Plošina (również Pytlácké kameny[1]; historyczna nazwa niem.Machold Platte[2]) – szczyt (góra) o wysokości 1027 m n.p.m. (podawana jest też wysokość 1015 m n.p.m.[3], 1015,3 m n.p.m.[4], 1016 m n.p.m.[5], 1016,2 m n.p.m.[1] lub 1017 m n.p.m.[6]), będący grupą skalną w paśmie górskimWysokiego Jesionika (cz.Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Śląsku, w obrębie gminyLudvíkov, blisko osady Bílý Potok, oddalony o około 7,5 km na północny wschód od szczytu góry Pradziad (cz.Praděd)[7][8]. Jest jednym z niższych tzw. tysięczników (szczytów o wysokości ponad 1000 m n.p.m.), bowiem wysokość jego tylko nieznacznie przekracza tę wielkość. Rozległość góry (powierzchnia stoków) szacowana jest na około 3,6 km²[9], a średnie nachylenie wszystkich stoków wynosi około 16°[7].
Charakterystyka
Lokalizacja
Góra Plošina położona jest w północno-wschodnim rejonie całego pasma Wysokiego Jesionika, leżąca w części Wysokiego Jesionika, w centralnym obszarze (mikroregionu) o nazwie Masyw Orlíka (cz.Medvědská hornatina) na ramieniu bocznym grzbietu góry Žárový vrch, ciągnącym się od przełęczyKóta do góry Zámecká hora, w ciągu szczytów (Lyra–J → Lyra → Žárový vrch → Žárový vrch–SV → Plošina → Zámecká hora)[7]. Charakterystyczną cechą góry są liczne skaliska i grupy skalne rozsiane na wszystkich stokach[7]. Jest górą bardzo trudno rozpoznawalną, o słabo wyeksponowanej kopule szczytowej, a ponadto można ją pomylić z sąsiednią górą Žárový vrch oraz jej szczytami drugorzędnymi[7]. Niewidoczna jest z przebiegających blisko niej dróg nr 451Nové Heřminovy – Vidly oraz nr 445Zlaté Hory – Šternberk (z dróg tych można dostrzec jedynie część niższych partii jej stoków). Również z jej pobliskich szczytów jest praktycznie niewidoczna z uwagi na zalesienie. Jest szczytem praktycznie trudno rozpoznawalnym i słabo widocznym m.in. z drogi okalającej połać szczytową góry Pradziad[10] (szczyt widoczny na lewo poniżej linii patrzenia w kierunku szczytu Žárový vrch), a z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně[11] – niewidoczny, bo przysłonięty górą Pradziad.
Górę ograniczają: od zachodu mało wybitna przełęcz o wysokości 1003 m n.p.m. w kierunku szczytu Žárový vrch–SV, od północy dolinapotokuŚrodkowa Opawa (cz.Střední Opava)[12], od północnego wschodu przełęcz Sedlo pod Zámeckou horou o wysokości 786 m n.p.m., od południowego wschodu dolina potoku Biała Opawa (cz.Bílá Opava)[13] oraz od południa krótki, nienazwany potok będący dopływem potoku Biała Opawa[7]. W otoczeniu góry znajdują się następujące szczyty: od zachodu Žárový vrch–SV, od północnego zachodu Zadní plošina, Skály (1)[a], Jelení kameny i Javůrka, od północy Pytlák–JZ, od północnego wschodu Pytlák, Solná, Výří kameny i Zámecká hora, od południowego wschodu Pod Vysokou, Vysoká hora i Brantloch, od południa Na vyhlídce (2)[b] oraz od południowego zachodu Žárový vrch[7].
Stoki
Jedna z wież skalnych w miejscu o nazwie Ludvíkovské skalní město (2021 rok)
W obrębie góry można wyróżnić trzy następujące zasadnicze stoki[7]:
północny
wschodni
południowo-wschodni o nazwie Centův kopec
Występują tu wszystkie typy zalesienia: bór świerkowy, las mieszany[c] oraz las liściasty, przy czym dominuje zalesienie gęstym borem świerkowym[14][15]. Na wszystkich stokach poza borem świerkowym występują obszary lasu mieszanego oraz również znaczne połacie gęstego lasu liściastego (szczególnie na stoku południowo-wschodnim), a u podnóża stoku południowo-wschodniego przy miejscowości Ludvíkov pojawiają się nawet łąki[14][15]. Na niemalże wszystkich stokach występują znaczne polany, szczególnie na stokach wschodnim i południowo-wschodnim[15]. U podnóża stoku wschodniego w miejscu określonym jako (cz.Ludvíkovské skalní město[16] lub Skály v Ludvíkově)[17] występują cztery wieże skalne o nazwach (K1, K2, K3 i K4), na których wytyczono trasy do wspinaczki skałkowej[18][7]. Góra najeżona jest licznymi pojedynczymi skaliskami i grupami skalnymi występującymi na wszystkich stokach, a ponadto na stokach wschodnim i północnym występuje kilkusetmetrowy obszar głazowisk[7]. U podnóża stoku północnego, w pobliżu drogi nr 451 przebiega napowietrzna linia przesyłowa prądu o napięciu 22 kV, doprowadzająca go do osady Vidly[7].
Stoki mają stosunkowo jednolite i zróżnicowane nachylenia[7]. Średnie nachylenie stoków waha się bowiem od 12° (stok południowo-wschodni) do 22° (stok północny)[7]. Średnie nachylenie wszystkich stoków góry (średnia ważona nachyleń stoków) wynosi około 16°[7]. Maksymalne średnie nachylenie stoku wschodniego przy grupie skalnej Ludvíkovské skalní město, blisko wieży skalnej K2, na wysokościach około 660 m n.p.m., na odcinku 50 m nie przekracza 35°[7]. Stoki pokryte są siecią licznych dróg (m.in. Chladná cesta, Čtvertková cesta, Do Brantlochu, Šestková cesta czy Zámecká cesta) oraz na ogół nieoznakowanych ścieżek i duktów[7]. Przemierzając je zaleca się korzystanie ze szczegółowych map, z uwagi na zawiłości ich przebiegu, zalesienie oraz zorientowanie w terenie.
Szczyt
Połać szczytowa góry Plošina (2018 rok)Skalisko szczytowe góry Plošina (2018 rok)Widok ze skalisk szczytowych góry Plošina w kierunku szczytów gór Žárový vrch i Pradziad (2020 rok)
Plošina jest górą o pojedynczym szczycie[7]. Na szczyt nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny[7]. Przez połać szczytową przebiega grzbietowa ścieżka główna do szczytów Žárový vrch–SV i Žárový vrch oraz dalej do przełęczy w kierunku szczytu Lyra, oznakowana dwoma poziomymi białymi paskami[15]. Szczyt góry jest rozległą grupą skalną o przybliżonych wymiarach poziomych (90 × 60) m, otoczoną borem świerkowym oraz pokrytą wokół trawą wysokogórską[14][15]. Skalisko szczytowe praktycznie jest trudno dostępne[19]. Połać szczytowa z uwagi na zalesienie nie jest punktem widokowym, chociaż ze skalisk szczytowych można dostrzec szczyty gór Žárový vrch i Pradziad. Na połaci szczytowej znajduje się punkt geodezyjny, oznaczony na mapach geodezyjnych numerem (15.), o wysokości 1015,31 m n.p.m. oraz współrzędnych geograficznych (50°06′58,64″N17°19′23,13″E/50,11628917,323092)[14], oddalony o około 80 m na północny zachód od szczytu. Państwowy urząd geodezyjny o nazwie (cz.Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze podaje jako najwyższy punkt góry – szczyt – o wysokości 1026,7 m n.p.m. i współrzędnych geograficznych (50°06′56,6″N17°19′25,6″E/50,11572217,323778)[14].
Dojście do połaci szczytowej następuje z zielonego szlaku rowerowego (droga Zámecká cesta), od którego biegnie do przełęczy ze szczytem Žárový vrch–SV kilka przecinek stokowych o długościach nieco ponad 500 m[15]. Po przejściu jednej nich należy skręcić w lewo i podążając dalej grzbietową ścieżką główną dojść po około 100 m do skaliska szczytowego[15]. Możliwe są dojścia alternatywne (m.in. z przełęczy i skrzyżowania turystycznego o nazwie Sedlová bouda, skąd biegnie przez szczyt góry Žárový vrch oznakowana grzbietowa ścieżka główna, ale trzeba się liczyć z przejściem po drodze przez liczne skaliska[19] czy też inne znacznie trudniejsze dojście z przełęczy Sedlo pod Zámeckou horou i skrzyżowania turystycznego Zámecká hora (sedlo))[7][15].
Szczyt wraz ze stokami góry Plošina położony jest na północny wschód od tej granicy, należy więc do zlewni Morza Bałtyckiego, do którego płyną wody m.in. z dorzecza rzekiOdry, będącej przedłużeniem płynących z tej części Wysokiego Jesionika górskich potoków (m.in. płynących w pobliżu góry potoków Środkowa Opawa[12] czy Biała Opawa[13])[7]. Ze stoku południowo-wschodniego bierze swój początek krótki, nienazwany potok, będący dopływem wspomnianego wcześniej potoku Biała Opawa[7]. Z uwagi na stosunkowo łagodne nachylenia stoków, w obrębie góry nie występują m.in. wodospady czy kaskady[7].
Ochrona przyrody
Cała góra znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz.Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[7]. Na stokach nie utworzono żadnych rezerwatów przyrody lub innych obiektów nazwanych pomnikami przyrody[7].
Przez stok wschodni i południowo-wschodni przebiega drogą Čtvertková cesta, wytyczona 29,5 km długości ścieżka dydaktyczna o nazwie (cz.Naučná stezka Muzeum Wide Web) na trasie[7]:
U podnóża stoku wschodniego, w odległości około 1,6 km na południowy wschód od szczytu, na wysokości około 600 m n.p.m., w miejscowości Ludvíkov znajdują się dwa drzewa uznane za pamiątkowe[7].
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w miejscowości Ludvíkov u podnóża góry Plošina (2012 rok)Kaplica ku czci ofiar I i II wojny światowej (2019 rok)
U podnóża stoków wschodniego i południowo-wschodniego góry, w odległości około 1,6 km od szczytu położona jest miejscowość turystyczna Ludvíkov z bazą hoteli i pensjonatów[25], parkingów oraz przystanków linii autobusowej[7]. W obrębie góry znajduje się tam Hotel Singer[26] oraz pensjonat U Mařenky A Jeníčka[27][7]. W części tej miejscowości położonej już na stoku góry Plošina znajdują się następujące obiekty o charakterze pielgrzymkowym i turystycznym[7]:
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (cz.Kostel Navštívení Panny Marie), zabytkowy, późnobarokowy, jednonawowy, zbudowany w latach 1792–1793 z kamienia u podnóża stoku wschodniego[28]
Kaplica na planie ośmiobocznym, zbudowana ku czci ofiar I i II wojny światowej z miejscowości Ludvíkov, z imiennymi tablicami umieszczonymi wewnątrz[29], zaprojektowana przez artystę Ericha Hürdena. W kaplicy znajduje się rzeźbiony krucyfiks z posągami Matki Bożej i św. Józefa umieszczonymi po bokach oraz okazały żyrandol z figurami aniołów[30][31]
Ponadto jest niespełna 3 km od szczytu w kierunku północno-wschodnim do miejscowości Vrbno pod Pradědem z liczną bazą hoteli i pensjonatów[32] oraz niespełna 5 km od szczytu w kierunku południowo-zachodnim do miejscowości uzdrowiskowej Karlova Studánka[7]. Natomiast do osady Vidly[33] jest od szczytu około 4 km w kierunku południowo-zachodnim ze znajdującym się w niej górskim hotelem Vidly[34][7]. Warto dodać, że na obszarze góry nie ma żadnych tzw. chat łowieckich[7].
Kluczowym punktem turystycznym jest oddalone o około 2,6 km na północny wschód od szczytu skrzyżowanie turystyczne (cz.Pod Zámeckou horou) z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 594 m, przez które przechodzi szlak spacerowy, jeden ze szlaków rowerowych, ścieżka dydaktyczna i trasy narciarstwa biegowego[7][35].
Szlaki turystyczne i rowerowe
Góra Plošina jest miejscem na którym Klub Czeskich Turystów (cz.Klub Českých Turistů) nie zdecydował się na wytyczenie jakiegokolwiek szlaku turystycznego[7]. Przez stok wschodni przechodzi fragmentarycznie szlak spacerowy na trasie[7]:
Vrbno pod Pradědem (ACT) – góra Zámecká hora – przełęcz Sedlo pod Zámeckou horou – szczyt Zámecká hora – Pod Zámeckou horou
Przez stok północny oraz u podnóża góry drogami nr 445 i 451 poprowadzono trzy szlaki rowerowe na trasach[7]:
Vrbno pod Pradědem – góra Zámecká hora – góra Plošina – góra Žárový vrch–SV – góra Žárový vrch – góra Lyra – góra Lyra–J – przełęcz Kóta
↑Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie innego szczytu o tej samej nazwie Skály (2), położonego przy osadzie Kouty nad Desnou.
↑Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie innego szczytu o tej samej nazwie: Na Vyhlídce (1) położonego około 2,5 km na północny zachód od miejscowości Vrbno pod Pradědem.
↑Muzeum Wide Web, [w:] Lesy ČR [online], lesycr.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-08-13](cz.).
↑Památné stromy v CHKO, [w:] Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky [online], jeseniky.ochranaprirody.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-11-04](cz.).
Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky sever. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-17-8, OCLC865043841(cz.).
.jpg)
_01.jpg)
