Esta división de RENFE creouse en 1992, ao escindírense da empresa matriz outras pequenas empresas, chamadas unidades de negocio. O seu obxectivo era operar os servizos con trens de alta velocidade sobre a mencionada liña Madrid-Sevilla vía Cidade Real, Puertollano e Córdoba.
Actualmente existe unha rede de aproximadamente 2.380 km de vías de largo internacional en España.
Historia
Os inicios
En xuño de 1966, durante unha serie de ensaios da locomotora 2000-T de Talgo especial para remolcar o Talgo III, alcánzanse os 200 km/h no traxecto entre Sevilla e Los Rosales: era a primeira vez que en España se circulaba a esa velocidade, aínda que tiveron que pasar moitos anos máis para que a alta velocidade se consolidase, cousa que non ocorreu ata a década de 1990.
En 1976, comezouse a investigar en España cun tren derivado do ETR-401 Pendolino italiano, enmarcado en España dentro da serie 443 de Renfe, do que só se construíu unha unidade que se preserva en Castejón (Navarra). Con este tren levouse a cabo unha serie de ensaios, sendo nun deles, e xa no ano 1987, no que se alcanzarían os 206 km/h entre os puntos quilométricos 220 e 221 da liña de Madrid a Alacant.
O AVE chega a España
A finais da década de 1980 empezouse a proxectar a construción dunha liña de alta velocidade, a inspiración da realizada por SNCF en Francia (o TGV). Entre outros proxectos realizouse un dun traxecto que unise a meseta castelá con Andalucía sen pasar por Despeñaperros. Tras varios anos de proxectos, chegouse á conclusión de que unha liña en largo internacional sería acertada, xa que permitiría aproveitar trens e instalacións probadas en Europa, e propúxose a creación da primeira liña de alta velocidade (LAV) en España. O proxecto de NAFA (Novo acceso ferroviario a Andalucía) estábase estudando como alternativa á liña por Despeñaperros, dada a necesidade de revitalizar a estancada economía do sur do país. En 1988 decídese polo ancho de vía internacional en vez do ancho ibérico co que en principio se proxectara. Tras varios anos de obras, a primeira liña inaugurouse o 14 de abril de 1992, coincidindo coa Expo 92 celebrada en Sevilla. Nos seus dous primeiros anos de funcionamento, o AVE circulaba entre Madrid e a capital andaluza en 2 horas e 55 minutos, con paradas intermedias en Cidade Real, Puertollano e Córdoba.
O 23 de abril de 1993 alcanzouse a marca de velocidade dos trens AVE con 356,8 km/h, o que permitiu iniciar en 1994 a explotación comercial a 300 km/h nos trens AVE de longa distancia, reducíndose en 40 minutos a duración do traxecto entre Madrid e Sevilla.
Extensión da Alta Velocidade
En 1987 comezaron os proxectos para reformar o Corredor mediterráneo e dotalo de dobre vía en toda a súa totalidade, proxecto do que en 1996 se inauguraron os primeiros tramos de alta velocidade, situados entre Vandellòs e Orpesa, permitindo circular ao tren a 200 km/h nunha infraestrutura apta para esa velocidade.
Na liña Madrid-Valladolid comezan en 2002 as obras dos túneles de Guadarrama, para salvar o Sistema Central. Ademais, en vista a un futuro relativamente próximo, estase executando a variante de Pajares (que inclúe os túneles de Pajares) para conectar devandita liña con Asturias.
A construción dunha nova liña de ancho internacional de Madrid á fronteira francesa, na súa primeira fase Madrid-Zaragoza-Lleida, culmínase en 2003, en que se fai a primeira viaxe oficial. Entra en servizo o 11 de outubro de 2003 o AVE Longa Distancia Madrid-Zaragoza-Lleida, que conecta estas cidades xunto a Guadalaxara-Yebes e Calatayud. Durante os primeiros anos non o fai á velocidade prevista por non ter listo o sistema europeo normalizado de sinalización ERTMS. Esta liña é a primeira en España en contar co sistema de electrificación a 2x25kV 50 Hz, que permite afastar a distancia á que se sitúan as subestacións de tracción, sen necesidade de aumentar a tensión.
En decembro de 2004 inaugurouse o servizo Avant Sevilla-Córdoba, cuxos traxectos duran uns 40 minutos co novo material S-104, que tamén se introduce no servizo Avant Madrid-Cidade Real-Puertollano (anterior AVE Lanzadeira) en xaneiro de 2005. Un material similar, os S-102, cobren o servizo AVE Longa Distancia Madrid-Zaragoza-Huesca, que se inaugura en abril de 2005.
A construción dun novo acceso ferroviario de alta velocidade ata Toledo de 21 km, partindo da primeira infraestrutura na comarca toledana de La Sagra, permite inaugurar o servizo Avant Madrid-Toledo en novembro de 2005. O traxecto dura menos de 30 minutos. Esta liña de alta velocidade xerou e xera controversia pola eliminación do resto dos servizos ferroviarios que operaban en Toledo, xa que ao pasar a relación pola vía de ancho UIC, varios municipios grandes como Xetafe, Aranjuez e Algodor perderon o tren directo a Toledo, quedando a estación de Algodor sen servizo comercial, e tendo a cidadanía das capitais de provincia de Castela-A Mancha (Albacete, Cuenca e Cidade Real) que viaxar ata Madrid-Puerta de Atocha para transbordar ao tren pola liña Madrid-Sevilla; cousa que fixo aumentar as viaxes en autobús desde devanditos lugares, posto que a viaxe leva menos tempo e é máis económica respecto ao ferrocarril. Actualmente Toledo só ten acceso á rede de alta velocidade en ancho UIC, o que imposibilita o transporte de mercancías e viaxeiros doutras procedencias que non sexan de liñas de alta velocidade.
En maio de 2006 anunciouse o incremento de velocidade nos servizos AVE S-102 que operan na liña Madrid-Zaragoza-Lleida, pasando dos 200 km/h aos 250 km/h grazas á entrada en funcionamento do ERTMS de nivel 1, un sistema de condución automática dos trens compatible nun futuro coas liñas francesas e do resto de Europa. Desde o 17 de outubro dese ano, devanditos servizos circulan a 280 km/h. En agosto de 2007 alcánzanse os 300 km/h. Para alcanzar os 350 km/h hai que esperar ao nivel 2 do ERTMS.
En maio de 2006 entraron en servizo os Alvia, uns trens capaces de operar en ancho internacional ou ibérico coa mesma locomotora, e de cambiar de ancho sobre a marcha. Estes trens recortan o tempo de viaxe entre Madrid e varias cidades do norte de España, como Bilbao, Vitoria, Santander ou Xixón.
Aínda que inicialmente prevista para o 21 de decembro, o 20 de febreiro de 2008 abriuse ao público o tramo Roda de Berà-Barcelona da L.A.V. Madrid-Zaragoza-Barcelona-Fronteira Francesa. Deste xeito a conexión por alta velocidade entre Madrid e Barcelona está operativa, cun tempo de viaxe de 2 horas e 38 minutos.
En maio de 2009, asinouse o convenio para construír o ferrocarril de alta velocidade en Navarra, pondo fin a trece anos de paros e movementos en falso.[1]
O 19 de decembro de 2010 producíase un feito histórico para a Alta Velocidade, ao conectar Barcelona con París en sete horas e 25 minutos, salvando por primeira vez os Pireneos. No traxecto era necesario facer un transbordo, cambiando de plataforma, na estación de Figueres-Vilafant, xa que entre Figueres e Barcelona as vías eran de largo convencional.[4]
O 16 de decembro de 2013 entrou en servizo a conexión directa con Francia, con traxectos sen transbordo entre Barcelona e París nun tempo aproximado de seis horas e vinte minutos. Posteriormente puxéronse tamén en servizo traxectos directos a Lión e Tolosa.
Prevese un aumento da oferta xeográfica do AVE, aproveitando a posta en marcha de novas liñas de alta velocidade por parte de ADIF, segundo o Plan Estratéxico de Infraestruturas e Transporte (PEIT), que culminará en 2020, e que pretende cubrir toda a Península Ibérica, chegando aos 10.000 km de liñas de alta velocidade.[7]
Só se citan os trens de altas prestacións (160–200 km/h), aínda que polas liñas circulan nalgúns tramos trens de media distancia e de proximidades. Non se poden separar ambos corredores xa que moitos trens percorren os dous e o treito La Encina-Alacant é común a ambos.
