Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2016 (fr.Championnat d’Europe UEFA de football 2016, oficjalnie UEFA Euro 2016 France) – XV edycja turnieju finałowego piłkarskich mistrzostw Europy organizowanego przez UEFA od 10 czerwca do 10 lipca we Francji. W imprezie po raz pierwszy brały udział 24 reprezentacje, bowiem propozycję rywalizacji z 24 uczestnikami jednomyślnie zaaprobowały wszystkie 53 krajowe związki piłkarskie w Europie.
26 czerwca 2013 zaprezentowano oficjalne logo mistrzostw[1].
10 lipca 2016 reprezentacja Portugalii pokonała w finałowej dogrywce Francję (1:0) i pierwszy raz w historii zdobyła tytuł Mistrza Europy.
Decyzję o wyborze gospodarza podjął 28 maja 2010 w Genewie Komitet Wykonawczy UEFA[2]. Termin zgłaszania kandydatur przez państwa ubiegające się o organizację mistrzostw upłynął 31 marca 2009. Zgłoszone zostały cztery kandydatury: Francja, Szwecja/Norwegia, Turcja i Włochy[3] (1 marca 2009, z powodu kryzysu gospodarczego, Szkocja i Walia zdecydowały się nie składać aplikacji, choć wcześniej wstępnie wyraziły taką chęć). W grudniu 2009 Szwecja i Norwegia wycofały jednak swoją kandydaturę, wobec czego gospodarz był wybierany spośród następujących kandydatur:
Francja
W chwili zgłaszania swej kandydatury, Francja miała na koncie organizację pięciu wielkich, seniorskich turniejów piłkarskich: dwa razy mistrzostw Europy (1960 i 1984), dwukrotnie mistrzostw świata (1938 i 1998) oraz jeden raz Pucharu Konfederacji (2003).
18 kwietnia 2007 Jean-Pierre Escalettes – prezes Francuskiego Związku Piłki Nożnej (FFF) zadeklarował, że Francja zamierza ubiegać się o organizację Euro 2016[4]. 11 grudnia 2007 francuski minister sportu Bernard Laporte powiedział, że kandydatura będzie miała pełne poparcie rządu i zostanie zgłoszona pod koniec 2008 lub na początku 2009[5].
11 listopada 2009 FFF podała listę 12 stadionów, na których zamierzała przeprowadzić rywalizację. 4 areny zamierzano wybudować od podstaw, zaś 7 obiektów miało zostać rozbudowanych. W stanie istniejącym zdecydowano się pozostawić jedynie Stade de France w Saint-Denis. Na liście brakowało dwóch stadionów, na których dekadę wcześniej rozgrywano spotkania MŚ 1998: Stade de la Beaujoire w Nantes i Stade de la Mosson w Montpellier.
Prezes Tureckiego Związku Piłki Nożnej (TFF) Hasan Doğan zadeklarował po tym, jak Polska i Ukraina będą organizować ME, że razem złączy siły z Grekami i będzie starał się o Euro 2016 jeszcze za swojej kadencji[6]. Wspomniał też o „obiecujących rozmowach” pomiędzy nim a federacją grecką w tej sprawie. Ostatecznie jednak tylko Turcja zgłosiła swoją kandydaturę do organizowania turnieju[7].
Wcześniej Włochy dwukrotnie organizowały mistrzostwa Europy (1968 i 1980) oraz dwa razy mistrzostwa świata (1934 i 1990).
Po ogłoszeniu decyzji Walii i Szkocji dotyczącej nieubiegania się o organizację Euro 2016, komunikat o gotowości ze strony Włoch przekazał Giancarlo Abete, szef Włoskiego Związku Piłki Nożnej (FIGC).
29 stycznia 2009 FIGC ogłosiła listę stadionów, na których mogłoby zostać przeprowadzone Euro 2016. Lista została zmodyfikowana 30 września 2009:
Aby dostosować się do rozszerzenia z 16-drużynowego turnieju finałowego do 24 drużyn, format został zmieniony z tego z 2012 roku, dodając dwie dodatkowe grupy w fazie grupowej i dodatkową rundę w fazie pucharowej. Sześć grup (od A do F) nadal składało się z czterech drużyn, a dwie najlepsze z każdej grupy nadal przeszły do fazy pucharowej. Jednak w nowym formacie cztery najlepsze drużyny z trzeciego miejsca również przechodzą dalej, pozostawiając 16 drużyn przechodzących do nowej fazy pucharowej 1/8 finału, przed zwykłymi ćwierćfinałami, półfinałami i finałem[10].
Ten format generuje łącznie 51 meczów (w porównaniu z 31 meczami w poprzednim 16-drużynowym turnieju), które były rozgrywane przez okres 31 dni. Sekretarz generalny UEFA Gianni Infantino wcześniej określił format jako „nieidealny” ze względu na potrzebę awansu drużyn z trzeciego miejsca w fazie grupowej, co prowadzi do trudności w zapobieganiu sytuacjom, w których zespoły mogą z góry wiedzieć, jakie wyniki muszą osiągnąć by wyjść z grupy, co prowadzi do braku suspensu dla fanów, a nawet perspektywy obopólnie korzystnej zmowy między zespołami[10].
Logo i symbole
Logo i slogan
Oficjalne logo zostało odsłonięte 26 czerwca 2013 roku podczas ceremonii w Pavillon Cambon Capucines w Paryżu. Zaprojektowany przez portugalską agencję Brandia Central, która stworzyła również logo mistrzostw w 2012[11]. Logo przedstawia trofeum Euro w niebieskich, białych i czerwonych kolorach francuskiej flagi, otoczone mieszanką kształtów i linii reprezentujących różne ruchy artystyczne i elementy piłki nożnej[12].
17 października 2013 roku UEFA ogłosiła oficjalne hasło turnieju: Le Rendez-Vous. Zapytany o jego znaczenie, Jacques Lambert, przewodniczący komitetu organizacyjnego Euro 2016, powiedział, że hasło „to znacznie więcej niż przypomnienie dat (...) i miejsc”. Następnie wyjaśnił, że „UEFA wysyła zaproszenie do fanów piłki nożnej na całym świecie i miłośników ważnych wydarzeń, zaproszenie do spotkania i podzielenia się emocjami turnieju na elitarnym poziomie”[13].
Maskotka
Oficjalna maskotka turnieju, Super Victor, została odsłonięta 18 listopada 2014 roku. Jest dziecięcym superbohaterem w stroju reprezentacji Francji w piłce nożnej, z czerwoną peleryną z tyłu, nawiązującą do barw francuskiej flagi. Peleryna, buty i piłka są uważane za supermoce dziecka. Maskotka po raz pierwszy zaprezentowana została podczas meczu Francji ze Szwecją na stadionie Stade Vélodrome w Marsylii 18 listopada 2014. Imię maskotki ujawniono 30 listopada 2014 po otrzymaniu około 50 000 głosów od publiczności na oficjalnej stronie UEFA, pokonując pozostałych nominowane nazwy – „Driblou” i „Goalix”[14].
15 grudnia 2015 roku Komitet Sędziowski UEFA przedstawił listę 18 sędziów głównych, którzy poprowadzą mecze podczas mistrzostw Europy. Gospodarzy mistrzostw reprezentował Clément Turpin. Wśród nich był także Polak, Szymon Marciniak, stając się pierwszym polskim arbitrem w tej imprezie[16]. Sędziów dodatkowych oraz asystentów UEFA podała w lutym 2016 roku.
Eliminacje do Euro 2016 odbyły się pomiędzy wrześniem 2014 r. a listopadem 2015 r. Wzięły w nich udział 53 reprezentacje narodowe walczące o 23 miejsca w turnieju, w tym Gibraltar, który został przyjęty do struktur UEFA 24 maja 2013 r. Francja, jako organizator turnieju, została zakwalifikowana automatycznie.
Losowanie grup kwalifikacyjnych odbyło się 23 lutego 2014 roku o godzinie 12:00 czasu wschodnioeuropejskiego w Nicei[17]. Drużyny zostały rozstawione na podstawie współczynnika UEFA zaktualizowanego po zakończeniu kwalifikacji do Mistrzostw Świata 2014 w strefie europejskiej. W wyniku losowania wyłoniono 8 grup liczących po 6 drużyn oraz jedną grupę liczącą 5 drużyn (Grupa I). Lista grup eliminacyjnych:
Na początku losowane były narodowe reprezentacje zaliczające się do koszyka pierwszego. Z oznaczającego ów koszyk pojemnika wyciągnięto pierwszą z kuli symbolizujących państwa, zaś przyporządkowaną do niej Holandię dołączono do grupy A. Następnie wybrano analogicznie pierwszy zespół grupy B, C i tak dalej, aż do grupy H, a z wyłączeniem grupy I, gdzie nie mogła się w pierwotnym założeniu znaleźć każda z losowanych kadr, a jedynie Bośnia i Hercegowina, Portugalia, Rosja lub Grecja. Później zajęto się dobieraniem drużyn z pozostałych koszyków – kolejno szóstego, piątego, czwartego, trzeciego i drugiego. Nie włączano krajów z szóstego koszyka do pięciomiejscowej grupy I, poza tym obowiązywała reguła zastosowana w wyborze pierwszych sześciu drużyn. Ustępstwa zostały podjęte z powodów:
sytuacji politycznej, która według postanowień Komitetu Wykonawczego UEFA uniemożliwiła znalezienie się w tej samej grupie Azerbejdżanu i Armenii, a także Gibraltaru i Hiszpanii.
24 drużyny zakwalifikowane do mistrzostw Europy zostały podzielone na 4 koszyki, zgodnie ze współczynnikiem UEFA, wszystkie cztery koszyki mają po 6 zespołów. Francja jako gospodarz turnieju jest od razu przypisana do Grupy A jako pierwsza drużyna (A1), pozostałe drużyny z koszyka pierwszego zostały rozlosowane do pozostałych grup w kolejności od grupy B do F i podobnie jak Francja zajęły w nich pierwszą pozycję (B1, C1 itd.). Reszta zespołów z pozostałych trzech koszyków trafiła do grup w kolejności alfabetycznej (od A do F) z tym, że ich pozycja w danej grupie została również wybrana na drodze losowania. Najpierw wylosowany został czwarty koszyk, potem trzeci i na koniec drugi.
Oficjalny terminarz ogłoszono 25 kwietnia 2014. Mecze były rozgrywane o 15:00, 18:00 i 21:00 czasu środkowoeuropejskiego.
W 1/8 finału, gdzie awansują 4 najlepsze zespoły z 3. miejsc, kolejność meczów z tymi drużynami zależy od tego, z jakiej są grupy (kolorem żółtym zaznaczony wariant, który stał się faktem):
4 najlepsze zespoły z 3. miejsc
Rywal zwycięzcy grupy A
Rywal zwycięzcy grupy B
Rywal zwycięzcy grupy C
Rywal zwycięzcy grupy D
A B C D
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy B
A B C E
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy E
A B C F
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy F
A B D E
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy E
A B D F
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy F
A B E F
3. miejsce z grupy E
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy F
A C D E
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy E
A C D F
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy F
A C E F
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy F
3. miejsce z grupy E
A D E F
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy A
3. miejsce z grupy F
3. miejsce z grupy E
B C D E
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy E
B C D F
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy F
B C E F
3. miejsce z grupy E
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy F
B D E F
3. miejsce z grupy E
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy B
3. miejsce z grupy F
C D E F
3. miejsce z grupy C
3. miejsce z grupy D
3. miejsce z grupy F
3. miejsce z grupy E
Faza grupowa
Za zwycięstwo w meczu przyznawane są 3 punkty, za remis – 1 punkt, o kolejności w grupie decyduje suma zdobytych punktów. Do 1/8 finału awansują wszyscy zwycięzcy grup, wszystkie drużyny z 2. miejsc oraz cztery najlepsze drużyny z 3. miejsc. Gdy dwie lub więcej drużyn uzyskają tę samą liczbę punktów (po rozegraniu wszystkich meczów w grupie), o kolejności w grupie decydują kryteria określone przez UEFA[19], kolejno:
większa liczba punktów zdobytych w meczach pomiędzy tymi drużynami (tzn. drużynami, dla których rozstrzyga się kolejność);
lepszy bilans (większa różnica) bramek zdobytych i straconych w meczach pomiędzy tymi drużynami;
większa liczba bramek zdobytych w meczach pomiędzy tymi drużynami;
jeżeli po zastosowaniu kryteriów 1-3 pozostają drużyny, dla których nie rozstrzygnięto kolejności, kryteria 1-3 powtarza się z udziałem tylko tych drużyn[f]; jeżeli kolejność jest nierozstrzygnięta, stosuje się dalsze punkty;
lepszy bilans (większa różnica) bramek zdobytych i straconych we wszystkich meczach w grupie;
większa liczba bramek zdobytych we wszystkich meczach w grupie;
klasyfikacja fair play turnieju finałowego;
pozycja w rankingu reprezentacji UEFA, do którego liczone są mecze Mistrzostw Europy 2012 (eliminacje i turniej finałowy), Mistrzostw Świata 2014 (eliminacje i turniej finałowy) i Mistrzostw Europy 2016 (grupowe mecze eliminacji).
Jeżeli dwie drużyny uzyskały tę samą liczbę punktów, tę samą liczbę bramek, grają ostatni grupowy mecz ze sobą i remisują na koniec tego meczu, kolejność tych drużyn rozstrzygają rzuty karne (bezpośrednio po tym meczu), pod warunkiem, że żadne inne drużyny nie uzyskały tej samej liczby punktów po zakończeniu meczów grupowych[g]. Jeżeli więcej niż dwie drużyny uzyskają tę samą liczbę punktów, stosuje się wcześniej wymienione kryteria.
lepszy bilans (większa różnica) bramek zdobytych i straconych;
większa liczba bramek zdobytych;
klasyfikacja fair play turnieju finałowego;
pozycja w rankingu reprezentacji UEFA, do którego liczone są mecze Mistrzostw Europy 2012 (eliminacje i turniej finałowy), Mistrzostw Świata 2014 (eliminacje i turniej finałowy) i Mistrzostw Europy 2016 (grupowe mecze eliminacji).
Źródło: [potrzebny przypis] Zasady ustalania kolejności: Rozstrzygnięcie meczu w rzutach karnych uznaje się jako remis i obu drużynom dodaje się 1 pkt.
Nagrody pieniężne
Łącznie 301 milionów euro zostało rozdzielonych między 24 drużyny biorące udział w turnieju, co stanowi wzrost w porównaniu z łączną ilością 196 milionów euro rozdzieloną w 2012. Każda drużyna została nagrodzona początkową ilością 8 milionów euro, a kolejne nagrody zależą od ich wyników. Najwyższa możliwa do zdobycia nagroda to 27 milionów euro (za wygranie wszystkich meczów grupowych i finału)[71].
17 czerwca w Saint-Étienne, na Stade Geoffroy-Guichard, w ostatnich 5 minutach 20. meczu Czechy–Chorwacja, mimo prowadzenia swojej drużyny 2:1, chorwaccy kibice wyrzucili na boisko kilka rac oraz pobili się między sobą. W efekcie mecz został chwilowo przerwany. W wyniku wybuchu jednej z rac został ogłuszony steward, lecz nic poważnego się nie stało. Służbom porządkowym udało się uspokoić sytuację. UEFA ukarała Chorwacki Związek Piłki Nożnej grzywną pieniężną w wysokości stu tysięcy euro[72].
30 czerwca w Marsylii, na Stade Vélodrome, podczas pierwszego spotkania ćwierćfinałowego Polska–Portugalia polscy kibice odpalili race podczas śpiewania Mazurka Dąbrowskiego. Również portugalscy fani użyli rac. W 114. minucie jeden z portugalskich kibiców wbiegł na murawę, aby dotknąć Cristiano Ronaldo. Drugi kibic, również portugalskiej drużyny, wtargnął na murawę po zakończeniu meczu. UEFA wszczęła postępowanie zarówno wobec PZPN, jak i Portugalskiego Związku Piłki Nożnej[77]. Portugalczycy zostali ukarani karą pieniężną w wysokości dwóch tysięcy euro za użycie przez kibiców środków pirotechnicznych oraz pięciu tysięcy za wtargnięcie kibica w trakcie meczu. W związku z wkroczeniem drugiego kibica po zakończeniu spotkania UEFA wydała jedynie upomnienie. Decyzja w sprawie polskich kibiców została podjęta 21 lipca[78].
Choć transmisje telewizyjne meczów EURO z udziałem polskiej reprezentacji w fazie grupowej nie pobiły wyników oglądalności meczów EURO 2012, transmisja meczu ćwierćfinałowego Polska – Portugalia była wydarzeniem sportowym z największą oglądalnością w historii polskich badań telemetrycznych[132]. Oglądalność poszczególnych rozgrywek widoczna jest poniżej. Tabela nie obejmuje widzów ipla, programów Polsat Sport 2 i Polsat Sport 3 (dostęp do nich wykupiło łącznie około 400 tysięcy widzów)[133] oraz strony sport.tvp.pl, na której mecz Niemcy – Polska zanotował 700 tysięcy odtworzeń[134].
Oglądalność meczów w polskich stacjach telewizyjnych (w tysiącach widzów)
Transmisja meczów bez udziału Polaków dostępna była w serwisie ipla oraz na kanałach Polsat Sport 2 i Polsat Sport 3, jednakże część spotkań pokazywano także w kanale otwartym Polsat, gdzie oglądało je między 2 a 2,6 miliona widzów[139]. Mecz otwarcia, dwa mecze 1/8 finału, dwa ćwierćfinały, oba półfinały i finał emitowała także TVP1.
Uwagi
↑Sędzia Awierjanow nie zaliczył testów sprawnościowych. Został zastąpiony przez Nikołaja Gołubiewa.
↑Sędzia Banti nie zaliczył testów sprawnościowych. Został zastąpiony przez Daniele Orsato.
↑Ma to zastosowanie np. gdy początkowo rozpatruje się 3 drużyny, a po zastosowaniu kryteriów nie rozstrzygnięta pozostała kolejność dwóch (trzecia okazała się lepsza bądź gorsza od nich), wtedy kryteria stosuje się ponownie dla pozostałych dwóch.
↑Tzn. wyniki innych meczów muszą być znane. Z reguły w ostatniej kolejce danej grupy mecze rozgrywane są o tej samej godzinie, czyli ich wyniki poznaje się w tym samym czasie.
↑Maciej Iwanski on Twitter [online], Twitter [dostęp 2016-09-28], Cytat: 8,8 mln widzów #GERPOL w peaku TVP1 +0,7 mln odtworzeń naszego komentarza z Izakiem na sport.tvp.pl! Dziękujemy!.
.jpg)
.jpg)
