|
Plac Icchaka Lejba Pereca we Wrocławiu
.jpg) .jpg) .jpg) .jpg)  Plac Icchaka Lejba Pereca we Wrocławiu (Rehdigerplatz[1][2], pl. Zbożowy[2], pl. Leona Pereca[2]) – plac położony na osiedlu Gajowice we Wrocławiu[1][2][3]. HistoriaPlac tym obszarze został po raz pierwszy uwzględniony w planie regulacyjnym z 1895 roku. Jego wytyczenie nastąpiło w 1903 roku. Zabudowa wokół placu została ukończona w 1910 roku. Były to kamienice w zabudowie ciągłej, których niewielka część zachowała się w pierzei północnej i wschodniej[1]. W głębi parceli nr 3 powstał w latach 1907–1909[1] (1908[4][5]) sierociniec żydowski[1] utworzony przez Związek dla Wychowania Dzieci Żydowskich Wymagających Opieki (Verband zur Erziehung Hilfsbedürftiger Israelitischer Kinder)[a][4][5]. Funkcjonowała tu również bożnica[5]. Projektantami budynku byli Paul i Richard Ehrlich[1][6], którzy ówcześnie współpracowali z gminą żydowską i realizowali dla niej wiele projektów budowlanych[6]. W związku ze wzrostem nastrojów antysemickich od początku XX wieku następował proces powrotu do tworzenia szkół żydowskich. W związku z tym od 1921[1] roku (1920 r.[5]) funkcjonowała tu szkoła żydowska, a po wojnie w budynku urządzono szkołę podstawową[1][5], od 1946 r. im. Szolema Alejchema[7]. W 1998 r. powołano to Szkołę Lauder Etz-Chaim[7]. W czasie II wojny światowej zabudowa placu została znacznie zniszczona. Odbudowa tej okolicy nastąpiła w latach 60. XX wieku w ramach osiedla mieszkaniowego „Gajowice”[b]. W jej ramach powstał między innymi wieżowiec (róg ulicy Żelaznej i ulicy Icchaka Lejba Pereca) projektu M. Kiełczewskiej w 1964 roku[1]. Funkcjonował tu między innymi hotel wojskowy, hotel dla sportowców WKS Śląsk Wrocław, później hotel ogólnodostępny. W latach 80. XX wieku na parterze z tarasem działała tu kawiarnia „Celina”. Niezabudowany kwartał pomiędzy ulicami Żelazną, Pereca, Ołowianą i sięgaczem północnym Żelaznej (pierzeja zachodnia placu) został zabudowany w latach 1992-1995[1][8] zespołem mieszkalno-usługowym według projektu architektów Wojciecha Jarząbka[1][8], P. Spychały[1][8] i E. Wróblewskiej[8]. Wcześniej plac wykorzystywany był jako parking, miejsce dla przyjeżdżających do miasta wesołych miasteczek i cyrków, ulicznego handlu choinkami, itp. Sam plac był również, wraz z ulicami Pereca, Żelazną i najbliższą okolicą, areną licznych demonstracji i starć z milicją w latach 80. XX[9]. Funkcjonowało ówcześnie potoczne określenie wobec placu i jego otoczenia: Gaz plac, odnoszące się do gazu łzawiącego używanego przez milicję do rozpędzania demonstrantów. Pierwsze manifestacje przy placu Pereca i w okolicy miały miejsce 13 czerwca – zbudowano barykady, a w starciach rannych było 21 funkcjonariuszy milicji, zatrzymano 123 osoby. Kolejna demonstracja miała miejsce 28 czerwca – podczas której zatrzymano 257 osób. Największe manifestacje we Wrocławiu miały miejsce 31 sierpnia – w tym między innymi w okolicach placu Pereca. W ich trakcie doszło do zamieszek i walk z ZOMO, ORMO i żołnierzami kompanii desantowo-szturmowej[9]. UliceDo placu przypisana jest jezdnia o długości 95 m biegnąca od ulicy Icchaka Lejba Pereca do ulicy Żelaznej. Jest to droga gminna. Jezdni nadano kategorię drogi uchwałą RM XXXIII/2303/05 z 20.01.2005, a uchwałą 166/III/07 z 26.02.2007 nadano jej numer drogi 106364[3]. Plac ograniczony jest ulicami:
Układ urbanistyczny i otoczeniePlacowi nadano kształt zbliżony do trójkąta[1][11][14], który otoczony jest ulicami: Żelazną, Szczęśliwą i Icchaka Lejba Pereca[10][11][12][13]. Urządzono tu skwer z placem zabaw pośrodku[1][11]. Ten fragment placu ma powierzchnię 0,25 ha[15]. Oprócz tego po południowej stronie ulicy Icchaka Lejba Pereca odcięty jest niewielki kwartał zagospodarowany jako skwer z zielenią i pojedynczymi drzewami[11] o powierzchni 0,11 ha[15]. Południowa i północno-wschodnia pierzeja zabudowana jest ciągłą zabudową mieszkaniową, na którą składają się zarówno pojedyncze kamienice zachowane po wojnie i wyremontowane, jak i budynki plombowe powstałe po wojnie w XX w. Wskazuje się przy tym kamienice położone przy placu Icchaka Lejba Pereca numery 2 i 4 jako wymagające ochrony, stanowiące wartościowy przykład zabudowy czynszowej tego obszaru, które przetrwały wojnę i w przyszłości mogą być wpisane do gminnego rejestru zabytków, a obecnie wpisane są do wykazu takich obiektów. Ocenia się, iż zachowanie tych kamienic miało również istotny wpływ na powojenne zagospodarowanie otoczenia placu i powstałej tu zabudowy, poprzez jej uzupełnienie według pierwotnych linii zabudowy z zachowaniem wcześniejszego jej układu[16]. Pierzeja zachodnia od ulicy Icchaka Lejba Pereca do sięgacza ulicy Żelaznej to wspominany wyżej zespół budynków mieszkalno-usługowych z lat 1992–1995. Natomiast południowo-zachodni narożnik placu (skrzyżowanie ulicy Icchaka Lejba Pereca i Żelaznej) to opisany wyżej dominujący nad placem budynek hotelowy (wieżowiec)[1]. NazwyNazwy placu:
Analogiczne zmiany nazwy dotyczyły ulicy współcześnie nazwanej ulicą Icchaka Lejba Pereca[17][18]. PatroniPatronami placu w jego historii byli:
Zobacz teżUwagi
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Information related to Plac Icchaka Lejba Pereca we Wrocławiu |
||||||||||||||||
.jpg)
