Türkiye'de Hristiyanlık

Türkiye'deki Hristiyanlar
Kariye Kilisesi'nde bulunan Pantokrator İsa Mesih mozaiği
Kariye Kilisesi'nde bulunan Pantokrator İsa Mesih mozaiği
Toplam nüfus
yaklaşık 180 bin kişi[1]
Dinler
Hristiyanlık (Katolik Kilisesi, Doğu Ortodoks Kilisesi, Oryantal Ortodoksluk, Antakya Rum Ortodoks Patrikhanesi, Süryani Ortodoks Kilisesi, Protestanlık)
Diller
Türkçe, Yunanca, Kilise Latincesi, Koini Yunancası, Ermenice, Süryanice, Arapça, Rusça, Gürcüce, İngilizce, Almanca, Korece, Farsça
Makale serilerinden
Türkiye arması
Başlıca dini gruplar
Diğerleri
Konular

Hristiyanlığın, Pavlus'un, Timoteos'un, Nikolaos'un, Polikarp'ın ve daha birçok kişinin olduğu çok sayıda Hristiyan havari ve azizlerin doğduğu yer olan Anadolu'da ve bir kısmı Türkiye sınırlarında kalan Ermeni Yaylası'nda uzun bir geçmişi vardır.

Türkiye'de Hristiyanların oranı 1914'te %25-20 iken 1927'de %2 civarına geriledi[2] ve bugün yaklaşık %0,2 kadardır.[1][3][4][5] Türkiye'de din ve mezheplere yönelik nüfus sayımı olmaması sebebiyle rakamlar kesin olmamakla birlikte bu oran yaklaşık 180 bin kişilik bir nüfusa tekabül etmektedir. Bunun nedeni, I. Dünya Savaşı sırasında Süryani ve Ermenilerin zorunlu göçleri ve bu topluluklara karşı işlenen şiddet olayları, Yunanistan ile Türkiye arasındaki nüfus mübadelesi[6] ve Hristiyanların göç etmesi gibi ülkenin demografik yapısında önemli ölçüde değişikliğe yol açan olaylardan kaynaklanıyordu.

Bugün, yaklaşık 80.000 Oryantal Ortodoks,[7] 35.000 Katolik,[8] 18.000 Antakya Rum Ortodoks,[9] 8.000 Protestan ve 5.000 Rum Ortodoks[7] çoğunlukla etnik Türk olmak üzere, Türkiye'nin nüfusunun %0,2'sinden azını temsil eden 160.000'den fazla kişinin oluşturduğu farklı Hristiyan mezhepler bulunmaktadır. Bununla birlikte, 708 kişilik Mormon[10], Mesih'te Kardeşler ve Yehova'nın Şahitleri gibi grupların da Türkiye'de varlıklarını sürdürdükleri bilinmektedir. Ayrıca Rum Ortodoks veya Süryani Ortodoks Kilisesi'ni takip eden küçük bir etnik Ortodoks Türk (çoğunlukla İstanbul'da veya İzmir'de yaşayan) grup vardır. Çoğu kez etnik Rumlarla karıştırılırlar. Bazılarının aslında bir Rum geçmişi olmasına rağmen, bu nüfus içinde tarihte İslam'a hiç girmemiş etnik Türkler vardır.[11] Hâlen Türkiye'de ibadete açık olan 398 kilise bulunur.[12] Doğu Ortodoks Kilisesi'nin merkezi 4. yüzyıldan beri İstanbul olmuştur.[13][14]

Türkiye'deki kiliselerin durumu

Anglikan kiliseleri

Kilise adı Resim Durum
Kırım Kilisesi, İstanbul Aktif
Müjdeci Aziz Yuhanna Anglikan Kilisesi, İzmir Aktif

Ermeni kiliseleri

Kilise adı Resim Durum
Yerevman Surp Haç Ermeni Kilisesi (Kuruçeşme, İstanbul) Aktif
Surp Hıreşdagabed Ermeni Kilisesi (Balat, İstanbul) Aktif
Surp Nişan Ermeni Kilisesi (Kartal, İstanbul) Aktif
Surp Haç Ermeni Kilisesi (Üsküdar, İstanbul) Aktif
Surp Hripsimyants Ermeni Kilisesi (Büyükdere, İstanbul) Aktif
Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi (Bakırköy, İstanbul) Aktif
Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi (Beşiktaş, İstanbul) Aktif
Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi (Eyüp, İstanbul) Aktif
Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi (Ortaköy, İstanbul) Aktif
Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi (Yeniköy, İstanbul) Aktif
Surp Harutyun Ermeni Kilisesi (Kumkapı, İstanbul) Aktif
Surp Harutyun Ermeni Kilisesi (Taksim, İstanbul) Aktif
Surp Yerits Mangants Ermeni Kilisesi (Boyacıköy, İstanbul) Aktif
Surp Yerrortutyun Ermeni Kilisesi (Galatasaray, İstanbul) Aktif
Surp Hovhannes Ermeni Kilisesi (Narlıkapı, İstanbul) Aktif
Surp Yeğya Ermeni Kilisesi (Eyüp, İstanbul) Aktif
Surp Garabet Ermeni Kilisesi (Üsküdar, İstanbul) Aktif
Surp Hovhannes Ermeni Kilisesi (Gedikpaşa, İstanbul) Aktif
Surp Kevork Ermeni Kilisesi (Samatya, İstanbul) Bilinmiyor
Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi (Galata, İstanbul) Aktif
Surp Krikor Lusaroviç Ermeni Kilisesi (Kuzguncuk, İstanbul) Aktif
Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi (Karaköy, İstanbul) Aktif
Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi (Kınalıada, İstanbul) Aktif
Surp Hagop Ermeni Kilisesi (Altımermer, İstanbul) Aktif
Surp Nigoğayos Ermeni Kilisesi (Beykoz, İstanbul) Aktif
Surp Nigoğayos Ermeni Kilisesi (Topkapı, İstanbul) Aktif
Surp Santuht Ermeni Kilisesi (Rumelihisarı, İstanbul) Aktif
Surp Pırgiç Ermeni Kilisesi (Yedikule, İstanbul) Aktif
Surp Sarkis Anıt Mezar Şapeli (Balıklı, İstanbul) Aktif
Surp Istepanos Ermeni Kilisesi (Karaköy, İstanbul) Aktif
Surp Istepanos Ermeni Kilisesi (Yeşilköy, İstanbul) Aktif
Surp Takavor Ermeni Kilisesi (Kadıköy, İstanbul) Aktif
Surp Tateos Partoğomeos Ermeni Kilisesi (Yenikapı, İstanbul) Aktif
Surp Vartanants Ermeni Kilisesi (Feriköy, İstanbul) Aktif
Surp Yergodasan Arakelots Ermeni Kilisesi (Kandilli, İstanbul) Aktif
Surp Karasun Manuk Ermeni Kilisesi (Iskenderun, Hatay) Aktif
Surp Kevork Ermeni Kilisesi (Derik, Mardin) Aktif
Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi (Kayseri) Yılda bir veya iki kere açılıyor
Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi (Kırıkhan, Hatay) Aktif
Surp Giragos Ermeni Kilisesi Kapatıldı - Türkiye tarafından el konuldu
Ani Katedrali 1319 depreminde terk edildi
Kars Katedrali Camiye dönüştürüldü
Mıren Katedrali Yıkıntı
Kutsal Havariler Manastırı Yıkıntı
Horomos Manastırı Yıkıntı
Garmravank (Vaspurakan) Yıkıntı
Kaymaklı Manastırı Yıkıntı
Beşkilise Yıkıntı
Gıduts Manastırı Terk edildi
Yedi Kilise Yıkıntı, koruma altında
Naregavank Yok edildi, yerine cami inşa edildi
Aziz Bartalmay Manastırı Yıkıntı
Surp Garabet Manastırı Yok edildi, bölgeye bir köy inşa edildi
Surp Marine Kilisesi Yıkıntı
Aziz Stepanos Kilisesi Yok edildi
Tekor Bazilikası Yok edildi
Hatay Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Vakıflı Aktif

Rum/Bizans kiliseleri

Kilise adı Resim durum
Ayios Andreas en te Krisei Manastırı Camiye çevrilmiş
Kariye Kilisesi Camiye dönüştürüldü, sonrasında müze oldu, sonra tekrar camiye dönüştürüldü
Pantokrator Manastırı Kilisesi Camiye çevrilmiş
Pantepoptes Manastırı Kilisesi Camiye çevrilmiş
Antiochos Sarayı Yıkıntı
Pharos Meryem Ana Kilisesi Yıkıntı
Azize Gastria Manastırı Camiye çevrilmiş
Aya Yorgi Patrikhane Kilisesi Aktif
Aya İrini Müze
Ayasofya Camiye dönüştürüldü, sonrasında müze oldu, sonra tekrar camiye dönüştürüldü
Havariyyun Kilisesi Yıkıldı ve üzerine Fatih Camii inşa edildi
Lips Manastırı Kilisesi Camiye çevrilmiş
Stoudios Manastırı Yıkıntı; camiye çevrileceği nedeniyle ziyaretçilere kapalı
Hagios İoannes en te Trullo Kilisesi Camiye çevrilmiş
Blachernae Meryem Ana Kilisesi (İstanbul) Aktif
Kanlı Kilise Aktif
Myrelaion Kilisesi Camiye çevrilmiş
Aziz Nikolas Katolik Kilisesi Camiye çevrilmiş
Pammakaristos Manastırı Camiye çevrilmiş
İskenderun Aziz Nicholas Kilisesi Kahramanmaraş depremlerinde hasar gördü
Aya Sergios ve Bachos Kilisesi Camiye çevrilmiş
Sveti Stefan Kilisesi Aktif
İstanbul, Feriköy'deki Aziz Demetrius Kilisesi Aktif
Kristos Pantepoptes Kilisesi Camiye çevrilmiş
Vefa Kilise Camii Camiye çevrilmiş
Ayia Theodosia Camiye çevrilmiş
Azize Theotokos Kyriotissa Camiye çevrilmiş
Kuştul Manastırı Yıkıntı
Sümela Manastırı Müze
Meryem Ana Evi Müze
Meryem Ana Türk Ortodoks Kilisesi Aktif
Aziz Nikolas Kilisesi (Noel Baba) (Demre) Yıkıntı, müze

Katolik kiliseleri

Katolik piskoposluklar
Ana madde: Türkiye'de Katolik Kilisesi
Kilise adı Resim durum
İstanbul Saint Esprit Kilisesi Aktif
Czestochova Meryem Ana Kilisesi Aktif
St. Antuan Katolik Kilisesi, İstanbul Aktif
Azize Tereza Kilisesi - Ankara Aktif
Müjde Katedrali, İskenderun Kahramanmaraş depremlerinde hasar gördü
Sent Antuan Latin Katolik Kilisesi, Mersin Aktif
Aziz John Katedrali, İzmir Aktif
Saint Pierre Kilisesi Müze
Aziz Polikarp Kilisesi Aktif
San Domenico Kilisesi, İstanbul Camiye çevrilmiş
Saint Benoît Latin Katolik Kilisesi Aktif
Saint Peter ve Saint Paul Kilisesi Aktif

Gürcü kiliseleri

Kilise adı Resim durum
Bomonti Gürcü Katolik Kilisesi Aktif
Oşki ("Öşki Manastırı"/"Öşk Vank''/''Çamlıyamaç") Terkedilmiş
Hahuli Manastırı (''Haho''/''Bağbaşı'') Camiye çevrilmiş
Doliskana Manastırı (''Dolishane''/''Hamamlıköy'') Camiye çevrilmiş
Bana Katedrali (''Penek'') Yıkıntı
Tbeti Manastırı (''Cevizli'') Yıkıntı
eski Gürcü Kilisesi, Ani Yıkıntı
İşhani Manastırı Koruma altında
Parhali Manastırı (''Barhal''/''Altıparmak'') Camiye çevrilmiş
Handzta Manastırı Yıkıntı
Ekeki Kilisesi Yıkıntı
Othta Eklesia (''Dörtkilise'') Terkedilmiş
Parehi Manastırı Yıkıntı
Makriali Aziz Giorgi Kilisesi, Kemalpaşa, Artvin Yıkıntı
Barlaham Manastırı, Yayladağı Yıkıntı
Ança Manastırı Yıkıntı
Okhvame, Ardeşen Yıkıntı
Tskarostavi Manastırı Yıkıntı
Opiza Manastırı Yıkıntı

Süryani kiliseleri

Kilise adı Resim durum
Midyat'ta Mor Sharbel Süryani Ortodoks Kilisesi Aktif
Mor Gabriel Manastırı Aktif
Deyrüzzaferân Manastırı Aktif

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b "Türkiye farklı inançlara sağlanan ibadet yeri sayısında Batı'nın 5 kat önünde". www.aa.com.tr. 17 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  2. ^ "Umumî Nüfus Tahriri" (PDF). 28 Ekim 1927. s. 30. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ağustos 2024. 
  3. ^ "The Global Religious Landscape". 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Turkey (Turkiye) (İngilizce), Central Intelligence Agency, 13 Ağustos 2024, 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Ağustos 2024 
  5. ^ "Türkiye'de Hristiyan nüfusu ve kilise sayısı - Demokrat Gündem - Haberler - Son Dakika Haberleri". demokratgundem.com. 19 Haziran 2023. 18 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  6. ^ "Chapter The refugees question in Greece (1821-1930) in "Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας", ΟΕΔΒ ("Topics from Modern Greek History"). 8th edition" (PDF). Nikolaos Andriotis. 2008. 
  7. ^ a b "Foreign Ministry: 89,000 minorities live in Turkey". Today's Zaman. 15 Aralık 2008. 20 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2011. 
  8. ^ "Statistics by Country". www.catholic-hierarchy.org. 18 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  9. ^ "Christen in der islamischen Welt – Aus Politik und Zeitgeschichte" (PDF). 2008. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2013. 
  10. ^ "Statistics and Church Facts | Total Church Membership". newsroom.churchofjesuschrist.org (İngilizce). 28 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021. 
  11. ^ "Turkish Protestants still face "long path" to religious freedom". www.christiancentury.org. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2014. 
  12. ^ "Türkiye'de Hristiyan ve Yahudilere ait 439 ibadethane ve 24 dernek var". 2 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ William G. Rusch (2013). The Witness of Bartholomew I, Ecumenical Patriarch. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 31. ISBN 978-0-8028-6717-9. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2019. Constantinople has been the seat of an archiepiscopal see since the fourth century; its ruling hierarch has had the title of"Ecumenical Patriarch" ... 
  14. ^ Erwin Fahlbusch; Geoffrey William Bromiley (2001). The Encyclopedia of Christianity. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 40. ISBN 978-90-04-11695-5. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2019. The Ecumenical Patriarchate of Constantinople is the ranking church within the communion of ... Between the 4th and 15th centuries, the activities of the patriarchate took place within the context of an empire that not only was ...