Πάπας Γρηγόριος Γ΄

Πάπας Άγιος
Γρηγόριος Γ΄
Από18 Μαρτίου 731
Έως28 Νοεμβρίου 741
ΠροκάτοχοςΠάπας Γρηγόριος Β΄
ΔιάδοχοςΠάπας Ζαχαρίας
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση690
Συρία[1]
Θάνατος28 Νοεμβρίου 741 (51 ετών)
Ρώμη, Εξαρχάτο της Ραβέννας

Ο Πάπας Γρηγόριος Γ΄ (690 - 28 Νοεμβρίου 741) ήταν Πάπας ή επίσκοπος της Ρώμης (11 Φεβρουαρίου 731 - 28 Νοεμβρίου 741).[2] Η Παπασύνη του όπως και αυτή του προκατόχου του Γρηγορίου Β΄ διακρίθηκαν από την σκληρή θρησκευτική διαμάχη με την Βυζαντινή αυτοκρατορία για το ζήτημα της Εικονομαχίας και την μεγάλη προέλαση των Λομβαρδών. Για να αντιμετωπίσει τους Λομβαρδούς ζήτησε την βοήθεια των πανίσχυρων Φράγκων αλλά ο βασιλιάς τους Κάρολος Μαρτέλος ως σύμμαχος των Λομβαρδών δεν ανταποκρίθηκε. Ο Γρηγόριος Γ΄ ήταν ο τελευταίος Πάπας ο οποίος δέχτηκε την επικύρωση της εκλογής του από το Εξαρχάτο της Ραβέννας, εκπρόσωπο του αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης στην Ιταλία. Στάθηκε επιπλέον ο τελευταίος Πάπας με καταγωγή από την Συρία και ο τελευταίος μη Ιταλός Πάπας μέχρι την εκλογή 1,271 χρόνια αργότερα του Πάπα Φραγκίσκου (2013).

Η σύγκρουση με τον Λέων Γ΄ για την εικονομαχία

Ο Γρηγόριος Γ΄ σε παπικό μετάλλιο του 8ου αιώνα (εμπρόσθια όψη).
Ο Γρηγόριος Γ΄ σε παπικό μετάλλιο του 8ου αιώνα (οπίσθια όψη).

Ο Γρηγόριος ήταν Συριακής καταγωγής και το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης.[3] Εξελέγη Πάπας με τον θάνατο του προκατόχου του (11 Φεβρουαρίου 731) αλλά ορκίστηκε μετά την επικύρωση της εκλογής του από τον Έξαρχο της Ραβέννας (18 Μαρτίου 731).[4] Ο Γρηγόριος ήταν ο τελευταίος Πάπας που θα αναγκαστεί να επικυρώσει την εκλογή του από το Εξαρχάτο της Ραβέννας.[5] Αμέσως μετά την άνοδο του στον Παπικό θρόνο έκανε έκκληση στον ανατολικό αυτοκράτορα Λέων Γ´ να ρίξει τους τόνους σχετικά με την Εικονομαχία, ο Παπικός εκπρόσωπος συνελήφθη ωστόσο με εντολή του αυτοκράτορα. Ο Γρηγόριος Γ΄ συγκάλεσε τον Νοέμβριο του 731 Σύνοδο με την οποία καταδίκασε κατηγορηματικά την Εικονομαχία.[6] Ο Λέων Γ΄ προσπάθησε να απαντήσει στον Πάπα με στρατιωτικά μέσα αλλά ο αυτοκρατορικός στόλος ναυάγησε στην Αδριατική Θάλασσα.[7] Στην συνέχεια μετάφερε αυτοκρατορικές κτήσεις που ήταν υπό την θρησκευτική εξουσία του Πάπα όπως η Σικελία, η Καλαβρία και η Υπαρχία του Ιλλυρικού (Βαλκάνια) στον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.[8]

Οι προσπάθειες που έκανε ο Λέων Γ΄ στο Δουκάτο της Νάπολης να δημεύσει την Παπική περιουσία απέτυχαν επειδή ο Δούκας τάχθηκε με φανατισμό υπέρ του Πάπα.[9] Ο Γρηγόριος Γ΄ προσπάθησε να δείξει την λατρεία του στις εικόνες με προσωπικές ενέργειες, επισκεύασε και διακόσμησε πολλές εκκλησίες με εικόνες στις οποίες απεικονίζονταν ο Ιησούς Χριστός, η Παναγία και οι Άγιοι.[10] Διέταξε επιπλέον να κατασκευαστεί ένα εικονοστάσιο στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου με υλικά που του είχαν αποσταλεί ως δώρο από τον Έξαρχο της Ραβέννας Ευτύχιο.[11] Στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου ανήγειρε επίσης ένα ορατόριο στο οποίο τοποθέτησε λείψανα Αγίων και συγκάλεσε Σύνοδο (732) με την οποία ρύθμισε τις αντίστοιχες προσευχές και λειτουργίες.[12] Ο Γρηγόριος Γ΄ ήταν τέλος φανατικός οπαδός του Μοναχισμού, ίδρυσε πολλά μοναστήρια και ιδρύματα στην περιοχή της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου με στόχο την περίθαλψη των φτωχών.[13] Ο Γρηγόριος Γ΄ βοήθησε επιπλέον σε σημαντικό βαθμό την εξάπλωση της χριστιανικής θρησκείας στην βόρεια Ευρώπη. Ο μέγιστος ιεραποστολέας Άγιος Βονιφάτιος διορίστηκε αρχιεπίσκοπος Γερμανίας (732) και μετά από μια επίσκεψη του στην Ρώμη (737) του έδωσε εντολή να οργανώσει όλες τις Γερμανικές επισκοπές.[14][15] Ο Γρηγόριος Γ΄ έστειλε κατόπιν τρεις επιστολές στους επισκόπους και στον λαό των Γερμανικών κρατών και τους ζήτησε την απόλυτη υποταγή τους στις εντολές του Βονιφάτιου.[16] Η κατανάλωση του κρέατος του αλόγου απαγορεύτηκε για πρώτη φορά από τον Γρηγόριο Γ΄ ως "ειδωλολατρικό και παγανιστικό έθιμο".[17]

Οι επιθέσεις των Λομβαρδών

Η διανομή της Ιταλίας ανάμεσα στις Λομβαρδικές και τις Βυζαντινές κτήσεις

Με επίγνωση των κινδύνων που αντιμετώπισε από τους Λομβαρδούς ο Γρηγόριος Γ΄ επισκεύασε στις αρχές της δεκαετίας του 730 τα Αυρηλιανά Τείχη. Με στόχο να εξοπλίσει το πολύτιμο λιμάνι του Τσιβιταβέκια αγόρασε από τον φιλικό δούκα Θρασιμούνδου Β΄ του Σπολέτο κάστρα κατά μήκος της Φλαμινίας Οδού. Τα κάστρα αυτά είχαν καταληφθεί από τους Λομβαρδούς με αποτέλεσμα να διακοπεί η επικοινωνία ανάμεσα στο Δουκάτο της Ρώμης και το Εξαρχάτο της Ραβέννας.[18] Ο Λομβαρδός βασιλιάς Λιουτπράνδος επέστρεψε (737) και ξεκίνησε νέες σκληρές επιθέσεις στο Εξαρχάτο της Ραβέννας. Η σκληρή του σύγκρουση με τον αυτοκράτορα στο θέμα της Εικονομαχίας δεν σημαίνει ότι σταμάτησε να τον υποστηρίζει απέναντι στον μεγάλο εχθρό τους Λομβαρδούς, τον βοήθησε στην ανακατάληψη της Ραβέννας (738).[19] Την ίδια χρονιά ο Λιουτπράνδος διέταξε τους δούκες του Σπολέτο και του Μπενεβέντο να λεηλατήσουν το Δουκάτο της Ρώμης, αρνήθηκαν ωστόσο λόγω συνθήκης που είχαν κάνει με τον πάπα.[20] Ο Γρηγόριος Γ΄ βοήθησε επιτυχώς τον Θρασυμούνδο Γ΄ του Σπολέτο στην εξέγερση του εναντίον του Λιουτπράνδου, τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την Ραβέννα και να αποσυρθεί στο Σπολέτο το οποίο κατέκτησε πρόσφατα. Ο Θρασιμούνδος Β΄ του Σπολέτο δραπέτευσε από την πόλη του και κατέφυγε στην Ρώμη όπου τον υποδέχθηκε και τον φιλοξένησε ο Γρηγόριος Γ΄.[21]

Ο Λιουτπράνδος επιτέθηκε για άλλη μια φορά στην Εξαρχία της Ραβέννας (739) και απείλησε την Ρώμη. Ο Γρηγόριος Γ΄ έκανε απεγνωσμένη πρόταση στον Μαγιοδρόμο των Φράγκων Κάρολο Μαρτέλο για βοήθεια, του υποσχέθηκε μάλιστα ότι θα απαρνηθεί πλήρως τον Βυζαντινό αυτοκράτορα και θα δηλώσει την υποταγή του στον ίδιον. Ο Κάρολος Μαρτέλος στάθηκε για άλλη μια φορά απρόθυμος να βοηθήσει με την δικαιολογία ότι το Αραβικό Χαλιφάτο των Ομεϋαδών είχε εισβάλει στην Γαλατία.[22][23] Με στόχο να κολακεύσει τον Κάρολο Μαρτέλο ο Γρηγόριος Γ΄ δήλωσε ότι οι Άραβες αυτοί "είναι το πιο άγριο έθνος".[24] Οι Λομβαρδοί συνέχισαν τον πόλεμο καταλαμβάνοντας μια μεγάλη σειρά πόλεων της Ιταλικής χερσονήσου και ο Γρηγόριος Γ΄ έστειλε νέα επιστολή στον Κάρολο Μαρτέλο στην οποία του ζητούσε βοήθεια με μεγαλύτερη απόγνωση.[25] Ο Κάρολος Μαρτέλος δέχτηκε αυτή την φορά να στείλει μια πρεσβεία στην Ρώμη, ο Λιουτπράνδος όταν το άκουσε στάθηκε αδυναμία επειδή τα στρατεύματα του έπασχαν από πυρετό και αποσύρθηκε τον Αύγουστο του 739 στην Παβία.[26] Τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου ο Θρασιμούνδος Β΄ αποκαταστάθηκε στο Δουκάτο του Σπολέτο με εντολή του ίδιου του Γρηγορίου Γ΄, αρνήθηκε ωστόσο να του παραδώσει τις τέσσερις πόλεις που είχε υποσχεθεί για την βοήθεια του.[27] Την επόμενη χρονιά ωστόσο (740) ο Κάρολος Μαρτέλος αρρώστησε, ο Λιουτπράνδος πήρε θάρρος και επιτέθηκε ξανά στην Ραβέννα, ο Γρηγόριος Γ΄ έκανε νέα απεγνωσμένη έκκληση στους Φράγκους για βοήθεια αλλά συνάντησε ξανά την άρνηση τους.[28] Ο Γρηγόριος Γ΄ πέθανε (28 Νοεμβρίου 741) την εποχή που οι Λομβαρδοί έκαναν την μεγάλη προέλαση και ήταν ο ίδιος ανίκανος να τους αντιμετωπίσει, τον διαδέχθηκε ο Πάπας Ζαχαρίας.[29] Η ταφή του έγινε στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου, στο ορατόριο που είχε οικοδομήσει ο ίδιος τα πρώτα χρόνια της Παποσύνης του.[30] Η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία τον Αγιοποίησε και η μνήμη του εορτάζεται στις 10 Δεκεμβρίου.

Παραπομπές

  1. ↑ Houghton Mifflin Company, The Houghton Mifflin Dictionary of Biography, σελ. 642, (2003) ISBN 9780618252107
  2. ↑ Pope St. Gregory III Catholic Encyclopedia (1913)
  3. ↑ https://web.archive.org/web/20160305083858/http://www2.fiu.edu/~mirandas/bios726.htm
  4. ↑ Mann, σ. 204
  5. ↑ Levillain, σ. 643
  6. ↑ Treadgold, σ. 354; Mann, σ. 20
  7. ↑ Levillain, σ. 644; Mann, σ. 206
  8. ↑ Duffy, σ. 64; Mann, σ. 207
  9. ↑ Mann, σ. 208
  10. ↑ Mann, σσ. 208-209
  11. ↑ Duffy, σ. 63; Mann, σ. 210
  12. ↑ Mann, σ. 209
  13. ↑ Mann, σσ. 210-211
  14. ↑ Mann, σ. 214
  15. ↑ Levillain, σ. 644
  16. ↑ Mann, σσ. 214-215
  17. ↑ Schwabe, Calvin W. (1979). Unmentionable Cuisine. Charlottesville: University of Virginia Press. σ. 157
  18. ↑ Mann, σ. 216
  19. ↑ Treadgold, σ. 355; Duffy, σ. 63
  20. ↑ Mann, σσ. 216-217
  21. ↑ Treadgold, σ. 355; Mann, σσ. 217–218
  22. ↑ Michael Collins (1 August 2005). The Fisherman's Net: The Influence of the Popes on History (reprint, revised ed.). Paulist Press. σ. 85
  23. ↑ Mann, σσ. 218-219
  24. ↑ Irfan Shahîd (1984). Byzantium and the Arabs in the Fourth Century (illustrated, reprint ed.). Dumbarton Oaks. σ. 187
  25. ↑ Mann, σ. 219
  26. ↑ Mann, σ. 220
  27. ↑ Levillain, σ. 644; Mann, σ. 222
  28. ↑ Levillain, σ. 644; Mann, σ. 221-222
  29. ↑ Mann, σ. 223
  30. ↑ Mann, σ. 224

Πηγές

  • Μέρος του κειμένου προέρχεται από την 9η έκδοση (1880) μιας άτιτλης εγκυκλοπαίδειας.
  • Levillain, Philippe (2002). The papacy : Gaius-Proxies. New York: Routledge.
  • Duffy, Eamon (2006). Saints & Sinners: A History of the Popes. New Haven, Conn.: Yale University Press.
  • Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press.
  • Mann, Horace K. (1914). The Lives of the Popes in the Early Middle Ages. Τομ. 1: The Popes Under the Lombard Rule, Τμήμα 2, 657–795. σσ. 203–224.
Πάπας Γρηγόριος Γ΄
Γέννηση: 690 Θάνατος: 28 Νοεμβρίου 741
Προκάτοχος
Γρηγόριος Β΄ 		Πάπας
11 Φεβρουαρίου 731 - 28 Νοεμβρίου 741 		Διάδοχος
Ζαχαρίας