| Dinastija
|
Vladar
|
Slika
|
Razdoblje
|
Napomene
|
| – |
Arhont Petar |
|
kraj 10. vijeka |
Arhont Duklje.
|
| – |
Jovan Vladimir |
![]() |
c. 1000–1016 |
Knez Duklje.
|
| – |
Dragimir |
|
1016–1018 |
Knez Travunije i Zahumlja.
|
| Vojislavljevići |
Stefan Vojislav |
|
1018–1043 |
Dragimirov sin i rodonačelnik dinastije Vojislavljevića i knez Srba. Duga vladavina. Pobunio protiv Vizantijskog carstva (1035).
|
| Vojislavljevići |
Neda |
|
1043–1046 |
Nećaka bugarskog cara Samuila i žena kneza Vojislava.
|
| Vojislavljevići |
Gojislav |
|
1046 |
Sin kneza Vojislava.
|
| Vojislavljevići |
Mihailo |
 |
c. 1046–1081 |
Duga vladavina, bio je kralj Duklje, Travunije, Zahumlja i Raške. Na početku je bio vizantijski vazal[α 1]. Nakon crkvenog raskola iz 1054. godine, udaljio je se od Vizantinaca podržavajući slovensku pobunu iz 1071/1072. Godine 1077. dobio je kraljevsku počast od Grgura VII. i nominalno je služio papi. Duga vladavina.
|
Duklja postaje kraljevina (1077)
Nezavisnost od Vizantije
|
| Vojislavljevići |
Konstantin Bodin |
 |
1081–1101 |
Kralj Duklje i Raški župan. Duga vladavina. Bio je jedan od vođa slavenskog ustanka protiv Vizantije 1071/1072. godine, uzevši titulu cara Bugarske, pod imenom «Petar III». Vizantinci ga proglašavaju protosebastosom[α 2].
|
| Vojislavljevići |
Mihailo II |
|
1101–1102 |
|
| Vojislavljevići |
Dobroslav II |
|
1102 |
Kralj Duklje i Travunije.
|
| Vojislavljevići |
Kočopar |
|
1102–1103 |
Kralj Duklje, pod vlašću velikog kneza Vukana od Raške.
|
| Vojislavljevići |
Vladimir |
|
1103–1114 |
Kralj Duklje.
|
| Vojislavljevići |
Đorđe |
|
1114–1118 |
Konstantinov sin i Dukljanski kralj.
|
| – |
Grubeša |
|
1118–1125 |
Svrgao svog negdašnjeg saveznika Đorđa pomoću Vizantije. Poginuo u bitci kod Bara.
|
| Vojislavljevići |
Đorđe |
|
1125–1131 |
Druga vladavina.
|
| Vojislavljevići |
Gradihna |
|
1131–1148 |
Knez Duklje. Prilično duga vladavina.
|
| Vojislavljevići |
Radoslav |
|
1146–1148/62 |
Knez Duklje.
|
| Vojislavljevići |
Mihailo III |
|
1162–1186 |
Knez Duklje. Duga vladavina.
|
| Duklja postupno postaje vazal Raške pod dinastijom Nemanjića (1166–1217)
|
| Nastanak Srpskog kraljevstva (1217)
|
| Vojislavljevići |
Desislava |
|
c. 1186–1189 |
Kneginja i Mihailova supruga.
|
 Nemanjići |
Vukan |
 |
c. 1189–1208 |
Oblast Zete pod vlast krune Nemanjića. Duga vladavina.
|
| Nemanjići |
Đorđe |
|
1208–1216 |
Kralj Zete. Bio je u neprijateljskim odnosom sa svojim stricem Stefanom, kraljem Raške. Prilično duga vladavina.
|
| Nemanjići |
Radoslav |
 |
1216–1243 |
Sin Stefana Prvovenčanog. Knjaz Zete i Zahumlja za vrijeme vladavine njegovog oca, Stefana Prvovenčanog. Zatim postaje kralj Srbije. Obnavlja odnose s Ohridskom arhiepiskopijom. Duga vladavina
|
| Nemanjići |
Beloslava |
|
1243–1267 |
Bugarska princeza, kći Ivana Asena II, i kraljica Srbije kao supruga Stefana Vladislava. Nakon sukoba između Stefana Vladislava i Stefana Uroša, Vladislav se odrekao krune i Uroš mu je dopustio da upravlja Zetom kao guverner uz zadržavanje titule «kralja».
|
| Nemanjići |
Uroš |
 |
1267–1276 |
Kralj Srbije, najmlađi sin Stefana Prvovenčanog i Ane Dandolo. Kralj Srbije.
|
| Nemanjići |
Jelena |
|
1276–1309 |
Žena Stefana Uroša i kraljica Srbije, kao kraljica udovica bila je guverner Zeti i Travunije do 1308. Sagradila je manastir Gradac i bila je poznata po vjerskoj toleranciji. Jelenino točno porijeklo nije poznato, ali pretpostavlja se da je «bila francuskog roda» ili po nekim istragama veže se za Napuljsku granu Anžuvinske dinastije.
|
| Građanski rat u kraljevini Srbiji (1321-1322)
|
| Nemanjići |
Stefan Dečanski |
 |
1309–1314 |
Kralj Srbije, sin kralja Milutina, nastavio je širenje Srbije na račun Vizantije i stvorio od nje najmoćniju silu na Balkanskom poluostrvu.
|
| Nemanjići |
Konstantin |
 |
1314–1322 |
Sin i nasljednik kralja Milutina, knjaz Zete, bio je kralj Srbije za kratko vrijeme (1321-1322). Nakon građanskog rata za krunu Srbije, ubijen je od mlađeg brata Stefana Dečanskog.
|
| Nemanjići |
Dušan |
 |
1322–1331 |
Duga vladavina. Sin Stefana Dečanskog, kralj Srbije (1331-1346) i zatim car Srba i Grka (1346-1355). Dao je podsticaj carskoj ekspanziji srpskog kraljevstva na Balkanskom poluostrvu, postajući hegemonistička sila (Dušanovo carstvo). Dao je izraditi kapitalan dokument za ondašnju književnost, Dušanov zakonik.
|
| Poslije cara Dušana, nastaje kriza vlasti u Srpskom carstvu (1356-1371)
|
| – |
Đuraš Ilijić |
|
1331–1362 |
Plemić u službi kralja Stefana Dečanskog, cara Dušana i Uroša V. Rodonačelnik je dinastije Đuraševića, od koje će se odvojiti grana koja će stvoriti dinastiju Crnojevića. Nosio je naslov kefalije (čelnik) i upravljao Gornjom Zetom.
|
 Balšići |
Balša |
|
1356–1362 |
Zetski plemić, rodonačelnik dinastije Balšića, iskoristo je kaotično stanje u Srbiji nakon smrti cara Dušana, prošireći svoju vlast na Bar i Skadar.
|
| Početkom 1360-ih Balšići stvaraju samostalnu knjaževinu
|
| Balšići |
Đurađ Balšić |
|
1362–1378 |
Balšin sin, sa mudrom igrom saveza proširuje područje pod kontrolom porodice Balšića. Osvojio je Skadar, Paštroviće i predio između Skadarskog jezera i Jadranskog mora. Uz podršku Dubrovačke Republike i Venecije ušao je u rat protiv Srpskog carstva (1360-1362). U posjedu Balšića bili su svi primorski gradovi osim Kotora (Ulcinj, Bar, Budva, Cavtat), te Lješ, Danj, Drivast, Ribnica, Prizren, Peć.
|
| Balšići |
Balša II |
|
1378–1385 |
Balšin sin, preuzeo vlast nakon smrti njegovog brata Đurđa. U neprijateljstvim odnosima sa bosanskim kraljem Tvrtkom Kotromanićem, uglavnom zbog Kotora. U zamahu prema jugu, osvojio je Drač, te napao Berata i Valonu, ulazeći u teški sukob sa Karlom Topijom, koji je zatražio pomoć sultana Murata. Poginuo je vjerovatno u bici na Saurskom polju.
|
| Balšići |
Đurađ II |
 |
1385–1403 |
Vladar Zete, bio je sin Stracimira Balšića. Duga vladavina. Sklopio savez sa naglo opadajućem Srpskom carstvom koja je u naglom opadanju. Po nekim izvorima, Đurađ II Balšić se može poistovjetiti sa Strahinjom Banović iz srpskih narodnih pjesama.
|
| Osmansko širenje na Balkanu: bitka na Kosovu (1389) i bitka kod Nikopolja (1396)
|
| Napad Anadolije i pobjeda Timurovih Tartara nad Otomanskom Carstvom (1402). Osmanska kriza (1402-1413)
|
| Nastanak Srpska despotovine (1402)
|
| Balšići stvaraju samostalnu knjaževinu
|
| Balšići |
Balša III |
|
1403–1421 |
Vladar Zete, sin Đurđa II. i Jelene Lazarević, kći kneza Lazara. Zeta postaje sastavni dio Srpske despotovine. Ulazi u sukob sa Venecijom (Skadarski rat), nakon čega se zbližava sa Osmanlijama i postaje njihov vazal. Zatim počinje Drugi skadarski rat protiv Venecije, čime Mlečani dobijaju Ulcinj, Grbalj i Paštroviće, a Srbi Drivast. Kraj vladavine Balšića nad Zetom.
|
 Crnojevići |
Đurađ Đurašević |
|
1403–1435 |
Bio je vođa primorskog plemena Paštrovića.
|
| Crnojevići |
Aleksa Đurašević |
|
1403–1435 |
Vođa primorskog plemena Paštrovića. Zajedno sa bratom, odbio je venecijanske ponude i ostao vjeran vazal Stefana Lazarevića.
|
| Crnojevići |
Gojčin Crnojević |
|
1435–1451 |
Đurđev sin, pobunio je se protiv Stefana Lazarevića. Zajedno sa braćom pobjegao je u Veneciju nakon što je njihov stariji brat sklopio savez sa Stjepanom Vukčićem Kosačom.
|
| Prvi (1439) i drugi pad Smedereva (1459): kraj Srpske despotovine
|
| Crnojevići |
Stefan Crnojević |
|
1451–1465 |
Treći sin Đurđa Đuraševića.[2]
|
| Crnojevići |
Ivan Crnojević |
 |
1465–1490 |
|
| Crnojevići |
Đurađ IV |
|
1490–1496 |
|
| Crnojevići |
Stefan II |
|
1496–1498 |
|
| Crnojevići |
Ivan II |
|
1498–1515 |
|
| Crnojevići |
Đurađ V |
|
1515–1516 |
|
Pad Zete (1496) – Otomanska vladavina (1496-1878)
Država Crnojevića pada pod tursku vlast 1496. godine. Kraj nezavisnosti srednjovjekovne Crne Gore. Turske vlasti uspostavljaju oblast zvanu Vilajet Crnojevića[α 3], pa zatim Skadarski[α 4] i Crnogorski sandžak[α 5] unutar carske pokrajine Rumelije[α 6].
|
| Nastaje Crnogorska episkopska knjaževina (1516)
|
| C.P.C. |
Vavila |
|
1516–1520 |
Mitropolit od 1493. Vavila je 1516. izabran za vladara Crne Gore od strane nekoliko crnogorskih plemena, što obilježava nastanak Crnogorske episkopske knjaževine vezane za Cetinjsku pravoslavnu mitropoliju.
|
| C.P.C. |
German III |
|
1520–1530 ? |
|
| C.P.C. |
Pavle |
|
1530–1532 ? |
|
| C.P.C. |
Vasilije |
|
1532–1540 |
|
| C.P.C. |
Nikodim |
|
1540 |
|
| C.P.C. |
Romil |
|
1540–1559 ? |
|
| C.P.C. |
Makarije |
|
1560–1561 ? |
1557. obnovljena Pećka patrijaršija.
|
| C.P.C. |
Ruvim |
|
1561–1569 |
|
| C.P.C. |
Pahomije II |
|
1569–1579 ? |
|
| C.P.C. |
Gerasim |
|
1575–1582 ? |
|
| C.P.C. |
Venijamin |
|
1582–1591 |
|
| C.P.C. |
Nikanor i Stefan |
|
1591–1593 |
|
| C.P.C. |
Rufim |
|
1593–1636 ? |
|
| Titula crnogorskog mitropolita ostaje upražnjena (1636-1639)
|
| C.P.C. |
Mardarije |
|
1639–1649 ? |
|
| C.P.C. |
Visarion |
|
1649–1659 |
|
| C.P.C. |
Mardarije II |
|
1659–1673 |
|
| C.P.C. |
Rufim II |
|
1673–1685 ? |
|
| C.P.C. |
Vasilije II |
|
1685 |
|
| C.P.C. |
Visarion II |
|
1685–1692 |
Nakon razora cetinjskog manastira 1692. vladičanska stolica je bila upražnjena naredne dvije godine.
|
| Titula crnogorskog mitropolita ostaje upražnjena (1692-1694)
|
| C.P.C. |
Sava Očinić |
|
1694–1696 |
|
 Petrović-Njegoši |
Danilo Petrović Njegoš |
 |
1697–1735 |
Rodonačelnik dinastije Petrović-Njegoša.
|
| Petrović-Njegoši |
Sava II |
 |
1735–1781 |
Vladao zajedno sa Vasilijem III. od 1750. do 1766. godine.
|
| Petrović-Njegoši |
Vasilije III |
 |
1750–1766 |
Vladao zajedno sa Savom II.
|
| Sa ukidanjem Pećke patrijaršije (1766), obrazovana u Crnoj Gori samostalna Mitropolija cetinjska. Crnogorski crkveni poglavari ujedno postaju i političke vođe, tako da u Crnoj Gori nastaje neka vrsta pravoslavne teokratske vladavine, sa jakim osloncem na Rusiju.
|
|
"car" Šćepan Mali |
 |
1768–1773 |
Varalica za kojeg se tvrdilo da je mrtvi ruski car Petar III Romanov u egzilu. Narod Crne Gore ga je proglasio vođom i državom je upravljao kao apsolutni monarh, stavljajući po strani vladiku Savu II.
|
|
Arsenije Plamenac |
|
1781–1784 |
Naslijedio Savu II na mjestu cetinjskog mitropolita i kneza episkopa. Njegovo imenovanje za mitropolita je uzrokovalo podelu u crnogorskoj vlasteli. Živio je prilično povučeno i bavio se uglavnom crkvenim poslovima. Glavne protivnike je imao na anti-ruskoj strani, koja je podržavala venecijanski uticaj nad Crnom Gorom.
|
| Petrović-Njegoši |
Petar I Petrović Njegoš |
 |
1784–1830 |
Kanoniziran kao «Sveti Petar Cetinjski» od strane Srpske pravoslavne crkve.
|
| Crnogorski narodni preporod (1813-1860)
|
| Petrović-Njegoši |
Petar II Petrović Njegoš |
 |
1830–1851 |
Pjesnik i intelektualac, centralna figura crnogorske književnosti, autor je Gorskog vijenca i drugih djela. Bio je čovjek izuzetno visoke kulturne razine za tadašnju Crnu Goru. Politička i financijska potpora Rusije mu je pomogla održati stabilnost prema unutrašnjim neslogama kako i u političkoj napetosti sa Turcima. Posvećen je za vladiku 1833. Bio je prosvijećeni vladar, osnovao je školu (1833) i tiskaru na Cetinju (1834), te je sproveo značajne reforme u državi. Svoju vlast je ojačao ukidanjem dužnosti civilnog guvernera – koju je nasljeđivala porodica Radonić – i prenošenjem ovlasti lokalnih glavara na senat od dvanaest vodećih glavara, koji su se sastajali na Cetinju pod njegovim nadzorom.
|
| Petrović-Njegoši |
Danilo I Petrović Njegoš |
 |
1851–1860 |
Proglašen 13. marta 1852. knezom Crne Gore od Crnogorskog senata.
|
| Petrović-Njegoši |
Nikola Petrović Njegoš |
 |
1860–1918 |
Proglašen kraljem Crne Gore 28. augusta 1910. U izbjeglištvu od 15. januara 1916. zbog Crnogorske kampanje u Prvom svjetskom ratu. Svrgnut na Podgoričkoj skupštini 26. novembra 1918.
|
| Nezavisnost Kneževine Crne Gore od Otomanskog Carstva (1878)
|
| Nastanak Kraljevine Crne Gore (1910)
|
| Prvi svjetski rat (1914 – 1918)
|
| U Podgoričkoj skupštini Crnogorski Senat donosi odluku o ujedinjenju Kraljevine Crne Gore sa Kraljevinom Srbijom (novembar 1918.)
|
 Karađorđevići |
Petar Karađorđević |
 |
1918–1921 |
Sin kneza Aleksandra Karađorđevića, kralj Srbije od 1903. godine, proglašen je kraljem Kraljevine SHS 1. decembra 1918.
|
| Karađorđevići |
Aleksandar Karađorđević |
 |
1921–1934 |
Petrov sin, nasljeđuje krunu Kraljevine SHS. Poslije atentata u Narodnoj skupštini u zemlji izbija kaos i politička nestabilnost, nakon čega kralj obustavlja Narodnu skupštinu i uspostavlja diktaturu. U tom periodu sprovodi brojne centralističke reforme i kraljevina 1929. mijenja naziv u Kraljevina Jugoslavija. Ubijen je u terorističkom napadu u Marseilleu.
|
| Karađorđevići |
Pavle Karađorđević |
 |
1934–1941 |
Sin kneza Arsena i Aurore Demidove, rođen u Sankt Peterburgu i obrazovan na Oxfordu, oženio je grčku princezu Olgu od Glücksburga. Vladao je od 1934. kao regent mjesto nepunoljetnog Petra II.
|
| Karađorđevići |
Petar II Karađorđević |
 |
1934–1945 |
Kralj Jugoslavije de jure od 1934. kada je imao jedanest godina, preuzeo je vlast samo 1941. za vrijeme egzila u Londonu. Svrgnut je sa vlasti 29. novembra 1945., još uvijek u egzilu dok je u državi proglašena DF Jugoslavija.
|
Drugi svjetski rat (1941–1945) u Crnoj Gori
Nakon brzog pada Jugoslavije (1941), nastala je Kraljevina Crna Gora, marionetska država odnosno governatorat pod izravnom kontrolom vlade Kraljevine Italije, tj. Mussolinija, Velikog vijeća[α 7] i PNF-a. Za upravu kolonije bili su zaduženi general Pirzio Biroli (1941-1943) i general Barbasetti (1943). Predsjednik Upravnog odbora u kvislinškoj Crnoj Gori je bio Sekula Drljević. No, u kratko vrijeme talijansko vojno napredovanje je se sudarilo sa brojnim pobunama u Jugoslaviji, sa izrazitim otporom u Crnoj Gori. Iako sporo, talijanska ofanziva je jedno vrijeme držala kontrolu Crne Gore pomoću suradnje četnika, ali tijekom ljeta 1943. fašistička vlast doživjela je nagli preokret u Rimu, što je za posljedicu gurnulo Crnu Goru u kaotično stanje građanskog rata. Nakon teških borbi tijekom 1944. partizani su pobjedili nad silama osovine.
|
Vlade DFJ, FRNJ i SFRJ (1945–1992)
Socijalistička Jugoslavija je imala vrlo složenu strukturu vlasti, iako se može reći da je dugim godinama državom de facto vladao Josip Broz Tito (vidi spisak predsjednika vlada i predsjednika SFRJ). Od centralne važnosti su bili Komunistička partija Jugoslavije, partijski Centralni komitet, izvršno vijeće i savezna skupština. Nakon Titove smrti, država je postupno ušla u proces decentralizacije (koji je već počeo u 1970-im) i konačno se raspala između januara 1990. i aprila 1992. Za pregled lokalnih vladajućih organa u Crnoj Gori za socijalističko razdoblje, pogledajte: Savez komunista Crne Gore i SK Crna Gora.
|
| Ratovi u bivšoj Jugoslaviji (1991–2001)
|
| Predsjednik Savezne Republike Jugoslavije / Srbije i Crne Gore (1992–2006)
|
| Za naredni period pogledajte: predsjednik Crne Gore i predsjednik Vlade Crne Gore
|
.svg){kind=small}
.jpg)
