Deinze. parochiekerk Sint-Martinus en Sint-Antonius Abt
Deinze is een stad in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen, langs de rivier de Leie. De gemeente fuseerde met Nevele op 1 januari 2019 en telde op 1 januari 2023 44.930 inwoners, die Deinzenaars[1] worden genoemd. De gemeente bestaat uit 17 deelgemeentes waarbij Deinze en Petegem-aan-de-Leie een stedelijke kern vormen met 17.900 inwoners.[2] Deinze heeft een oppervlakte van 127,38 km².
Toponymie
De vroegste vermelding van Deinze stamt uit het jaar 840. De oudste geschriften verwijzen naar Donsa of Dunsa. Wat dit betekent, is nog onbekend, maar mogelijk verwijst het naar een mosrijk gebied.[3]
Geschiedenis
Middeleeuwen
De heilige Poppo, de abt van Stavelot, werd in 978 te Deinze geboren. Hij schonk later aan zijn geboortestad relieken, die hij van zijn bedevaarttochten van het Heilige Land meebracht. Deze relieken zitten ingemetseld in de muur van de Onze-Lieve-Vrouwekerk.
In het feodale tijdperk was Deinze een heerlijkheid in handen van verscheidene vooraanstaande geslachten; Poppo's vader is de oudst bekende. Dan was er Iwein van Aalst en zijn zoon Diederik, die de heerlijkheid in leen van de graven van Vlaanderen hielden. Daarna kwam het geslacht Courtenay, de gravin van Bar en de graaf van Luxemburg.
De vroeggotische parochiekerk van Onze-Lieve-Vrouw werd gebouwd in de 13e eeuw. Op het einde van de 18e eeuw werd ze ingericht met waardevol meubilair en divers liturgisch vaatwerk. In de 13e eeuw bestond er een begijnhof ter ere van de heilige Margaretha van Antiochië. Nadat het verwoest was richtte men in 1423 op dezelfde plaats het Sint-Margrietenklooster op.
In 1431 bezat Filips de Goede de heerlijkheid en in de volgende twee eeuwen werd het bezit van het geslacht della Faille, Filips IV van Spanje, Diego Messia en het geslacht van Merode, dat in het bezit bleef van het markizaat Deinze, de Vrijheid van Petegem, Astene en Drongen.
Op bestuurlijk en juridisch vlak was Deinze in twee delen verdeeld: Deinze-Binnen en Deinze-Buiten.
Deinze binnen was onderverdeeld in Stad en Vrijheid en had een schepenbank met 7 schepenen. Een baljuw vertegenwoordigde de koning. Op het einde van de 13e eeuw liet Gwijde van Dampierre de stad versterken. Tijdens de opstand van Kustvlaanderen was Deinze bondgenoot van Brugge. Daarom werd Deinze in 1327 bijna geheel verwoest door de Gentenaren. Tijdens de Gentse Opstand in 1380 tegen Lodewijk van Male koos de stad opnieuw partij voor Brugge. Deinze werd afwisselend belegerd door Gentse en Brugse troepen wat een tweede verwoesting tot gevolg had. In 1452 werd de stad een derde maal verwoest door de Gentenaren. Ook tijdens de opstand tegen Maximiliaan van Oostenrijk werd er door de Franse troepen (1488) en de Gentse militie (1492) lelijk huisgehouden. Na al dat geweld brak er bovendien nog een pestepidemie uit.
Vroegmoderne tijd
In 1566 woedde ook in Deinze de Beeldenstorm. Onder meer het gasthuis dat toegewijd was aan Sint-Blasius en bediend werd door de zusters augustinessen werd verwoest. Daarna werd de stad bezet door een garnizoen van de Spaanse koning. Het kerkelijk leven van Deinze werd vanaf 1570 gedirigeerd door het bisdom Gent (voorheen was dat het het bisdom Doornik). In 1579 sloot Deinze aan bij de Unie van Utrecht, maar na een korte adempauze brak het geweld opnieuw los. In 1580 was Deinze totaal vernield en ontvolkt en waren de kloosterlingen moeten vluchten naar Ekkergem-Gent voor de Gentse opstandelingen.
De 16e eeuw was echter ook de eeuw waarin de linnen- en tapijtindustrie in Deinze ontstond. Ook de lederbewerking was belangrijk. Deinze had ook al vroeg een voornaam cultureel leven. In de 16e eeuw was de Rederijkerskamer "Nazarenen" er actief, die voortbouwde op de 15e-eeuwse toneelgroepen in de stad. Deze Rederijkerskamer en bijhorende cultuur evolueerde verder in de 17e eeuw en de 18e eeuw. Zo waren er toen talrijke toneelgezelschappen in de stad.
Ook in de 17e en 18e eeuw was er veel oorlogsellende, vooral de Franse troepen waren daarvan de oorzaak. Zo werden tijdens de Franse Revolutie de zusters augustinessen verdreven. Al deze gewelddaden hebben echter niet kunnen beletten dat Deinze grote bloeiperioden kende.
19e eeuw – heden
In 1816 vestigden de zusters Maricolen zich in de verlaten gebouwen van de verdreven augustinessen en verschaften er onderwijs.
Op 19 december 2017 keurden de gemeenteraden van Deinze en buurgemeente Nevele een fusie tussen beide gemeenten goed. Met het decreet van 4 mei 2018 bekrachtigde Vlaanderen de fusie. De nieuwe stad bleef Deinze heten, maar kreeg de slagzin Het Land van Nevele. De gemeenten zijn officieel gefuseerd op 1 januari 2019. Sindsdien zijn Nevele, Hansbeke, Landegem, Merendree, Poesele, Vosselare eveneens deelgemeenten van de stad.
Deinze ligt aan de Leie op een hoogte van ongeveer 7 meter. Iets ten zuiden van Deinze begint het Schipdonkkanaal met een loop in noordelijke richting, waar de Leie zich naar het noordoosten begeeft. De omgeving van Deinze is sterk verstedelijkt.
Vlak bij het stadscentrum ligt het natuur- en recreatiedomein De Brielmeersen. In dit park is er een grote speeltuin, een dierenpark en een aantal sportvelden.[5] De gronden werden in 1971 door het stadsbestuur aangekocht en vanaf 1975 werd het dierenpark ontwikkeld.[6] Sinds januari 2015 wordt het park beheerd door de provincie Oost-Vlaanderen.s
Deinze heeft voor de legislatuur 2019-2024 een coalitie tussen CD&V en Open Deinze. Samen vormen ze de meerderheid met 22 op 35 zetels. N-VA, GroenRood, Vlaams Belang en sp.a plus zetelen in de oppositie.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
(*) 1976: DND / 1994: ROSSEM / 2018: DBA
Zie ook op Nevele voor de verkiezingen van 2012 en vroeger.
Leerzewegels- en Jan Filliersroute - Sneukelfietstocht begin augustus
Valentijnswandeling - Rond 14 februari
Sport
Deinze kent meerdere sportclubs, onder andere KMSK Deinze, de voetbalclub met stamnummer 818 die sinds 2020 in de Eerste klasse B speelt. Ze spelen in de Dakota Arena, voorheen het Burgemeester Van de Wiele Stadion genaamd.
Daarnaast zijn er ook Sferos Deinze, de volleybalclub in 1ste provinciale, BBC LDP Donza, de basketbalploeg in 1ste provinciale en AC Deinze, de atletiekvereniging. Maar ook de tafeltennisclub TTC Knal Deinze die in Super divisie speelt (dit zijn de 10 beste clubs van België).
Mobiliteit
Deinze werd in 2020 voor de derde keer uitgeroepen tot fietsstad.[15] De stad voert een duurzaam mobiliteitsbeleid dat het veiliger maakt om te fietsen en de modal shift bevordert.[16]
.svg){kind=small}
