Kuźnia Raciborska

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Skrzyżowanie w centrum miejscowości
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	raciborski
Gmina	Kuźnia Raciborska
Data założenia	XVII w.
Prawa miejskie	1967
Burmistrz	Wojciech Gdesz
Powierzchnia	31,75 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	5409[1] 171,8 os./km²
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	47-420
Tablice rejestracyjne	SRC
Położenie na mapie gminy Kuźnia Raciborska Kuźnia Raciborska
Położenie na mapie Polski Kuźnia Raciborska
Położenie na mapie województwa śląskiego Kuźnia Raciborska
Położenie na mapie powiatu raciborskiego Kuźnia Raciborska
50°12′00″N 18°18′41″E/50,200000 18,311389
TERC (TERYT)	2411054
SIMC	0940884
Urząd miejski ul. Słowackiego 4 47-420 Kuźnia Raciborska
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Kuźnia Raciborska (śl. Raciborskô Kujźnia^[2], niem. Ratiborhammer^[3]) – miasto w południowej Polsce, wchodzące w skład powiatu raciborskiego w województwie śląskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Kuźnia Raciborska.

Kuźnia Raciborska leży w Kotlinie Raciborskiej, w dolinie Odry nad jej prawym dopływem Rudą. Miejscowość znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich utworzonego w 1993 roku^[4][5].

Piramida wieku mieszkańców Kuźni Raciborskiej w 2014 r.^[1]:

Miasto podzielone jest na dwie jednostki pomocnicze:

• Osiedle – Stara Kuźnia
• Osiedle – Osiedle Nr 1.

Pierwszą odnotowaną w dokumentach stałą osadą na terenie obecnego miasta było założone w 1641 roku osiedle hutnicze Segenberg. W ślad za nim powstawały w okolicy kolejne osady kuźnicze, hutnicze i smolarskie. W XVIII w. wraz z postępem technicznym zastąpiono przestarzałe i nieefektywne dymarki piecami fryszerskimi. Według spisu z 1747 roku, wieś liczyła 274 mieszkańców i posiadała folwark. W tym samym roku wzniesiono figurę św. Jana Nepomucena. W 1791 następuje przejęcie zakładów hutniczych przez króla pruskiego. W 1803 uruchomiono pierwszą szkołę. W miejscowości oprócz fryszerki pracuje także gwoździarnia i młot parowy. Wzrasta też liczba mieszkańców, osiągając 765 osób w 1830, w tym 12 ewangelików i 16 żydów.

W roku 1846 doprowadzono linię kolejową, co wpłynęło na dalszy rozwój miejscowości, mającej odtąd bezpośrednie połączenie z Kędzierzynem i Raciborzem. W 1845 Anton Magnus Schoenawa uruchomił własną hutę, nazywając ją Hoffnungshütte, w której to w 1893 oddano do użytku nowoczesną jak na owe czasy odlewnię żeliwa. Liczba mieszkańców przekroczyła 1000 w Kuźni i 650 w byłym folwarku, tzw. Nowej Kuźni. W 1907 r. przestawiono profil huty na produkty przeznaczone dla kolejnictwa. Zakład rozbudowano podczas II wojny światowej, zmieniając nazwę na Schondorff Hegenscheidt-Werke, podjęto produkcję części dla lotnictwa. Rozbudowy nie ukończono ze względu na zbliżający się front.

29 stycznia 1945 roku Kuźnia Raciborska została zajęta przez Armię Czerwoną, a następnie przekazana polskiej administracji. 6 kwietnia 1945 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło Centralne Obozy Pracy. Obóz pracy nr 122 powstał w Kuźni Raciborskiej^[6].

7 lipca 1946 roku rozpoczęła pracę Fabryka Wyrobów Metalowych “Rafo” (obecnie Rafamet). W 1947 uruchomiono przy fabryce szkołę zawodową. We wrześniu 1948 otwarta została gminna biblioteka^[7].

W latach 1954–1955 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kuźnia Raciborska, w roku 1956 przekształcona w osiedle typu miejskiego, a w 1967 uzyskuje prawa miejskie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

W latach 1962–1990 działał w Kuźni Raciborskiej 11 Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej.

• Witold Cęcek (1990-2002)
• Ernest Emrich (2002–2006)
• Rita Serafin (2006–2014)
• Paweł Macha (2014–2024)
• Wojciech Gdesz (od 2024)

Kuźnia Raciborska posiada bezpośrednie połączenia kolejowe z następującymi miastami: Bielsko-Biała, Czechowice-Dziedzice, Kędzierzyn-Koźle, Opole, Pszczyna, Racibórz, Wrocław, Warszawa, Poznań oraz Bydgoszcz. Na stacji kolejowej w Kuźni Raciborskiej zatrzymują się pociągi Polregio oraz InterCity^[8].

Kuźnia Raciborska posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z następującymi miastami: Gliwice, Racibórz, Ruda Kozielska, Rybnik, Kędzierzyn-Koźle, Katowice. Komunikację autobusową obsługuje PKS Racibórz Sp. z o.o., PKS Connex Kędzierzyn-Koźle Sp. z o.o., Zarząd Transportu Zbiorowego w Rybniku. Przystanki PKS znajdują się na terenie całego miasta.

• Port lotniczy Ostrava-Mošnov (w odległości 73 km)
• Port lotniczy Katowice-Pyrzowice (81 km)
• Port lotniczy Kraków-Balice (126 km)

Przez miasto przebiegają drogowe szlaki komunikacyjne. Są to m.in.:

• droga wojewódzka nr 922: Nędza – Kuźnia Raciborska
• droga wojewódzka nr 425: Rudy – Kuźnia Raciborska – Dziergowice – Bierawa
• ODW – Odrzańska Droga Wodna łącząca Bałtyk i Europę zach/wsch, potencjalny szlak Odra-Dunaj.

W Kuźni Raciborskiej znajdują się dwa przedszkola oraz jedna szkoła podstawowa^[9]:

• Przedszkole nr 1 w Kuźni Raciborskiej z Oddziałem Zamiejscowym w Turzu, ul. Słowackiego 18
• Przedszkole nr 2, ul. Bohaterów Westerplatte 1
• Szkoła Podstawowa im. Jana Wawrzynka, ul. Piaskowa 28.

Lista imprez odbywających się cyklicznie w Kuźni Raciborskiej:

• Rodzinny Rajd Rowerowy prowadzący przez Nadleśnictwo Rudy Raciborskie wzdłuż trasy wielkiego pożaru lasu z 1992 r.^[10]
• Kuźniański Bieg Niepodległości odbywający się corocznie w Święto Niepodległości^[11]
• Kuźniański Półmaraton Leśny, odbywający się na początku wiosny od 2016 r.^[12]

• Hufiec ZHP Ziemi Raciborskiej im. Alojzego Wilka^[13]
• Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej – Koło w Kuźni Raciborskiej^[14]
• Towarzystwo Przyjaciół Dzieci^[15]
• Związek Rencistów, Emerytów i Inwalidów^[16]
• Koło DFK
• Uniwersytet Trzeciego Wieku^[17]
• Kościół In Plus^[18]

• Pomnik Zwycięstwa przy ulicy Kościelnej, odsłonięty w 1970 r. w celu uczczenia XXV rocznicy zwycięstwa nad faszyzmem^[19]. Wraz z tablicą upamiętniającą żołnierzy 6 batalionu powietrznodesantowego, którzy zginęli 8.10.2019 roku podczas prac patrolu rozminowania przy usuwaniu niewybuchów z pobliskich lasów^[20].
• Pomnik ku czci mieszkańców Kuźni Raciborskiej przy kościele św. Marii Magdaleny, wzniesiony w 1922 r. w celu upamiętnienia ofiar śmiertelnych z I wojny światowej. W 2003 r. wmurowano płytę upamiętniającą kuźniańskie ofiary II wojny światowej
• Pomnik i krzyż ku pamięci dwóch strażaków, którzy zginęli w wielkim pożarze lasu w 1992 r.^[21]
• Drewniana kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena przy ul. Arki Bożka, pochodząca z połowy XIX w.^[22]
• Tablica i drewniana rzeźba Antona Magnusa Schoenawy, twórcy przemysłu metalurgicznego w Kuźni Raciborskiej (na skwerze pomiędzy ulicą Klasztorną i Arki Bożka)^[23]
• Tablica na cześć pochodzącego z Kuźni Raciborskiej Adalberta Kurzeji (skwer przy ul. Topolowej)^[24]
• Tablice na cześć Alfonsa Górnika i Adama Kocura, międzywojennych burmistrzów Katowic, pochodzących z Kuźni Raciborskiej^[24]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi parafia rzymskokatolicka św. Marii Magdaleny^[25] oraz Kościół Boży w Chrystusie Zbór „Kościół In Plus” – protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym^[26].

Szlak im. Polskich Szkół Mniejszościowych

• Trasa: Chałupki – Tworków – Racibórz – Markowice – Łęg – Kuźnia Raciborska – Bierawa

• 13 października 2017 r. w Kuźni Raciborskiej otwarto pierwszą na świecie ulicę Roberta Lewandowskiego^[27]

• Kelheim
• Odry

• Pożar lasu w nadleśnictwie Rudy Raciborskie
• Kuźnia Nieborowska
• Helmut Kapp

• Kuźnia-Raciborska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 11 .