Ο Πάπας Μάρκελλος Α΄ (6 Ιανουαρίου255 - 16 Ιανουαρίου309) ήταν επίσκοπος Ρώμης (27 Μαΐου308 - 16 Ιανουαρίου309). Μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα διαδέχτηκε τον Πάπα Μαρκελλίνο. Ο αυτοκράτορας Μαξέντιος τον έστειλε στις αρχές του 309 εξορία ως τιμωρία σύμφωνα με τα μέτρα που είχε επιβάλλει στους χριστιανούς, πέθανε αμέσως μετά την αναχώρηση του από την Ρώμη και τον διαδέχθηκε ο Πάπας Ευσέβιος.[1] Οι διωγμοί των Ρωμαίων συνεχίστηκαν με την ίδια σφοδρότητα μετά τον θάνατο του προκατόχου του Μαρκελλίνου (304). Με τον θάνατο του Διοκλητιανού και την άνοδο του Μαξέντιου η ειρήνη στην Ρώμη αποκαταστάθηκε, πέρασαν ωστόσο άλλα δύο χρόνια μέχρι την εκλογή του νέου επισκόπου. Ο Catalogus Liberianus που σχετίζεται με τους Πάπες καταγράφει το όνομα του Μάρκελλου ως επισκόπου (308).[2][3] Την εποχή που ανέβηκε στον επισκοπικό θρόνο επικρατούσε μεγάλη αναταραχή στην Ρώμη αφού οι τόποι λατρείας των πιστών είχαν κατασχεθεί και δεν μπορούσαν να τελέσουν καμιά λειτουργία. Στις αναταραχές προστέθηκε επιπλέον μια ομάδα πιστών που είχε αποστατήσει την εποχή των διωγμών, ζητούσαν βίαια να γίνουν δεκτοί αμέσως στην θρησκεία χωρίς να κάνουν μετάνοια.[2] Σύμφωνα με το Liber Pontificalis ο Μάρκελλος χώρισε την εδαφική διοίκηση της εκκλησίας σε είκοσι πέντε περιφέρειες ορίζοντας σε κάθε μια έναν ιερέα. Ο ιερέας ήταν υπεύθυνος για την προετοιμασία των νέων πιστών στο βάπτισμα, την εκτέλεση της δημόσιας μετάνοιας, την ταφή των νεκρών και τις εορταστικές εκδηλώσεις για τον θάνατο των μαρτύρων.
Ο Μάρκελλος Α΄ ίδρυσε επίσης έναν νέο τόπο ταφής στην Σαλάρια Οδό απέναντι από την κατακόμβη της Αγίας Πρίσκας.[2] Το Liber Pontificalis έγραψε "ίδρυσε ένα νεκροταφείο στην Σαλάρια Οδό και διόρισε 25 επισκόπους μέσα στην Ρώμη με αποστολή να παρέχουν την βάπτιση και την μετάνοια στους ειδωλολάτρες που έγιναν χριστιανοί και για την ταφή των μαρτύρων".[3] Πέρα από τον συγγραφέα του Liber Pontificalis υπάρχουν και πολλές παραδόσεις της εποχής που υποστηρίζουν ότι η εκκλησία αναδιοργανώθηκε σημαντικά μετά τον μεγάλο διωγμό.[2] Οι μεταρρυθμίσεις του Μάρκελλου Α΄ διακόπηκαν απότομα ωστόσο από τις ταραχές που προκάλεσαν οι πιστοί που ήθελαν να επιστρέψουν στην εκκλησία, όπως σημειώνει μια επιγραφή που έγραψε αργότερα στον τάφο του ο Πάπας Δάμασος Α΄. Η επιγραφή αναφέρει ότι ο Μάρκελλος Α΄ έγινε εχθρός των ίδιων των χριστιανών επειδή ακολουθούσε την σκληρή γραμμή των Νοβατιανιστών που απαιτούσε τον αποκλεισμό όλων των Πεπτηκοτών από την εκκλησία. Το αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσουν βίαιες συγκρούσεις και ο Μαξέντιος διέταξε να τον εκδιώξουν από τον επισκοπικό θρόνο με την βία. Ο Μάρκελλος Α΄ πέθανε λίγο μετά την αναχώρηση του από την Ρώμη και Αγιοποιήθηκε, η μνήμη του τιμάται στις 16 Ιανουαρίου.[2]
