Κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου 1947

Κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου
Βασιλευομένη Δημοκρατία
Ημερομηνία σχηματισμού24 Ιανουαρίου 1947
Ημερομηνία διάλυσης29 Αυγούστου 1947
Πρόσωπα και δομές
Αρχηγός ΚράτουςΓεώργιος Β΄ της Ελλάδας
Παύλος Α΄ της Ελλάδας
Πρόεδρος ΚυβέρνησηςΔημήτριος Μάξιμος
Συνολικός αριθμός Μελών40
Κατάσταση στο νομοθετικό σώμαΚυβέρνηση συνεργασίας κομμάτων
Ιστορία
ΕκλογέςΕλληνικές βουλευτικές εκλογές 1946
Θητεία νομοθετικού σώματος13 Μαΐου 1946 - 8 Ιανουαρίου 1950 Δ' Αναθεωρητική Βουλή
ΠροηγούμενηΚυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη Οκτωβρίου 1946
ΔιάδοχηΚυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη 1947

Η Κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου 1947 ή Επτακέφαλος Κυβέρνησις (Ιανουάριος 1947 - Αύγουστος 1947) σχηματίστηκε με τη συνεργασία των 7 πολιτικών αρχηγών των κοινοβουλευτικών κομμάτων (χωρίς όμως το βασικό εταίρο της εξουσίας, το Κόμμα Φιλελευθέρων), προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα υψίστης σημασίας προβλήματα της χώρας[1]

Στις 15 Φεβρουαρίου 1947 η Βρετανική κυβέρνηση, ειδοποιεί την ελληνική αλλά και την αμερικανική κυβέρνηση, ότι στις 31 Μαρτίου θα σταματήσει εντελώς την οικονομική βοήθεια που προσέφερε στην Ελλάδα και θα ξεκινήσει και τη σταδιακή αποχώρηση των στρατευμάτων της από τη χώρα. Ο Αμερικανός πρόεδρος Χάρυ Τρούμαν - ξεκινώντας τότε, αυτό που θα ονομαστεί αργότερα Ψυχρός Πόλεμος - ήθελε την Ελλάδα και την Τουρκία υπό τη σφαίρα επιρροής των Ηνωμένων Πολιτειών, καθιστώντας τες ανάχωμα του σοβιετικού επεκτατισμού[2]. Με βάση αυτό το σκεπτικό, η αμερικανική κυβέρνηση ειδοποίησε, στις 28 Φεβρουαρίου τον Έλληνα πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον, Παύλο Οικονόμου, ότι δέχεται να αναλάβει τις υποχρεώσεις της βρετανικής κυβέρνησης. Η ειδική αμερικανική επιτροπή ετοίμασε το σχέδιο οικονομικής διάσωσης της Ελλάδας, το οποίο η κυβέρνηση Μαξίμου αποδέχτηκε στις 2 Μαρτίου. Προχωρώντας ακόμα περισσότερο, ο πρόεδρος Τρούμαν, στις 12 Μαρτίου, εκφώνησε το λόγο του προς το Κογκρέσο με τον οποίο έπεισε τον Αμερικανικό λαό όχι μόνο να συναινέσει στην αποστολή οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά να συμφωνήσει και με το ιδεολόγημα που τη στήριζε: ότι δηλαδή η Ελλάδα και η Τουρκία, ήταν ζωτικός χώρος για την ασφάλεια [3]των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Στις 20 Ιουνίου 1947 και ύστερα από ένα μαραθώνιο συνεννοήσεων υπογράφηκε η «Ελληνοαμερικανική συμφωνία». Σύμφωνα με τους όρους της, η Ελλάδα θα λάμβανε συνολική οικονομική βοήθεια ύψους 300.000.000 δολλαρίων, από τα οποία τα 146.000.000 θα ξοδεύονταν στον εξοπλισμό και τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ η υλοποίηση του προγράμματος ανατέθηκε στην «Αμερικανική Αποστολή Βοήθειας προς την Ελλάδα» (American Mission for Aid to Greece, AMAG). Σύμφωνα με τον καθηγητή Ιωάννη Δ. Στεφανίδη, «...η ελληνική κυβέρνηση παραιτήθηκε πρόσκαιρα από τη δυνατότητα να λαμβάνει οποιαδήποτε σημαντική απόφαση στον τομέα της ανασυγκρότησης χωρίς τη συγκατάθεση της αμερικανικής Αποστολής. Η οικονομική αυτή κηδεμονία αφενός περιέστειλε τα περιθώρια κακοδιαχείρισης και πελατειακών παρεμβάσεων στη διάθεση των κονδυλίων εκ μέρους της ελληνικής πολιτικής τάξης. Από την άλλη, διευκόλυνε την αποτελεσματική άσκηση επιρροής εκ μέρους των Αμερικανών όχι μόνο στο οικονομικό αλλά και στο πολιτικό και στρατιωτικό πεδίο....» [4].
Κυβερνητική κρίση θα ξεσπάσει προς τα τέλη Αυγούστου με αφορμή την κλιμάκωση των συγκρούσεων μεταξύ των δυο στρατών. Οι Βενιζέλος, Παπανδρέου και Κανελλόπουλος θα ζητήσουν στις 23 Αυγούστου, αλλαγές στα υπουργεία Στρατιωτικών και Δημοσίας Τάξεως, αίτημα που ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Τσαλδάρης, απέρριψε. Οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί παραιτούνται, ακολουθεί και η παραίτηση του Πρωθυπουργού, και ο νέος πλέον βασιλιάς Παύλος, δίνει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και πάλι στον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη.[5]

Το νέο βασιλικό ζεύγος, Παύλος και Φρειδερίκη, κατά την διάρκεια επίσκεψης αμερικανικού πολεμικού πλοίου τον Μάιο του 1947

Πρώτη σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου (24 - 27 Ιανουαρίου 1947)

  • «Αντιπρόεδρος υπουργικού συμβουλίου» : Σοφοκλής Βενιζέλος - Κόμμα Βενιζελικών Φιλελευθέρων
  • «Αντιπρόεδρος υπουργικού συμβουλίου» : Κωνσταντίνος Τσαλδάρης - Λαϊκόν Κόμμα
  • «Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου» : Ναπολέων Ζέρβας - Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος
  • «Επί του Συντονισμού υπουργός» : προσωρινά, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης
  • «Επί των Εξωτερικών υπουργός» : Κωνσταντίνος Τσαλδάρης
  • «Επί των Εσωτερικών υπουργός» :Απόστολος Αλεξανδρής - Μεταρρυθμιστικόν Κόμμα
  • «Επί της Δικαιοσύνης υπουργός» : προσωρινά, Στυλιανός Γονατάς
  • «Επί της Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων υπουργός» : προσωρινά, Γεώργιος Παπανδρέου
  • «Επί της Εθνικής Οικονομίας υπουργός» : Γεώργιος Παπανδρέου - Δημοκρατικόν Σοσιαλιστικόν Κόμμα
  • «Επί των Οικονομικών υπουργός» : προσωρινά, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης
  • «Επί των Δημοσίων έργων υπουργός» : Στυλιανός Γονατάς - Κόμμα Εθνικών Φιλελευθέρων
  • «Επί της Ανοικοδομήσεως υπουργός» : προσωρινά, Στυλιανός Γονατάς
  • «Επί των Μεταφορών υπουργός»: προσωρινά, Στυλιανός Γονατάς
  • «Επί της Γεωργίας υπουργός» : προσωρινά, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης
  • «Επί των Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων και Τηλεφώνων υπουργός» : προσωρινά, Απόστολος Αλεξανδρής
  • «Επί της Υγιεινής υπουργός» : προσωρινά, Σοφοκλής Βενιζέλος
  • «Επί της Κοινωνικής Προνοίας υπουργός» : προσωρινά, Στυλιανός Γονατάς
  • «Επί της Δημοσίας Τάξεως υπουργός» : προσωρινά, Παναγιώτης Κανελλόπουλος - Εθνικόν Ενωτικόν Κόμμα
  • «Επί του Εφοδιασμού υφυπουργός» : προσωρινά, Γεώργιος Παπανδρέου
  • «Επί της Εργασίας υπουργός» : προσωρινά, Γεώργιος Παπανδρέου
  • «Επί των Στρατιωτικών υπουργός» : Σοφοκλής Βενιζέλος
  • «Επί των Ναυτικών υπουργός» : Παναγιώτης Κανελλόπουλος
  • «Επί της Εμπορικής Ναυτιλίας υπουργός: προσωρινά, Απόστολος Αλεξανδρής
  • «Επί της Αεροπορίας υπουργός» : προσωρινά, Σοφοκλής Βενιζέλος
  • «Υπουργός - Γενικός Διοικητής Βορείου Ελλάδος» : προσωρινά, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης

Σύνθεση υπουργικού συμβουλίου (από 27 Ιανουαρίου 1947)

[6]

- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
  • «Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου - εντεταλμένος εις τον Συντονισμόν των Υπουργείων των εχόντων σχέσιν με την Ασφάλεια της Χώρας» : Σοφοκλής Βενιζέλος
- παραιτήθηκε από την συγκεκριμένη θέση στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε από τη συγκεκριμένη θέσης στις 23 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
  • «Επί των Εσωτερικών υπουργός» : Γεώργιος Παπανδρέου
  • «Επί της Δικαιοσύνης υπουργός» : Απόστολος Αλεξανδρής
  • «Επί της Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων υπουργός» : Αντώνιος Παπαδήμος
  • «Επί της Εθνικής Οικονομίας υπουργός» : Σταύρος Κωστόπουλος
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Σοφοκλή Βενιζέλο
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Στυλιανό Γονατά
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Στυλιανό Γονατά
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
  • «Επί των Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων και Τηλεφώνων υπουργός» : προσωρινά, Σοφοκλής Βενιζέλος
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Πάνο Χατζηπάνο
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Μιχαήλ Κότσιανο
  • «Επί της Δημοσίας Τάξεως υπουργός» : Παναγιώτης Κανελλόπουλος
- αντικαταστάθηκε στις 23 Φεβρουαρίου από τον Ναπολέοντα Ζέρβα
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Δημήτριο Χέλμη
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Αθανάσιο Παπαθανάση
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
  • «Επί των Ναυτικών υπουργός» : Παναγιώτης Κανελλόπουλος
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 1947 από τον Σοφοκλή Βενιζέλο
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Σοφοκλή Βενιζέλο
- αντικαταστάθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου
- παραιτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου

Αναφορές

  1. Τον φεβρουαριο του 1947 το ΚΚΕ προσανατολίστηκε σταθερά πλέον όχι μόνο στην κλιμάκωση του ένοπλου αγώνα αλλά και στο στόχο του, που θα έπρεπε να είναι η δημιουργία μιας ελεύθερης ζώνης που θα περιλάμβανε την Μακεδονία, τη Θράκη και ει δυνατόν, και την Ήπειρο. Όπως μάλιστα εκτιμούσε τότε, ο γ.γραμματέας του κόμματος, Νίκος Ζαχαριάδης, θα χρειάζονταν 30.000 αντάρτες για την επίτευξη του στόχου {από 20.000 που ήταν μέχρι εκείνη την περίοδο). Γ. Χαρίτος: «Ο εξωτερικός παράγοντας και ο ελληνικός εμφύλιος, 1946-1949», μεταπτυχιακή εργασία, σελ.37 [1]
  2. https://www.kathimerini.gr/442762/article/epikairothta/kosmos/to-dogma-troyman
  3. «...Τώρα με την αγωνία των αλησμόνητων εκείνων τελευταίων ημερών του 1946, τα πράγματα εζήτουν άμεσον θεραπείαν και αι συνομιλίαι εκείναι προσελάμβανον δραματικόν χαρακτήρα. Επιτέλους, όμως, την 18ην Οκτωβρίου μια φωτεινή ακτίς ελπίδος διασχίζει το πυκνόν σκότος: Ο Μακ Βη (ο πρέσβης των ΗΠΑ) έδιδεν εις τον βασιλέα να αναγνώση, όλως εμπιστευτικώς, εν βαρυσήμαντον τηλεγράφημα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ηταν μια βαρυσήμαντος ανακοίνωσις, η οποία απηυθύνετο προσωπικώς προς τον Βασιλέα. Η αμερικανική κυβέρνησις διά πρώτην φοράν μας εδήλου ότι η Ελλάς ήτο ζωτικός χώρος διά την ασφάλειαν των Ηνωμένων Πολιτειών και ότι διά να μας βοηθήσει εις τον αγώνα της ανεξαρτησίας μας ήτο πρόθυμος να μας παράσχει το υλικόν το οποίον μας εχρειάζετο». Παναγιώτης Πιπινέλης (από το «ΔΟΚΙΜΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ, 1918-1949», σελ. 563) https://www.rizospastis.gr/story.do?id=5105014
  4. [2] Αρχειοθετήθηκε 2019-12-29 στο Wayback Machine./
  5. https://www.tanea.gr/2013/07/08/politics/pws-o-emfylios-odigise-se-kybernisi-deksias-kai-kentroy/
  6. «Γενική Γραμματεία της Κυβερνήσεως» http://www.ggk.gov.gr/?p=1076
  7. Το «Υπουργείο Πολιτικού Συντονισμού παρά τω Πρωθυπουργώ» ιδρύθηκε με τον Α.Ν. 711 στις 8 Δεκεμβρίου 1945. Αρμοδιότητα του υπουργείου ήταν ο συντονισμός του κυβερνητικού έργου και η εναρμόνιση της νομοθετικής πολιτικής της Κυβέρνησης
  8. Τον Αύγουστο του 1936 με τον Α.Ν. 43/ 1936 είχε συσταθεί η θέση του «Μονίμου υφυπουργού» στο Υπουργείο των Εξωτερικών. Σύμφωνα με αυτό το νόμο, ο μόνιμος υφυπουργός σε περίπτωση ύπαρξης υφυπουργού, αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Γενικού Διευθυντή του υπουργείου, ενώ σε περίπτωση μη ύπαρξης υφυπουργού, αναλαμβάνει τα καθήκοντα του υφυπουργού. Επίσης, μπορεί να μετέχει στις συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου χωρίς όμως, δικαίωμα ψήφου