Usun

Usun
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko ikuspegia hegoekialdetik
  
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaPirinioaurrea
UdalerriaErromantzatua
Administrazioa
Motaleku
Izen ofizialaUsún
Posta kodea31454
Herritarrausundar
Geografia
Koordenatuak42°39′57″N 1°13′13″W / 42.66583°N 1.22028°W / 42.66583; -1.22028
Garaiera490 metro
Distantzia47,1 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria26 (2023)

Usun[1][a] (zaraitzueraz: Usune)[b] Erromantzatua ibarreko leku bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

2023 urtean 26 biztanle zituen.

Bertako biztanleak usundarrak dira.

Izena

Usun toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Ausoni (924)
  • Vssum (1007)
  • Ussun (1075)
  • Osun (1102)
  • Euson (1146)
  • Oson (1197)
  • Hussun (1268)
  • Ossuyn (1366)
  • Usun (1534)
  • Hugun (1587)
  • Auson (1638)
  • Usun (1802)
  • Usun (1990)

Geografia

Usun Erromantzatua ibarran dago.

Inguru naturala eta kokapena

Erromantzatua Zangozako merindadeko udalerria da eta Nafarroako hiriburutik 46 kilometrora dago. Udaletxea Domeñun dago. Erliebe handiko ibarra da. Mendebaldeko tarteak lautada bat osatzen du, Longida, Urraulbeiti eta Urraulgoiti ibarretatik jarraitzen duena, nahiz eta azken kasu horretan Ugarrongo arroilak eten egiten duen.

Klima

Erromantzatuko klima azpimediterraneoa da, eta urteko batez besteko tenperatura 12,5 °C ingurukoa da. Urteroko egun euritsuak 100 inguru dira, eta jausitako prezipitazioa 850mm-koa.

Basoa nahiko urria da, eta zuhaitz gehienak pinuak dira, Austriatik birlandaturiko zuhaitzak. Horrez gain, ameztiak eta zumeak ageri dira ibarreko gunerik lehor eta eguzkitsuenetan.

Estazio meteorologikoak

Erromantzatuan ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Urraulbeiti pareko udalerrian, estazio bat dagoen Artieda kontzejuan, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1954an jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]


    Datu klimatikoak (Artieda, 1891-2020)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 17.0 21.5 27.0 29.5 36.0 39.0 42.0 40.0 38.0 30.0 21.0 18.0 42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 8.9 10.4 14.3 16.6 20.6 26.4 29.4 28.6 24.1 18.9 12.3 8.9 18.3
Batez besteko tenperatura (ºC) 4.8 5.5 8.4 10.5 14.3 19.1 21.6 21.3 17.4 13.4 8.1 4.9 12.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 0.6 0.5 2.4 4.4 8.0 11.8 13.9 14.1 10.7 7.9 3.9 0.9 6.6
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -8.0 -12.0 -12.0 -4.0 0.0 0.0 6.0 6.0 0.0 -2.0 -9.0 -13.0 -13.0
Batez besteko prezipitazioa (mm) 57.6 54.0 56.1 68.5 61.8 40.6 32.9 34.1 50.9 71.9 72.5 74.4 675.3
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 32.0 34.0 35.5 47.0 39.5 37.0 44.5 46.0 71.0 82.0 31.5 48.5 82.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 10.0 9.4 9.2 11.7 12.0 6.8 4.9 5.2 7.0 10.4 11.9 12.2 110.4
Elur egunak (≥ 1 mm) 1.6 1.5 1.2 0.3 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.3 1.1 6.1
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

Jakina da 829. urtean Opilao apezpiku iruindarrak toki horretako San Pedro monasterioko eliza sagaratu zuela. Agian, zenobio horren ondoan, hiribildu bat zegoen, Antso I.a Gartzeitz erregeak Galindo apezpikuari 924an hazi zionean dohaintzan emandakoa. Aipatutako San Pedro eliza, XII. mendetik, elizbarrutiko arkitanerrietako bat izan zen, eta, ondoren, 1332an, bertako bizilagunek San Saturnino elizaren patronatua eman zioten. Bilauak edo koroako nekazariak zirenek, 1280an, urtean 2 sos eta erdiko petxa, saldutako ardoagatik beste 3 sos eta erdi, eta garagar eta oloaren 3 lapurreta eta erdi zor zituzten.

1693an Usun herriak erregeari ordaintzen zion paparra birdimiatu zuen, erregeari eman zizkioten 257 ezkutu, hiru errege eta hamabi mirariren bidez. 1802an irakurtzen da herriak bere gobernurako justizia arrunta aukeratzen zuela. Monasterioaren oroigarri bakarra Iruñeko kabildo katedraleko Usungo arkuteriaren duintasuna zen. XIX. mendea bitartean, oraindik ere bertako parrokoa aurkezteko eskubidea erabiltzen zuena zen. Azken egun horretan, haurrak Domeñuko eskolara joaten ziren.

Demografia

2023 urteko erroldaren arabera 26 biztanle zituen Usunek.[5]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
10 13 13 12 12 12 11 14 17 14 15 17 18 18 18 17 20 21 22 23 24
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Kultura

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erromantzatua ez-euskal-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[6]

Koldo Zuazok, 2010ean, Erromantzatua ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[7]

Izenak adierazten duen bezala, eremu honetan Nafar erromantzea izan da tradizioz hitz egiten den hizkuntza, duela gutxi gaztelaniak ordezkatu duena.

Jaiak

  • San Saturninoko jaiak, maiatzaren bigarren asteburuan

Ondasun nabarmenak

Oharrak

  1. ↑ /usún/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban
  2. ↑ /usúne/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban

Erreferentziak

  1. ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. ↑ «Usun - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. ↑ «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).
  4. ↑ Artiedako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
  5. ↑ «Usun» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  6. ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
  7. ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Read other articles:

Badan Intelijen Pusat

CIA beralih ke halaman ini. Untuk kegunaan lain, lihat CIA (disambiguasi). Central Intelligence AgencyLambang CIABendera CIAMarkas CIA, Langley, VirginiaInformasi lembagaDibentuk18 September 1947; 76 tahun lalu (1947-09-18)Nomenklatur lembaga sebelumnyaOffice of Strategic Services[1]JenisLembaga independen dari Komunitas Intelijen Amerika SerikatKantor pusatGeorge Bush Center for IntelligenceLangley, Virginia, Amerika Serikat38°57′07″N 77°08′46″W / 38.95...

 

Ikatan Dosen Republik Indonesia

artikel ini perlu dirapikan agar memenuhi standar Wikipedia. Tidak ada alasan yang diberikan. Silakan kembangkan artikel ini semampu Anda. Merapikan artikel dapat dilakukan dengan wikifikasi atau membagi artikel ke paragraf-paragraf. Jika sudah dirapikan, silakan hapus templat ini. (Pelajari cara dan kapan saatnya untuk menghapus pesan templat ini) Artikel ini perlu diwikifikasi agar memenuhi standar kualitas Wikipedia. Anda dapat memberikan bantuan berupa penambahan pranala dalam, atau denga...

 

Hewlett Harbor, New York

Village in New York, United StatesHewlett Harbor, New YorkVillageIncorporated Village of Hewlett HarborAuerbach Avenue on August 8, 2022. SealMotto: Simply a Great Place to LiveLocation in Nassau County and the state of New YorkHewlett Harbor, New YorkLocation on Long IslandShow map of Long IslandHewlett Harbor, New YorkLocation within the state of New YorkShow map of New YorkHewlett Harbor, New YorkLocation within the contiguous United StatesShow map of the United StatesCoordinates: 40...

Annapolis, Maryland

Annapolis, MarylandKotaCity of AnnapolisKantor Pos Utama Annapolis pada Oktober 2012. BenderaJulukan: America's Sailing Capital, Sailing Capital of the World, NaptownMotto: Vixi Liber Et Moriar(Aku sudah hidup, dan aku harus mati, bebas)Terletak di Anne Arundel County, MarylandNegaraAmerika SerikatNegara Bagian MarylandCounty Anne ArundelDidirikan (de facto)1649Didirikan (de jure)1708Pemerintahan • Wali kotaMike Pantelides (Rep.) (2013–) • Dewan Kota A...

 

Daftar Wakil Perdana Menteri Singapura

Wakil Perdana Menteri SingapuraMandarin:新加坡副总理Tamil:சிங்கப்பூர் துணைப் பிரதமர்Lambang negara PetahanaHeng Swee Keatsejak 1 Mei 2019Lawrence Wongsejak 13 Juni 2022GelarThe Honourable(Yang Terhormat)StatusWakil Kepala PemerintahanDitunjuk olehPerdana Menteri SingapuraPejabat perdanaToh Chin ChyeDibentuk3 Juni 1959; 64 tahun lalu (1959-06-03)GajiS$1,870,000 per tahun(termasuk gaji sebagai anggota parlemen berkisar S$192,500)Situs w...

 

Lieke Klaus

Dutch BMX racer (born 1989) Lieke Klaus Lieke Klaus (born October 28, 1989, in Wijchen, Gelderland) is a Dutch BMX racer.[1] Klaus reached her first podium spot at a BMX World Cup meeting in 2007 when she won the bronze medal in Victoria, British Columbia, Canada.[1] In 2008, she reached the quarter-final at the World Championships in Taiyuan and she qualified for the 2008 Summer Olympics in Beijing.[1] During the 2011 UCI World Championships of BMX in Copenhagen, Denm...

Bilangan ordinal

Representasi bilangan ordinal sampai ωω. Tiap putaran spiral mewakili satu pangkat ω Bilangan ordinal dalam teori himpunan adalah jenis tatanan dari suatu himpunan yang teratur baik. Biasanya diidentifikasi dengan himpunan transitif hereditari. Bilangan ordinal merupakan perluasan bilangan asli, berbeda dengan integer dan dengan bilangan kardinal. Sebagaimana jenis bilangan lain, bilangan ordinal dapat dijumlahkan, dikalikan, dan dipangkatkan. Bilangan ordinal diperkenalkan oleh Georg Cant...

 

Michael Oakeshott

British philosopher (1901–1990) Michael OakeshottOakeshott in the 1960sBornMichael Joseph Oakeshott(1901-12-11)11 December 1901Chelsfield, London, EnglandDied19 December 1990(1990-12-19) (aged 89)Acton, EnglandAlma materGonville and Caius College, CambridgeEra20th-century philosophyRegionWestern philosophy British philosophy SchoolBritish idealism[1]Liberal conservatism[2]Main interestsHistory of philosophyIntellectual historyHistory of political thoughtPhilosophy ...

 

Umbanda

Afro-Brazilian syncretic religion Umbanda practitioners at a centro in Rio de Janeiro Umbanda (Portuguese pronunciation: [ũˈbɐ̃dɐ]) is a religion that emerged in Rio de Janeiro, Brazil in the 1920s. Deriving largely from Spiritism, it also combines elements from Afro-Brazilian traditions like Candomblé as well as Roman Catholicism. There is no central authority in control of Umbanda, which is organized around autonomous places of worship termed centros or terreiros, the followe...

Вестингауз, Джордж

Джордж Вестингауз Дата рождения 6 октября 1846(1846-10-06)[1][2] Место рождения Central Bridge[d] Дата смерти 12 марта 1914(1914-03-12)[1][2] (67 лет) Место смерти Нью-Йорк, Нью-Йорк, США[3] Страна  США Род деятельности предприниматель, изобретатель Дети George Westinghouse III[d] ...

 

Scoop (novel)

1938 novel by Evelyn Waugh Scoop Jacket of the first UK editionAuthorEvelyn WaughCountryUnited KingdomLanguageEnglishGenreNovelPublisherChapman & HallPublication date1938Media typePrint (hardback & paperback)Preceded byA Handful of Dust Followed byPut Out More Flags TextScoop online Scoop is a 1938 novel by the English writer Evelyn Waugh. It is a satire of sensationalist journalism and foreign correspondents. Summary William Boot, a young man who lives in gen...

 

Hackney Downs

For the railway station, see Hackney Downs railway station. Human settlement in EnglandHackney DownsHackney Downs from the centre of the Downs looking northeast (October 2005)Hackney DownsLocation within Greater LondonLondon boroughHackneyCeremonial countyGreater LondonRegionLondonCountryEnglandSovereign stateUnited KingdomPost townLONDONDialling code020PoliceMetropolitanFireLondonAmbulanceLondon London AssemblyNorth East List of places UK England London 51°33′03�...

الرابطة الإسلامية (باكستان)

الرابطة الإسلامية   البلد باكستان  تاريخ التأسيس 14 أغسطس 1947  المؤسسون محمد علي جناح  تاريخ الحل 1958  قائد الحزب محمد علي جناحلياقت علي خانخواجة ناظم الدينفاطمة جناح  المقر الرئيسي كراتشي  الأيديولوجيا نظرية الدولتين،  ورأسمالية  تعديل مصدري - تعديل ...

 

Voyager 1

NASA space probe launched in 1977 For other uses, see Voyager 1 (disambiguation). Voyager 1Artist's rendering of the Voyager spacecraft designMission typeOuter planetary, heliosphere, and interstellar medium explorationOperatorNASA/Jet Propulsion LaboratoryCOSPAR ID1977-084A[1]SATCAT no.10321[1]Websitevoyager.jpl.nasa.govMission duration 46 years, 8 months, 20 days elapsed Planetary mission: 3 years, 3 months, 9 days Interstellar mission: 43 ...

 

Pengklasteran k rata-rata

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Februari 2023. Pengklasteran k rata-rata (bahasa Inggris: k-means clustering) adalah algoritme untuk membagi n pengamatan menjadi k kelompok sedemikian hingga tiap pengamatan termasuk ke dalam kelompok dengan rata-rata terdekat (titik tengah kelompok).[1]...

Centro Espacial Lyndon B. Johnson

Centro Espacial Johnson Tipo NASA facility, instituto de investigación, centro de investigación y space centerFundación 1 de noviembre de 1961 y 1963Sede central Houston (Estados Unidos)Presidente Vanessa E. WycheEmpleados 3200Empresa matriz Administración Nacional de Aeronáutica y del EspacioFiliales Astromaterials Research and Exploration Science DirectorateCoordenadas 29°33′30″N 95°05′20″O / 29.558333333333, -95.088888888889Sitio web www.nasa.gov/centers/john...

 

Malawi national cricket team

Cricket team This article is about the men's team. For the women's team, see Malawi women's national cricket team. MalawiAssociationCricket MalawiPersonnelCaptainMoazzam Baig[1]CoachAndre BothaInternational Cricket CouncilICC statusAssociate member[2] (2003)ICC regionAfricaICC Rankings Current[3] Best-everT20I 53rd 49th (28 May 2023)International cricketFirst international21 March 2004 v Gambia at Willowmoore Park, Benoni, South AfricaTwenty20 InternationalsFirst ...

 

Kasie Enman

American ultra-marathoner Kasie EnmanPersonal informationFull nameKasie Wallace-EnmanNationalityAmericanBorn (1979-09-09) 9 September 1979 (age 44) Kasie Enman (born September 9, 1979) is an American female mountain runner and ultra-marathoner. Ultra career Enman won individual bronze and team gold at the 2009 NACAC Cross Country Championships.[1] She won individual title at the 2011 World Mountain Running Championships.[2] In 2014, Enman won an event that was part o...

Pacific white-sided dolphin

Species of mammal See also: Atlantic white-sided dolphin Pacific white-sided dolphin[1] Size compared to an average human Conservation status Least Concern  (IUCN 3.1)[2] CITES Appendix II (CITES)[3] Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Mammalia Order: Artiodactyla Infraorder: Cetacea Family: Delphinidae Genus: Lagenorhynchus Species: L. obliquidens Binomial name Lagenorhynchus obliquidens(Gill, 1865) ...

 

Washington Luís

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Washington Luís – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2015) (Learn how and when to remove this message) President of Brazil from 1926 to 1930 His ExcellencyWashington LuísOfficial portrait, 1926President of BrazilIn office15 November 1926...