Jerzy Illg

Data i miejsce urodzenia	11 października 1950 Poznań
Zawód, zajęcie	wydawca, publicysta, krytyk literacki, nauczyciel akademicki
Alma Mater	Uniwersytet Śląski
Stanowisko	redaktor naczelny Społecznego Instytutu Wydawniczego „Znak” (1992–2021)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Illg (ur. 11 października 1950 w Poznaniu) – polski wydawca, publicysta, krytyk literacki i nauczyciel akademicki. Redaktor naczelny Społecznego Instytutu Wydawniczego „Znak” (1992–2021).

Ukończył VIII Liceum Ogólnokształcące im. Wilhelma Piecka w Katowicach. W 1968 uczestniczył w pierwszych polskich zlotach hippisowskich (m.in. w Mielnie^[1])^[2], pod koniec lat 60. należał do wspólnoty buddyjskiej^[3][4][5]. W 1974 uzyskał tytuł zawodowy magistra filologii polskiej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego^[6]. Uzyskał później stopień doktora nauk humanistycznych^[7].

W latach 1974–1983 był pracownikiem naukowym na macierzystym wydziale. Publikował wówczas w naukowych periodykach, takich jak „Pamiętnik Literacki” i „Ruch Literacki”^[6]. Na początku lat 80. odnalazł i opracował listy Josepha Conrada i Tadeusza Micińskiego do Wincentego Lutosławskiego oraz listy Stanisława Ignacego Witkiewicza do Stefana Żeromskiego^[7].

Należał do grona organizatorów „Solidarności” na UŚ^[1]. Został usunięty z uczelni z przyczyn politycznych podczas stanu wojennego po opublikowaniu w biuletynie „Solidarności” raportu o prorządowej działalności jednego z pracowników naukowych i po wystawieniu przez władze uniwersyteckie negatywnej opinii odnośnie do możliwości wyegzekwowania od niego „właściwej realizacji zadań socjalistycznej szkoły wyższej”^[8][1][7][9].

Od 1983 związany z katolickim wydawnictwem Znak jako redaktor działu poezji^[9], a następnie w latach 1992–2021 jako redaktor naczelny wydawnictwa (zastąpił na tej funkcji swojego mentora Jacka Woźniakowskiego)^[10][5][11]. Jako wydawca był uczniem Zygmunta Pawlusa i Edwarda Leśniaka^[12]. Przed 1989 publikował w wydawnictwach drugiego obiegu^[7]. Wyjeżdżał co roku na Targi Książki we Frankfurcie nad Menem^[4]. W 1986 dzięki pośrednictwu Luciany Frassati-Gawrońskiej i Jana Błońskiego nawiązał w Rzymie długoletnią przyjaźń z Czesławem Miłoszem^[1]. W 1987 wziął udział w uroczystości wręczenia literackiej Nagrody Nobla Iosifowi Brodskiemu, a w 1995 towarzyszył kolejnemu nagrodzonemu autorowi Znaku – Seamusowi Heaneyowi^[2][8]. W latach 1990–1997 był redaktorem pisma społeczno-literackiego „NaGłos”, organu sekcji literackiej Klubu Inteligencji Katolickiej^[13][2]. Po objęciu stanowiska redaktora naczelnego wydawnictwa Znak uruchomił pod jego egidą oficynę Signum przeznaczoną na potrzeby wydawania komercyjnych tytułów^[9]. W 1996 zaaranżował udział Wisławy Szymborskiej w ceremonii odbioru Nagrody Nobla w Sztokholmie^[14]. W 1997 i 2000 organizował Krakowskie Spotkania Poetów, nad którymi patronat obejmowali polscy nobliści^[6].

W 2002 objął funkcję prezesa Stowarzyszenia „Poezja i Muzyka”^[7][15]. W 2003 zasiadł w radzie Fundacji na rzecz Chrześcijańskiej Kultury Społecznej im. Hanny Malewskiej^[16]. W 2020 wszedł w skład zarządu Fundacji II Katedry Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego im. Profesora Andrzeja Szczeklika^[17].

W 2010 wsparł oddalony sześć lat później pozew wdowy po Ryszardzie Kapuścińskim o naruszenie dóbr osobistych przeciwko Arturowi Domosławskiemu, autorowi książki Kapuściński non-fiction, której przygotowanie finansował z ramienia Znaku^[18][19]. Dwukrotnie był członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi (2010 i 2015)^[20][21]. W 2021 wystosował apel do zarządu Agory o utrzymanie niezależności „Gazety Wyborczej”^[22].

W 2012 został przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[23]. Uroczystość dekoracji odbyła się 11 listopada tego samego roku^[24]. W 2009 został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[25].

W 2016 otrzymał Nagrodę Miasta Krakowa przyznaną „za wybitne osiągnięcia w promocji krakowskiej kultury”^[26]. W grudniu 2018 został laureatem nagrody Krakowska Książka Miesiąca za książkę „Zagram ci to kiedyś…”: Stanisław Radwan w rozmowie z Jerzym Illgiem^[27] (będącą wywiadem rzeką z kompozytorem Stanisławem Radwanem).

• Divertimento sztokholmskie. Rozmowy z Josifem Brodskim, „Pokolenie” (drugi obieg), Warszawa 1988.
• Kundera. Materiały z sympozjum (red.), „Pokolenie” (drugi obieg), Warszawa 1988.
• Reszty nie trzeba. Rozmowy z Josifem Brodskim, „Książnica”, Katowice 1993.
• Palcówki z Marcówki (wiersze), „Panzerfaustinum Verlag”, Kraków 1998.
• „To miasto jest wszędzie”. Wiersze o Krakowie XX w. (wybór, opr. i wstęp), Biuro Festiwalowe „Kraków 2000”, Kraków 2001.
• Wiersze z Marcówki, Znak, Kraków 2003.
• Mój znak. O noblistach, kabaretach, przyjaźniach, książkach, kobietach, Znak, Kraków 2010.
• Słuch absolutny. Andrzej Szczeklik w rozmowie z Jerzym Illgiem, Znak, Kraków 2014.
• Zwierciadło (współautor z Leonardem Neugerem), Znak, Kraków 2016.
• „Zagram ci to kiedyś…”: Stanisław Radwan w rozmowie z Jerzym Illgiem, Znak, Kraków 2018.

Ma dwóch synów^[28]. Jego drugą żoną została Joanna Gromek, krytyczka literacka, autorka biografii Wisławy Szymborskiej (zatytułowanej Szymborska. Znaki szczególne. Biografia wewnętrzna i wydanej przez Znak w 2020)^[28][5]. Urodził się w Poznaniu, dokąd po przejęciu przez Skarb Państwa w 1945 dworu w Książniczkach przeniosła się rodzina jego matki^[29]. Do przełomu lat 80. i 90. był związany z Katowicami^[9][28], jego mieszkanie rodzinne znajdowało się w sąsiedztwie placu Wolności^[4]. W 2004 Jerzy Illg odkupił wraz z rodziną po kilkunastoletnich staraniach prawnych zespół dworski w Książniczkach; w 2006 dokonał jego sprzedaży^[30].

Jego dziadkiem od strony matki był Tadeusz Strumiłło, działacz organizacji Eleusis i jeden z głównych ideologów polskiego harcerstwa^[5][31]. Prapradziadkiem był Franciszek Ksawery Kołodziejski^[5], autor nieudanego zamachu na generała Józefa Bema w 1848 na tle wykorzystania Legionów Polskich podczas Wiosny Ludów na Węgrzech^[32].

• Jerzy Illg: Notka biograficzna [online], „Magazyn Kultury Popularnej Esensja” [dostęp 2012-11-11] .