Madril — Burgos burdinbidea
Renfe Operadoraren Talgo tren bat Lermako ingurunetan
Ezaugarri teknikoak
Luzera	282 km
Bidearen zabalera	1 668 mm
Elektrifikazioa	ez
Ustiapena
Egoera	zerbitzu partzialkian
Jabea	ADIF
Operadorea	Renfe Operadora
Eskema  Atocha — Chamartin 0,000 Madril–Chamartin-C. C.   3,200 Fuencarral   5,800 Diputazioa 8,416 Cantoblanco–Unibertsitatea    Cantoblanco — Alcobendas 10,446 El Goloso   15,034 Tres Cantos   25,886 Colmenar Viejo   36,345 Manzanares–Soto del Real Transervi 43,270 Soto del Real 49,495 Miraflores de la Sierra 57,993 Bustarviejo–Valdemanco 65,293 Lozoyuela 75,223 Gargantilla–Lozoya 86,079 Gascones–Buitrago 89,744 Braojos–La Serna 92,839 La Serna 96,357 La Acebeda 100,535 Robregordo–Somosierra 109,400 Santo Tome del Puerto 120,987 Riaza 135,206 Boceguillas 149,399 Campo de San Pedro 157,990 Maderuelo–Linares 171,181 Santa Cruz de la Salceda 173,753 Fuentelcesped–Santa Cruz Arandako industrialdea Chelva 184,631 Aranda de Duero–Montecillo 198,000 Gumiel de Izan 220,032 Fontioso 232,935 Lerma 249,723 Villamayor de los Montes 265,994 Sarracin 280,600  Madril — Hendaia 284,200 Burgos–Rosa Manzano  Madril — Hendaia

Madril — Burgos burdinbidea Iberiar Penintsulako burdinbide bat da, Madril–Chamartin-Clara Campoamor eta Burgos–Rosa Manzano geltokiak lotzen ditu.

Burdinbidea 1968ko uztailaren 4an inauguratu zen Madril–Chamartin-Clara Campoamor eta Burgos–Rosa Manzano geltokien artean.

ADIFen arabera, 102 kodea dagokio.

1843an, Bizkaiko Labe Garaiak, burdinola zaharrak ordezkatzera zetorren lehen lantegi handia, Bilbon inauguratu zenean, Euskal Herria eta Espainia Irun-Deba-Bilbo-Burgos-Valladolid-Madril ibilbidearekin lotzeko lehen trenbide-proiektua agertu zen. Trazadura diskutituz, Urduña edo Balmaseda, kontzesioa edo finantziazioa, eta Bilbok trazadura bat egin zuen zuzenean, Bizkaiaren bidez, baina ez zuen trazadura egin. Itxuraz, Burgos ez zen kaltetua izan, eta, hala, 1860ko urriaren 25ean, lehen tren-makina iristen zen Norteko geltokira Madril-Hendaia burdinbidearen bidez (Burgos, Gasteiz eta Donostia lotuz, baina ez Bilbo).^[1]

Hala ere, 1845eko proiektuak zekartzan bi bideetatik Burgosi bakarrik eragingo zion. Garrantzi handienekotzat jotzera ausartzen garena galtzen zuen: Bilboko lotura ekonomikoa zuena. Bilbotar nahigabearen aurrean, gobernuak ez zuen egokitzat jo urte gutxi batzuk geroago Bilbo-Miranda Ebro-Tutera Urduñatik trenbidea eraikitzeko baimena ukatzea, etorkizun bat irekiz hiriburu bilbotarrarentzat Errioxako ardoetan.

XIX. mendearen amaieran, Roblako burdinbidea eta Kadaguako burdinbidea eraikitzeko beste trazatuaren aukera bideratu zen, Bilboaldeko industria siderometalurgikoa bultzatzeko, baina jada bide metrikoan, trazadura bihurgunetsua baitzen. Garai hartan eraiki ziren, halaber, Bilbo eta Donostia Deba eta Eibar lotzeko Ferrocarriles Vascongados izenekoak -bitxia bada ere, hamarkada batzuk geroago AP-8 autobidean erabili zen ia ibilbide bera-, bide metrikoan hori ere.^[2]

Madril eta Burgos artean zuzeneko ibilbidea aurreikusi zuen lehen proiektua Paris-Algeciras ardatzarena izan zen 1910ean. Eusko-Gaztelania konpainiak, Burgos eta Madril arteko aurreko kontzesioak erosita, Madril-Bilbo burdinbide zuzen bat sortu nahi izan zuen, Castejon-Bilbo burdinbidea Miranda Ebro eta Bilbo arteko tarterako erabiliz, eta Madril-Hendaia burdinbidea Burgos eta Miranda Ebro arteko tarterako. Modu honetan, Burgos Madrilekin zuzenean lotuko litzateke Lerma, Aranda de Duero eta Somosierratik barrena, Valladolid eta Segoviako itzulingururik gabe (gaur egun Avilatik). Espero zen bezala, Norteko konpainia bere trenbidearen aurka agertu zen.

Miguel Primo de Rivera eta Rafael Benjumea bere Finantza ministroa interesen gainetik egon ziren, lana zalantzarik gabe hasi zuten, 1928an, Burgos eta Somosierra arteko ordoki zatia gaindituta, Somosierra-Lozoya tartea, lau kilometro eta erdiko tunelarekin eta Riazako zubi handiarekin hasita zeuden arte. Espainiako Bigarren Errepublika aldarrikatzean, soilik 50 kilometro falta ziren, Lozoya eta Madril artekoak. Indalecio Prietok jada kritikatu zuen diktaduraren zoritxarreko trenbide-politika, eta Herri Lanetako ministro izendatu zutenean, jasangarritasunik ezaren irizpideak adierazi zizkion Garraio Elkarteari, obra ez amaitzea gomendatzen zutenak. Horrela, Herri Lanen Plan berrian interes orokorrik gabeko obra gisa katalogatu zen.^[3]

Hala ere, frankismoarekin eta bere politika desarrollistarekin, lanaren amaiera bultzatu zen, nahiz eta garairako zaharkituta zeuden ezaugarriak izan eta errepideko garraioaren goraldi betean egon. Kilometrotan aurreztea izan zen obra amaitzeko faktore erabakigarria, haren mugak kontuan hartu gabe.

Bere eraikuntza garaian, jada ez zen garraio aukera unibertsal bat, autoaren lehiak, XIX. mendean ezarritako konpainia pribatuek, behin oinarrizko sare bat ezartzeko helburua bete ondoren, linea zuzenak eraikitzeko interesik ez agertzea eragotzi zuen. Izan ere, linea bereko ahalik eta herri gehienei zerbitzuak emateko asmoek bultzatu zuten Norteko Konpainia Madril-Hendaia burdinbideaeraikitzera, Avilatik, Valladolidetik eta Palentziatik gertu bira luzea emanez.^[4]

Burdinbide horren helburua, sortu zenetik, Euskal Herriaren eta Frantziaren Madrilekin arteko distantziak murriztea izan zen, eta ez herri txiki batzuei zerbitzuak ematea, errepide bidezko garraioak eman ziezaiekeen eta. Horregatik, trenbide-ustiapeneko irizpide teknikoen arabera eraiki ziren lineako geltokiak biztanle-gune apaletatik urrun daude kasu askotan. Ez da horrela herri garrantzitsuetan: Aranda de Duero eta Lerma. Hala ere, Lermaren kasuan, herrigunetik kilometro batera eta askoz altuago dago, nahiz eta 3 kilometroko ibilbidea egin herri horretara hurbiltzeko.

Distantziak murrizteko helburua bete arren, lineak sistema zentrala zeharkatu behar du. Somosierratik igarotzean, garai hartarako obra handi eta garestiak eraiki behar izan ziren, horietatik aipagarrienak, ia 4 kilometroko luzera zuen tunela eta Lozoyako bidezubia direlarik. Hala eta guztiz ere, nabarmena izan zen arrapala maximoak ez direla 12 milarenak baino handiagoak eta kurbek gutxienez 400 metroko erradioa dutela, linearen karga-ahalmenari mesede egiten diona.

Oro har, Burgosera zuzeneko burdinbidea oso erabilgarria izan zen, eta trenak maiz ibili ziren martxan jarri zirenetik 1990eko hamarkadaren hasierara arte. Hala, trafikoaren zati handi bat Madriletik Bilbora (azken distantzia luzeko trena) eta Irunera (besteak beste, Madril-Paris preso ohia) joan zen. Hala ere, Renfek eta Adifek, herrigune garrantzitsuagoak eta, beraz, errentagarriagoak dituzten lineetako inbertsioak lehenetsiz, ez zuten mantentze-lanik egin, eta, ondorioz, ibilbide-denbora luzatu egin zen, harik eta Valladolideko jatorrizko burdinbide berriro erabiltzea azkarragoa eta fidagarriagoa izan zen arte; hala eta guztiz ere, frogatuta geratu da material modernoarekin garai bateko ibilbide-denborak berdindu zitezkeela.^[5]

"Eskualdeko tren moderno" bat sartzeko promesak egin ziren arren, eta burdinbidearen mantentze eskasaren ondorioz, 2010eko otsailean Talgo bat errailetik atera zen Bahabón de Esgueva udalerrian, kalte material handiak eta zauritu arin batzuk eragin zituena. Istripu horrek, Somosierran tunel bat hondoratzearekin batera, Adif enpresarentzat lanean ari zen makina bateratzaile bat lurperatuta utzi zuen, eta, ondorioz, behin betiko itxi zen bidaiarientzako zerbitzua, aldirikoak izan ezik, Colmenar Viejo arteko burdinbidearen lehen 25 kilometroetan, elektrifikatuta eta bikoiztuta baitaude, Madrilgo Unibertsitate Autonomorako antzinako adarraren trazadura erabilita, eta, gero, Soto del Real edo Bustarviejo-Valdemanco herrietara sartu da, baita etorkizuneko linea orokorrean ere.

Salgaien zerbitzuari dagokionez, 2012tik Burgos eta Aranda de Duero hirien artean bakarrik mantentzen da, Somosierrako tunela hondoratu ondoren Madrilerako noranzkoan blokeatuta geratuz.

2015ean, Madril-Burgos Zuzendaritza Berreskuratzeko Plataforma sortu zen, erabat ireki arte borrokatu eta erabat bideragarria dela frogatu nahi duena. Bestalde, lege-ekintzak egiteko asmoa du, tunela eraisten den unean ez delako tunelaren mantentze-lanik egiten eta tunela ez delako berriro irekitzen. 2015eko irailaren 1ean, herritarrak aurka egon arren, ADIFek Aranda de Duero–Montecillo geltokia behin betiko ixtea erabaki zuen, ordura arte martxan jarraitzen zuen bitarteko geltoki bakarra. Beraz, ordutik aurrera, Burgosera bidean doazen salgaien trafikoari bakarrik ematen dio zerbitzua.

2018ko otsailean, Burgoseko Merkataritza Ganberak eta probintzietako erakundeek Burgosen antzeztu zuten trenbide-korridore nagusi baten eskaera, zeinak Madril-Aranda burdinbide zuzena erabiliko baitzuen ardatz nagusi gisa penintsulan zeharreko ibilbidean. 2018ko ekainean, ADIFek Somosierrako tunelerako sarbideak hormigoizko horma baten bidez zigilatzen ditu, baimendu gabeko sarbideak saihesteko.

Madrilgo Renfe Aldiriak  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠  C-4 Parla Getafe–3. Sektorea • Getafe–Erdialdea • las Margaritas–Unibertsitatea • Villaverde–Garaia • Villaverde–Beherea • Atocha • Sol • Ministerio Berriak • Chamartin • Fuenlabrada • Cantoblanco–Unibertsitatea • Comillasko Pontifize-Unibertsitatea • Valdelasfuentes Alcobendas SS Reyes⁠  C-4 Parla Getafe–3. Sektorea • Getafe–Erdialdea • las Margaritas–Unibertsitatea • Villaverde–Garaia • Villaverde–Beherea • Atocha • Sol • Ministerio Berriak • Chamartin • Fuenlabrada • Cantoblanco–Unibertsitatea • el Goloso • Tres Cantos Colmenar Viejo

• Administrador de Infraestructuras Ferroviarias
• Renfe Operadora

• ADIF enpresako web gunea
• RENFE enpresako web gunea