sut ddiwrnod oedd hi i'r gwahanol bleidiau yng Nghymru?" . Golwg360 . Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Anrhydeddau i Gwyneth Lewis, Gareth Bale, Bonnie Tyler, Brynmor Williams a mwy" . Golwg360 . 2 Mehefin 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Gregory, Rhys (6 Mehefin 2022). "Wales > Record numbers at 2022 Urdd National Eisteddfod WALES Record numbers at 2022 Urdd National Eisteddfod" . Wales247 (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Eluned Morgan yn cael cerydd swyddogol gan Senedd Cymru" . Golwg360 . 22 Mehefin 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Jamie Wallis: MP found guilty of driving offences" . BBC News (yn Saesneg). 11 Gorffennaf 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Sioe Frenhinol Cymru" . Royal Welsh Show . Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-09-04. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Ryan Giggs yn y llys" . Golwg360 . 8 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Drought declared in parts of Wales after water levels plummet" . The Guardian (yn Saesneg). 19 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Owen, Cathy (31 Awst 2022). "Smoke billowed across Swansea as emergency services dealt with a large fire at Mumbles Pier" . WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Queen Elizabeth II has died" . BBC News . 8 Medi 2022. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 8 Medi 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Cannoedd yn arwyddo deiseb yn galw am ddod â theitl 'Tywysog Cymru' i ben" . Golwg360 . 2022-09-09. Cyrchwyd 2022-09-30 .↑ "King Charles III: First visit to Wales as the King announced" . BBC News (yn Saesneg). 10 Medi 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Virginia Crosbie 'wrth ei bodd' yn croesawu William a Kate i Ynys Môn" . Golwg360 . 28 Medi 2022. Cyrchwyd 28 Medi 2022 .↑ "Llŷr Gwyn Lewis yn ennill Cadair Eisteddfod Ceredigion" . BBC Cymru Fyw . 5 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Poet wins the National Eisteddfod Crown two years after submitting entry at the start of lockdown" . Nation.Cymru (yn Saesneg). 1 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Sioned Erin Hughes yn ennill Medal Ryddiaith Eisteddfod Ceredigion" . Eisteddfod . 3 Awst 2022. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-09-20. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Gruffydd Siôn Ywain yn ennill Medal Ddrama Eisteddfod Ceredigion" . Eisteddfod . 4 Awst 2022. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-09-20. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "' Mori' gan Ffion Dafis yw Llyfr y Flwyddyn 2022" . Golwg360 . 21 Gorffennaf 2022.↑ "English-language Wales Book of the Year 2022 Winners" . Literature Wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Hywel Gwynfryn yn 80 oed – dathlu drwy gyhoeddi llyfr am ei "gyfraniad anferth" i ganu pop Cymraeg" . Golwg360 . 11 Gorffennaf 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Mr Jones - The Man Who Knew Too Much" . Ashley Drake Publishing Ltd . Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Power, Ed (29 Ionawr 2022). "Cate Le Bon was stranded in Wales so she made a lockdown album" . The Irish Times (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Hollywood's Jurassic Park premiere in Carmarthen set for movie" . BBC News (yn Saesneg). 3 Chwefror 2021. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Booth, Thomas (8 Ionawr 2022). "' Slammed' BBC Wales rugby documentary review & rating" . Last Word on Sports (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Kiri Pritchard-McLean announced as new presenter of TV Flashback" . BBC Media Centre (yn Saesneg). 10 Rhagfyr 2021. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "BBC announces its intention to extend Radio Cymru 2 to broadcast 60 hours a week" . BBC Media Centre (yn Saesneg). 3 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ 47.0 47.1 Max Miller (28 Hydref 2022). "S4C unveils packed World Cup slate" . Broadcast Now Sport (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Tachwedd 2022 . ↑ "Gogglebocs Cymru cast from Llanrwst, Bangor and Caernarfon" . North Wales Pioneer (yn Saesneg). 8 Tachwedd 2022. Cyrchwyd 6 Rhagfyr 2022 .↑ "' Welsh language TV is quite special' says star Joanna Scanlon as gripping new S4C drama is launched" . Nation.Cymru (yn Saesneg). 15 Mai 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Haigh, Elizabeth (7 Ionawr 2022). "Covid probe after 2,000 fans went to Chester FC games… at stadium that's actually in Wales" . LBC (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Cymru'n mynd i Gwpan y Byd!" . Golwg360 . Mehefin 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Kate Milsom (20 Medi 2022). "Non Stanford wins Munich European Championships and announces retirement" . Triathlon (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Torcalon i ferched Cymru" . Golwg360 . 12 Hydref 2022. Cyrchwyd 26 Hydref 2022 .↑ "Warren Gatland yn dychwelyd i fod yn brif hyfforddwr rygbi Cymru" . Golwg360 . 5 Rhagfyr 2022. Cyrchwyd 5 Rhagfyr 2022 .↑ Harries, Owen (11 Ionawr 2022). "Swansea Legend Keith Todd passes away aged 80" . Herald Wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ Moore, Sam (11 Ionawr 2022). "Burke Shelley death: Budgie founder dies aged 71" . The Independent (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ Milnes, David (13 Ionawr 2022). "Popular leading lightweight jockey Taffy Thomas dies aged 76" . Racing Post (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "In Memory Of" . Bristol Rovers (yn Saesneg). 23 Ionawr 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "One of Wales' greatest entertainers Wyn Calvin has died" . Nation.Cymru (yn Saesneg). 25 Ionawr 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Aled Roberts, Comisiynydd y Gymraeg, wedi marw yn 59 oed" . Golwg360 . 14 Chwefror 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Ruth Bidgood Obituary" . Seren Books (yn Saesneg). 8 Mawrth 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Dunlevy, T'Cha (6 Mawrth 2022). "Obituary: Montreal choir conductor Iwan Edwards's 'passion was limitless' " . Montreal Gazette (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "' Y byd darlledu a chefn gwlad yn dlotach heb Dai Jones, Llanilar' " . Golwg360 . 4 Mawrth 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Henderson, Guy (4 Mawrth 2022). "Tour de France and Olympic rider Colin Lewis dies aged 79: Tributes pour in for champion Devon cyclist" . Devon Live (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Alan Rees - a tribute" . Glamorgan Cricket News (yn Saesneg). 18 Mawrth 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Genzlinger, Neil (21 Ebrill 2022). "Peter Swales, Who Startled Freud Scholarship, Dies at 73" . The New York Times (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ Turner, Matt (10 Mai 2022). "Wales dual-code rugby international Glyn Shaw dies aged 71" . Warrington Guardian (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Brian Bedford (1933-2022) RIP" . Queens Park Rangers FC (yn Saesneg). 18 Mai 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "David Lloyd-Jones, co-founder of Leeds-based Opera North – obituary" . Telegraph (yn Saesneg). 13 Mehefin 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Phil Bennett: Legendary Wales and British and Irish Lions fly-half dies aged 73" . BBC Sport (yn Saesneg). 12 Mehefin 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Denman, Amy; Morris, Aaron (13 Gorffennaf 2022). "Durham-born BBC Radio 2 DJ Chris Stuart dies aged 73 - leading to tributes from colleagues" . Chronicle Live (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Billy Davies - a tribute" . Glamorgan Cricket News (yn Saesneg). 18 Gorffennaf 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Former Winger Owen Dies" . TWTD.com (yn Saesneg). 6 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Ken Jones: Former Wales and British and Irish Lions centre dies aged 81" . BBC Sport (yn Saesneg). 25 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Obituary: Tony Nelson" . AFC Bournemouth (yn Saesneg). 27 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ "Teyrngedau i Mick Bates, y cyn-Aelod Cynulliad, sydd wedi marw'n 74 oed" . Golwg360 . 30 Awst 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .↑ Brown, Maggie (11 Medi 2022). "Mavis Nicholson obituary" . The Guardian (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 Medi 2022 . ↑ "Eddie Butler: Former Wales rugby captain and legendary broadcaster dies aged 65" . BBC Sport (yn Saesneg). 15 Medi 2022. Cyrchwyd 20 Medi 2022 .
