Z nazwą góry związana jest legenda o pewnym mnichu, który zgubiwszy drogę musiał pod gołym niebem nocować na tej górze[10]. Gdy się położył i nakrył habitem, usłyszał groźny ryk niedźwiedzi i wycie wilków[10]. W obliczu zagrożenia narysował wokół siebie krąg oraz w kierunku wszystkich stron świata wielkie krzyże[10]. Drapieżniki krążyły dokoła kręgu, lecz nie odważyły się wejść do niego[10]. Zalęknionego mnicha zalał krwawy pot, że aż cała okolica poczerwieniała[10]. Tak nadszedł poranek, wtedy zwierzęta odeszły, a mnich został uratowany[10]. Odtąd zaczęto nazywać tę górę Červená hora[10].
Katastrofa lotnicza
Pomnik ku czci ofiar katastrofy lotniczej na górze Červená hora (2020 rok)
Góra ma w swojej historii tragiczne zdarzenie. 18 września 1967 roku doszło na stoku góry Červená hora w pobliżu przełęczyČervenohorské sedlo do katastrofy lotniczej samolotu sportowego należącego do Aeroklubu Šumperk, typu Orličan L-40 Meta Sokol podczas lotu widokowego[11]. Na pokładzie oprócz pilota, znajdowała się czteroosobowa rodzina Paprskář (spadochroniarz z żoną i dwiema córkami)[11]. W katastrofie śmierć poniosły trzy osoby: pilot samolotu Bohumil Lanta, spadochroniarz Oldřich Paprskář i jego trzyletnia córka Ivanka Paprskářová[11]. W miejscu katastrofy, w odległości około 2,2 km na południowy wschód od szczytu, na wysokości około 1024 m n.p.m., przy drodze postawiono okolicznościowy pomnik z tablicą pamiątkową, na której widnieją zmarłe osoby[7].
Charakterystyka
Lokalizacja
Orientacyjnie szczyt góry Červená hora znajduje się pomiędzy przełęczą Červenohorské sedlo, a charakterystycznym szczytem góry Vozka z widocznym „zębem” grupy skalnej[7]. Góra jest widoczna z drogi okalającej połać szczytową góry Pradziad[12], bowiem znajduje się nieco w prawo od linii patrzenia na szczyt góry Vozka czy też z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně[13]. Szczyt widoczny jest np. z niektórych blisko położonych szczytów, takich jak: Keprník, Vozka czy Klínová hora.
Góra położona jest w północno-zachodnim rejonie całego pasma Wysokiego Jesionika[7], leżąca w części Wysokiego Jesionika, w środkowo-wschodnim obszarze mikroregionu o nazwie Masyw Keprníka (cz.Keprnická hornatina)[7][14]. Jest piątym co do wysokości (po szczytach: Keprník, Vozka, Žalostná i Šerák) szczytem w Masywie Keprníka, leżącym na jego grzbiecie głównym ciągnącym się od przełęczy Červenohorské sedlo do przełęczy Ramzovskiej (cz.Ramzovské sedlo)[7].
Górę ograniczają: od północnego wschodu przełęcz o wysokości 1140 m n.p.m. w kierunku szczytu Točník, od północy dolinapotoku o nazwie Černý potok, od wschodu dolina potoku Červenohorský potok, od południowego wschodu przełęcz Červenohorské sedlo, od południa przełęcz o wysokości 988 m n.p.m. w kierunku szczytu Skalký u Červenohorského sedla i przełęcz o wysokości 1109 m n.p.m. w kierunku szczytu Šindelná hora, od zachodu dolina potoku Hučivá Desná oraz od północnego zachodu przełęcz Sedlo pod Vřesovkou[7][9]. W otoczeniu góry znajdują się następujące szczyty: od północnego wschodu Točník, od południowego wschodu Jeřáb, Velký Klín, Velký Klín–JZ, Velký Klínovec i Skalký u Červenohorského sedla, od południa Šindelná hora, od południowego zachodu Klínová hora, od zachodu Spálený vrch i Spálený vrch–SV oraz od północnego zachodu Keprník–JV[7].
Stoki mają stosunkowo niejednolite i zróżnicowane nachylenia[7]. Maksymalne średnie nachylenie stoku wschodniego o nazwie (cz.Sněžné strže) (Sněžná kotlina) na odcinku 50 m nie przekracza 40°[7]. Ponadto stok wschodni góry to obszar, na którym w okresach ośnieżenia mogą występować lawiny śnieżne. Pokrywa śnieżna utrzymuje się tu niemalże do czerwca. Oprócz wytyczonych szlaków turystycznych, wszystkie stoki pokryte są siecią nieoznakowanych dróg oraz ścieżek[7]. Przemierzając je zaleca się korzystanie ze szczegółowych map, z uwagi na zawiłości ich przebiegu, zalesienie oraz zorientowanie w terenie.
Przez stok wschodni i południowo-wschodni przebiega droga krajowa nr44Šumperk – Jesionik (cz.Jeseník)[7][14]. Została wytyczona jeszcze w XIX wieku, w celu połączenia z tworzącą się wtedy bazą turystyczną na przełęczy Červenohorské sedlo, później w XX wieku pokryta asfaltem. Na drodze tej w celu złagodzenia nachylenia stoku zbudowano dwie pętlice drogowe, na wysokościach (815 i 870) m n.p.m. Z drogi tej na stoku góry Červená hora roztaczają się perspektywy m.in. w kierunku wielu pobliskich szczytów (Jeřáb, Velký Klín, Velký Klín–JZ, Velký Klínovec).
Ciekawą osobliwością na górze jest znajdująca się około 600 m na północ od szczytu głównego „brama” okno skalne o nazwie Kamenné okno[17].
Kapliczka ofiar Jesioników
Kapliczka poświęcona ofiarom, które tragicznie zginęły w Jesionikach (2014 rok)
Blisko przełęczy Červenohorské sedlo, przy czerwonym szlaku turystycznym , na stoku góry Červená hora, w odległości około 2,2 km na południowy wschód od szczytu, na wysokości około 1050 m n.p.m. znajduje się drewniana kapliczka poświęcona ofiarom gór (cz.Památník obětem hor), które tragicznie zginęły w Jesionikach (cz.Jeseníky) z umieszczonymi w środku epitafiami z ich nazwiskami[b][7][18]. Jest to powstała w 2013 roku mniejsza kopia kościoła stojącego niegdyś w miejscu o nazwie Vřesová studánka.
Dojście do szczytu następuje z żółtego szlaku turystycznego . Prowadzi od niego trudno dostępna, nieoznakowana krótka ścieżka o długości około 100 m, biegnąca wśród gęstej kosodrzewiny[20].
Szczyty drugorzędne
Červená hora jest górą o poczwórnym szczycie. W całym masywie góry, poza szczytem głównym można wyróżnić trzy niższe drugorzędne szczyty[7].
Widok ze szczytu góry Točník na drugorzędny szczyt Červená hora–S (2016 rok)Widok z drogi nr 44 na szczyt Červená hora–V (2018 rok)
Góra leży na tej granicy, na zlewiskach Morza Bałtyckiego (dorzecze Odry) na stokach: północnym, wschodnich i północno-wschodnim oraz Morza Czarnego (dorzecze Dunaju) na stokach: zachodnim, południowo-zachodnim i południowym[4]. Na wschodnich stokach mają swoje źródła cztery potoki: Hluboký potok, Páteční potok, Černý potok i Sněžný potok, a na stoku południowym Divoký potok[7].
W odległości około 200 m na północny zachód od szczytu, na zachodnim stoku góry, na wysokości 1274 m n.p.m. znajduje się źródło Vřesová studánka[23], zabudowane kapliczką[7][19]. Powyżej niego znajdują się pozostałości fundamentów istniejącego kiedyś schroniska turystycznego i spalonego od uderzenia piorunakościoła, gdzie obecnie znajduje się metalowy krzyż z reliefem w jego postumencie[24]. Ponadto w odległości około 530 m na południowy wschód od szczytu, na wysokości 1150 m n.p.m. położone jest źródło o nazwie (cz.Studánka Sněžná dolina)[25].
Na niektórych płynących na stokach potokach występują wodospady[7]. W odległości około 1,3 km na południe od szczytu, na wysokości około 950 m n.p.m. na nienazwanym potoku występuje wodopad o nazwie (cz.Šindelné vodopády) o wysokości około 3 m[26] oraz w odległości około 1,6 km na wschód od szczytu, na wysokości około 870 m n.p.m. na potoku Páteční potok wodospad o nazwie (cz.Páteční vodopád) mający cztery stopnie o wysokościach odpowiednio: (2, 2, 3 i 5) m[27].
Cała góra znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz.Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[7]. Na wschodnich stokach góry znajduje się rezerwat przyrody Sněžná kotlina[7].
Rezerwat przyrody Sněžná kotlina[28] został utworzony w 1998 roku na obszarze około 108 ha, na wysokościach (980–1320) m n.p.m. stoku góry. Położony jest na stromym stoku, poddany działaniu wielu czynników takich jak: mróz, ośnieżenie z możliwością lawin, erozja i w przeszłości w epoce plejstocenu wpływ lodowca, po którym pozostał tzw. kar. Aby zapobiec osuwiskom lawinowym nasadzało się tu sztucznie kosodrzewinę. Rezerwat jest cennym, botanicznym skupiskiem rzadkiej roślinności, wielu gatunków (niektóre unikalne i zagrożone wyginięciem), wśród których można wyróżnić takie jak: goryczka kropkowana, podrzeń żebrowiec, fiołek żółty sudecki, fiołek dwukwiatowy, zawilec narcyzowaty, widlicz alpejski, tojad sudecki czy bażyna obupłciowa[29][30]. Rezerwat nie jest udostępniony dla turystów, nie prowadzi tam żaden znakowany szlak turystyczny. Istnieje jednak możliwość przejścia ścieżkami (korzystając z mapy) biegnącymi w pobliżu chat: Eva[31] i Černohorka[32], niezalecanego z uwagi na ochronę cennego ekosystemu rezerwatu.
Ścieżki dydaktyczne
Wzdłuż czerwonego szlaku turystycznego utworzono ścieżkę dydaktyczną o nazwie (cz.NS S Koprníčkem na výlet Keprnickými horami) na trasie[7]:
Kluczowym punktem turystycznym jest skrzyżowanie turystyczne położone w odległości około 650 m na południowy wschód od szczytu o nazwie (cz.Bílý sloup[34]) z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1227 m, przez które przechodzą szlaki turystyczne, trasa narciarstwa biegowego oraz ścieżka dydaktyczna[7]. Wybierając się w góry, należy brać pod uwagę możliwość załamania dobrej pogody, burzy, wystąpienia mgły czy silnych wiatrów, które tutaj dosyć często występują. Zdarzały się katastrofy pogodowe.
Chaty łowieckie
Wokół góry na stokach, położone są trzy chaty, ale nie mają one charakteru typowych schronisk turystycznych, a które zalicza się do tzw. chat łowieckich. Dojście do nich jest trudne, wymaga posłużenia się szczegółowymi mapami[7].
Filipovice – Jeřáb – źródło Mariin pramen – góra Velký Klín – przełęcz Červenohorské sedlo – Kouty nad Desnou – dolina potoku Hučivá Desná – przełęcz Sedlo pod Vřesovkou – Kamenne okno – góra Červená hora – Bílý sloup
Přemyslov – góra Černá stráň – dolina potoku Hučivá Desná – góra Červená hora – góra Šindelná hora – Suchá hora – Kouty nad Desnou – góra Hřbety – góra Nad Petrovkou – Petrovka[37]
V Mlýnkách – góra Nad Výrovkou – góra Točník – Filipovice – Jeřáb – źródło Mariin pramen – góra Velký Klín – Pod Velkým Klínem
W okresach ośnieżenia w obrębie góry można skorzystać z wytyczonych tras narciarstwa biegowego[39], z wyznaczoną m.in. wzdłuż czerwonego szlaku turystycznego , trasą o nazwie tzw. (cz.Jesenická magistrála)[40].
Červenohorské sedlo – góra Červená hora – góra Šindelná hora – góra Šindelná hora-JZ – Suchá hora – Kouty nad Desnou
↑Na frontowej wewnętrznej ścianie kaplicy, poniżej tytułowego hasła: „MOUDRÁ A MOCNÁ JE PŘÍRODA, ČLOVĚK MALÝ A CHYBUJÍCÍ”, znajdują się epitafia m.in. następujących zmarłych w Jesionikach osób: Tomaš Bezděk (†2010 Vřesová studánka), Karina Hasalová (†2002 Petrovy kameny), Alois Hájek (†1979 dolina potoku Biała Opawa), Tereza Kalitová (†2011 Dolní Morava), Zdeněk Křížka (†2006 Velká kotlina), Jiří Mather (†2009 Vozka), Ivo Nezval (†2011 Filipovice), Antonín Toloch (Vysoká hole), Pavel Vavřina (†2003 Pradziad).
↑W języku polskim: Państwowa sieć triangulacyjna. Uszkodzenie podlega karze.
Przypisy
↑Jeseníky [online], ultratisicovky.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-10-05](cz.).
.svg){kind=icon}
.svg){kind=small}
