PROFILPELAJAR.COM

Czesław Czubryt-Borkowski
	generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	18 maja 1918 ; Moskwa
Data i miejsce śmierci	16 czerwca 2006 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1936–1975
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; ludowe Wojsko Polskie
Stanowiska	dowódca: 8 Dywizji Artylerii Przełamania, 1 Korpusu OPL OK, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej MON, pełnomocnik rządu PRL ds. pobytu wojsk radzieckich w Polsce
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: kampania wrześniowa,; bitwa pod Lenino;
Późniejsza praca	Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
	Odznaczenia

Czesław Jan Czubryt-Borkowski (ur. 18 maja 1918 w Moskwie, zm. 16 czerwca 2006 w Warszawie) – polski dowódca wojskowy, generał dywizji Wojska Polskiego, szef Wojsk Obrony Przeciwlotniczej MON, sekretarz generalny i wiceprzewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (1985–1990).

Życiorys

Syn Józefa Borkowskiego (1883-1923), oficera gwardii armii rosyjskiej w stopniu sztabskapitana, a później oficera Armii Polskiej gen. Józefa Hallera oraz Wandy z domu Włodarskiej (1887-1956). W 1920 przesiedlony do Polski. Od września 1932 wychowanek Korpusu Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie. W maju 1936 zdał gimnazjalny egzamin dojrzałości typu matematyczno-przyrodniczego. W 1936 rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Artylerii, od lipca do września 1936 przeszedł przeszkolenie unitarne w Różanie, a następnie przeszkolenie w manewrowym pułku artylerii w Toruniu. Latem 1939 jako podchorąży został skierowany na praktykę do 22 Pułku Artylerii Lekkiej 22 Dywizji Piechoty Górskiej w Przemyślu na stanowisko oficera zwiadu baterii. 1 września 1939 promowany na stopień podporucznika. Walczył w kampanii wrześniowej 1939, jednak nie będąc poinformowanym o promocji nie używał wówczas stopnia podporucznika. Został zmobilizowany do 220 dywizjonu artylerii lekkiej. 25 września 1939 lekko ranny i kontuzjowany w rejonie Zamościa.

Wzięty do niewoli niemieckiej i przewieziony do tymczasowego obozu jenieckiego w Krakowie, skąd zbiegł w październiku 1939. Używając dokumentów zabitego żołnierza WP Czubryt Zbigniew syn Stanisława próbował przedostać się na tereny zajęte przez Armię Czerwoną w celu odnalezienia matki. Nie mogąc odszukać matki rozpoczął pod zmienionym nazwiskiem pracę jako górnik w kopalni wosku w Borysławiu. W kwietniu 1940 został powołany do służby w Armii Czerwonej. Początkowo pełnił służbę w pułku czołgów w Iziumie koło Charkowa w pododdziale czołgów - miotaczy ognia, a po ukończenia szkoły młodszych dowódców był dowódcą czołgu - miotacza ognia w samodzielnym zmotoryzowanym batalionie chemicznym stacjonującym w Charkowie. Po napaści Niemiec na Związek Sowiecki do sierpnia 1941 brał udział w walkach w rejonie Charkowa i Połtawy. W połowie września 1941 ze względu na polskie pochodzenie został przeniesiony do batalionu budowlanego w Awdijiwce. W październiku 1941 aresztowany za szerzenie nastrojów defetystycznych i internowany przez władze radzieckie na Syberii w Irkucku. W kwietniu 1942 uwolniony od zarzutów rozpoczął pracę jako stolarz, a następnie pomocnik buchaltera w Treście Przemysłu Lekkiego w Irkucku. Nie uzyskał zgody na wstąpienie do Armii Andersa. W maju 1943 zgłosił się do 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki w obozie w Sielcach nad Oką. Został zweryfikowany w stopniu podporucznika przez komisję pod przewodnictwem ppłk. Leona Nałęcz-Bukojemskiego. Początkowo był adiutantem zastępcy dowódcy dywizji płk. Bolesława Kieniewicza. Walczył w artylerii w bitwie pod Lenino. Od listopada 1943 dowódca 7 baterii w 1 Pułku Artylerii Lekkiej, od stycznia 1944 pełniący obowiązki szefa sztabu III dywizjonu w 1 Pułku Artylerii Lekkiej. W marcu 1944 został zastępcą dowódcy dywizjonu do spraw wyszkolenia w Centralnej Szkole Podchorążych Polskich Sił Zbrojnych w ZSSR w Riazaniu, a jednocześnie był wykładowcą taktyki artylerii. Od września 1944 w 1 Oficerskiej Szkole Artylerii, która po zakończeniu wojny została ulokowana w Chełmie Lubelskim. Początkowo był w niej zastępcą dowódcy dywizjonu, a od kwietnia 1945 dowódcą dywizjonu.

Po odnalezieniu matki (w Haczowie koło Rymanowa) i uzyskaniu stosownych dokumentów ujawnił swoje prawdziwe dane personalne. Od marca 1945 uzyskał zgodę dowódcy artylerii WP na noszenie nazwiska Czubryt-Borkowski.

Po wojnie dowodził: artylerią 44 pułku piechoty w Tarnowskich Górach (maj 1945 – luty 1946), 14 dywizjonem artylerii przeciwpancernej w Żarach (luty 1946 – marzec 1947), 33 pułkiem artylerii lekkiej w Żarach (marzec 1947 – wrzesień 1948), 6 pułkiem artylerii lekkiej w Krotoszynie (wrzesień 1948 – lipiec 1949), artylerią 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty im. Jana Kilińskiego w Krośnie Odrzańskim (lipiec 1949 – marzec 1954), 8 Dywizją Artylerii Przełamania w miejscowości Szlaga, która na jego wniosek przemianowana została na Bemowo Piskie (marzec 1954 – listopad 1955). Od listopada 1955 do września 1956 ukończył Wyższy Akademicki Kurs Oficerów Artylerii przy Akademii Sztabu Generalnego WP. Od września do października 1956 był dowódcą artylerii Pomorskiego Okręgu Wojskowego, a od listopada 1956 był szefem sztabu Szefostwa Artylerii WP.

W 1957 ukończył eksternistycznie Akademię Sztabu Generalnego im. gen. broni Karola Świerczewskiego w Rembertowie. Uchwałą Rady Państwa PRL z lipca 1956 mianowany do stopnia generała brygady. Nominację wręczył mu premier Józef Cyrankiewicz. Był organizatorem i pierwszym dowódcą 1 Korpusu Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (od listopada 1957 do września 1959), a następnie szefem Wojsk Obrony Przeciwlotniczej MON (1959–1968). Do stopnia generała dywizji mianowany na mocy uchwały Rady Państwa PRL z 1 października 1963. W latach 1969–1972 pełnomocnik rządu PRL ds. pobytu wojsk radzieckich w Polsce - przewodniczący delegacji polskiej w Polsko-Radzieckiej Komisji Mieszanej. Następnie od listopada 1972 attaché wojskowy przy Ambasadzie PRL w Moskwie. Odwołany w kwietniu 1974 w związku wyjściem za mąż córki za Szweda. 21 stycznia 1975 zwolniony z zawodowej służby wojskowej i przeniesiony w stan spoczynku.

Członek PPR, a następnie PZPR. Wieloletni sekretarz generalny, a w latach 1985–1990 wiceprzewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa^[1]. Członek Rady Krajowej PRON od 1983 roku^[2].

Zmarł 16 czerwca 2006 w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Był współtwórcą Wojsk Obrony Przeciwlotniczej jako samodzielnego rodzaju wojsk w wojskach lądowych. Organizował Szefostwo Wojsk OPL jako samodzielny organ kierowania rodzajem wojsk^[3].

Awanse

W trakcie wieloletniej służby wojskowej otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe^[4]:

podporucznik - 1 września 1939
porucznik - 7 września 1943
kapitan - 15 czerwca 1944
major - 11 września 1945
podpułkownik - 1 kwietnia 1947
pułkownik - 4 października 1952
generał brygady - 16 lipca 1956
generał dywizji - 1 października 1963

Życie prywatne

Mieszkał w Warszawie. Żonaty z Haliną z domu Buzin, dwie córki^[5].

Odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1969)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1958)
Order Sztandaru Pracy I klasy (1987)
Order Sztandaru Pracy II klasy (1964)
Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)
Krzyż Walecznych (1945)
Złoty Krzyż Zasługi
Srebrny Krzyż Zasługi
Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” (1945)
Medal 10-lecia Polski Ludowej
Medal 30-lecia Polski Ludowej
Medal 40-lecia Polski Ludowej
Medal za Warszawę 1939–1945
Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1965)^[6]
Odznaka „Zasłużonemu Opolszczyźnie” (1973)^[7]
Order Czerwonego Sztandaru (ZSRR) (1968)
Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (ZSRR) (1985)
Order Przyjaźni Narodów (ZSRR) (1973)
Order Czerwonej Gwiazdy (ZSRR) (1943)
Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
Odznaka „25-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
tytuły i odznaki honorowe za zasługi dla 15 województw i miast, w tym dla województwa warszawskiego (1966)
Honorowy Obywatel Piastowa (1966)

Bibliografia

S. Czmur, W. Wójcik: Generałowie w stalowych mundurach, Redakcja Czasopism WLOP – Dom Wydawniczy Bellona, Poznań-Warszawa 2003, s. 30-33
Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943−1990, tom I: A–H, s. 296–299 (z fotografią), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010, ISBN 978-83-7611-801-7
Skrzydlata Polska 7/2006 (częściowo)

Przypisy

↑ Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-17)]. radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06]
↑ Trybuna Robotnicza, nr 109 (12961), 10 maja 1983 roku, s. 6.
↑ S. Czmur, W. Wójcik: Generałowie w stalowych mundurach, Redakcja Czasopism WLOP – Dom Wydawniczy Bellona, Poznań-Warszawa 2003, s. 32
↑ Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 t. I, Toruń 2010, s. 296-299
↑ Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943−1990, tom I: A–H, s. 296–299
↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 11, 30 czerwca 1965, s. 6.
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu, nr 4, 5 kwietnia 1973, s. 5.