|
Richard Sorge
 _1976,_MiNr_Block_044.jpg)   Richard Sorge ps. Ramsay (ur. 4 października 1895 w Sabunczi, zm. 7 listopada 1944 w Toshimie) – niemiecki dziennikarz, doktor nauk politycznych, członek KPD i WKP(b) oraz agent prowadzący działalność szpiegowską na rzecz Związku Radzieckiego. ŻyciorysUrodził się w Sabunczi pod Baku w Cesarstwie Rosyjskim. Był jednym z dziewięciorga dzieci Wilhelma Sorgego – inżyniera górniczego pracującego przy budowie szybów naftowych[1] – i jego żony Niny z domu Kobielew, narodowości rosyjskiej. Rodzina wróciła do Niemiec, gdy Sorge miał cztery lata[1]. Stryjeczny dziadek Richarda Sorgego, Friedrich Sorge, był sekretarzem Karola Marksa[2]. Podczas I wojny światowej jako ochotnik w 1914 wstąpił do armii niemieckiej. W 1916, podczas działań bojowych na froncie zachodnim zranił go szrapnel, łamiąc obie nogi i powodując że został kaleką do końca życia. Po awansowaniu do stopnia kaprala i odznaczeniu Krzyżem Żelaznym został zwolniony z wojska z powodu złego stanu zdrowia[2]. W trakcie leczenia studiował dzieła Marksa i Engelsa. Od 1916 był członkiem Niezależnej Socjaldemokratycznej Partii Niemiec. Resztę czasu wojny poświęcił na studia ekonomii i nauk politycznych w Berlinie, Kilonii i Hamburgu. W Kilonii został w Instytucie Gospodarki Światowej asystentem socjologa prof. Kurta Gerlacha. W 1919, wraz z częścią członków USPD wstąpił do Komunistycznej Partii Niemiec[2]. Ten krok był konsekwencją jego pobytu na froncie, gdzie jak wielu innych żołnierzy doszedł do przekonania, że wojna nie ma sensu[3]. W 1920 w Hamburgu uzyskał doktorat z nauk politycznych, przedstawiając pracę Die Reichstarife des Zentralverbandes deutscher Konsumvereine. Za aktywne przeciwstawianie się puczowi Kappa w marcu 1920 został usunięty z asystentury, kilka miesięcy pracował jako górnik. Osiedlił się w Solingen, w 1921 poślubił Christianę Gerlach (byłą żonę Kurta Gerlacha), zatrudnił w redakcji „Bergische Arbeiterstimme” i ponownie został asystentem prof. Gerlacha, aż do jego śmierci w 1922. W tym samym roku przeniósł się do Frankfurtu, gdzie kontynuował pracę jako dziennikarz. Na nielegalnym zjeździe KPD we Frankfurcie (7–10 kwietnia 1924) nawiązał kontakt z wysokimi funkcjonariuszami Kominternu i został zwerbowany jako agent wywiadu. W 1924 wyjechał do Moskwy, przyjął obywatelstwo radzieckie i pracował w kontrolowanym przez OGPU Wydziale Łączności Międzynarodowej (OMS) Kominternu[3]. Wówczas był wysłany kilkakrotnie z misjami szpiegowskimi do państw skandynawskich i Wielkiej Brytanii. Ponieważ z powierzonych zadań wywiązał się bez zarzutu, w listopadzie 1928 generał Jan Bierzin, szef wywiadu wojskowego Sztabu Generalnego zwerbował go do wywiadu wojskowego – GRU[4][3], którego agentem pozostał do końca życia. W 1930 został wysłany do Szanghaju, gdzie pod przykrywką korespondenta „Frankfurter Zeitung” prowadził działalność szpiegowską dla GRU[4]. W tym czasie zwerbował Ruth Kuczyński ps.Sonia[4]. Pomimo że Kuczyński była mężatką, została jego kochanką[5]. Tam poznał japońskiego dziennikarza Hotsumiego Ozaki, pracującego dla gazety „Asahi Shimbun”, z którym później podjął współpracę szpiegowską. W styczniu 1932 opisywał chińsko-japońskie walki uliczne w Szanghaju. W grudniu tego roku został odwołany do Moskwy. Sorge został odznaczony i ożenił się (po uzyskaniu rozwodu) z Jekatieriną Maksimową, z którą współpracował w Chinach i z którą powrócił do Moskwy. W 1933 został wysłany do Berlina, aby odnowić kontakty z redakcją „Frankfurter Zeitung”. Umożliwiło to wysłanie go jako niemieckiego korespondenta do Japonii. 6 września 1933 przybył w tym charakterze do Jokohamy. Działając pod kryptonimem Ramsay[2], zbudował siatkę szpiegowską w Japonii pracującą na rzecz ZSRR. Jego agenci mieli kontakty z głównymi politykami, dzięki czemu uzyskiwał informacje o japońskiej polityce zagranicznej. Ponownie nawiązał kontakt z Hotsumim Ozaki, który był doradcą Fumimaro Konoe, premiera Japonii. Wykorzystywał to, m.in. kopiując tajne dokumenty dla Sorgego. Oficjalnie Sorge wstąpił do NSDAP i pracował dla lokalnej ambasady i ambasadora Eugena Otta jako agent Abwehry. Umożliwiało mu to potwierdzanie uzyskiwanych informacji w drugim źródle. Jego kochanką została też żona ambasadora Otta, od której również pozyskiwał informacje[6]. Był uważany za gorliwego nazistę (na wydanym przez Sorgego przyjęciu pożegnalnym przed wyjazdem do Japonii był obecny Joseph Goebbels), jednak z powodu stresu popadł w alkoholizm[potrzebny przypis]. Sorge przekazał do centrali w Moskwie informacje o pakcie antykominternowskim i o pakcie trzech. Podał również dokładną datę rozpoczęcia ataku Niemiec na ZSRR, którą uzyskał dwa dni wcześniej od niemieckiego attaché wojskowego w Tokio. Moskwa podziękowała za raport, ale informacje w nim zawarte zostały zignorowane, a Józef Stalin nie podjął jakichkolwiek działań[2]. Jesienią 1941 przekazał informację, że Japonia po klęsce nad Chałchin-Goł nie ma zamiaru atakowania ZSRR od wschodu, od strony Syberii[2]. Japońska służba wywiadowcza (Tokkō) podejrzewała, iż w ambasadzie niemieckiej działa szpieg, dlatego m.in. Sorge był przez pewien czas pod obserwacją. Pierwszy został jednak aresztowany Hotsumi Ozaki, agent pracujący na rzecz Sorgego[2]. Aresztowanie nastąpiło 14 października 1941, natomiast sam Richard Sorge został ujęty 18 października 1941. Po ponad trzechletnim pobycie w japońskim więzieniu został on powieszony 7 listopada 1944[7]. Tokio trzykrotnie proponowało Moskwie wymianę Richarda Sorgego na swoich agentów, trzykrotnie nastąpiła odmowa, z zaprzeczeniem jakichkolwiek jego związków z wywiadem sowieckim[potrzebny przypis]. W 1964 pośmiertnie przyznano mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. Ordery i odznaczenia
Richard Sorge w kulturze
Przypisy
Bibliografia
Kontrola autorytatywna (osoba):
Information related to Richard Sorge |
||||||||||||||||||
