Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|30|10|2024}}
Το γενεαλογικό δέντρο της δυναστείας των Πτολεμαίων
Μέρος των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν και η χώρα της Αιγύπτου. Όταν εισήλθε στη χώρα το 332 π.Χ., ο λαός της τον υποδέχτηκε ως απελευθερωτή, αναγνωρίζοντάς τον μάλιστα ως συνεχιστή των Φαραώ. Προορισμοί του ήταν αρχικά η Μέμφιδα και κατόπιν το περίφημο μαντείο του Άμωνα στην όαση Σίβα. Πριν αναχωρήσει για τη συνέχιση της εκστρατείας του στα βάθη της Ανατολής, ίδρυσε μια πόλη στα παράλια της Μεσογείου, χαρίζοντάς της το όνομά του, την ονόμασε Αλεξάνδρεια.
Ο Πτολεμαίος, στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, διορίστηκε ανώτατος κυβερνήτης της Αιγύπτου μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. στη Βαβυλώνα και τον διαμελισμό του απέραντου κράτους του. Στα 305 π.Χ., ανακήρυξε τον εαυτό του Βασιλιά Πτολεμαίο Α΄ και αργότερα έμεινε γνωστός ως «Σωτήρας». Οι Αιγύπτιοι σύντομα αναγνώρισαν τους Πτολεμαίους ως διαδόχους των φαραώ της ανεξάρτητης Αιγύπτου. Οι απόγονοι του Πτολεμαίου κυβέρνησαν την Αρχαία Αίγυπτο μέχρι τη ρωμαϊκή κατάκτηση το 30 π.Χ.
Πρωτεύουσα του κράτους τους ήταν πλέον η Αλεξάνδρεια, που αντικατέστησε τη Μέμφιδα και τις Θήβες σε εθνική σπουδαιότητα. Το ίδιο το κράτος προσανατολίστηκε στην εξωτερική πολιτική, αποτελώντας πλέον αναπόσπαστο κομμάτι του μεσογειακού κόσμου. Ιδιαίτερης σημασίας ήταν οι διπλωματικές τους σχέσεις με τις γειτονικές χώρες της Ανατολής, αλλά και με τη νέα ανερχόμενη δύναμη, τη Ρώμη, η οποία διάνυε τότε τη Δημοκρατική της περίοδο.
Πολιτιστική κληρονομιά
Η καταγωγή της δυναστείας ήταν ελληνική, γι’ αυτό και τα περισσότερα μέλη της δεν είχαν επαφή με την αιγυπτιακή γλώσσα. Ωστόσο αποφάσισαν να μην καταλύσουν την αιγυπτιακή παράδοση των φαραώ. Αντίθετα διατήρησαν τις παλιές θρησκευτικές και κοινωνικές δομές, τα έθιμα και το τυπικό, τους θεούς και τις δοξασίες, ακόμη και τη συνήθεια να κηδεύονται μουμιοποιημένοι σε σαρκοφάγους. Ακόμη υιοθέτησαν τις τοπικές τεχνοτροπίες στην τέχνη και την αρχιτεκτονική. Σε αυτούς οφείλουμε τη διατήρηση ως τις μέρες μας διάσημων αρχαίων μνημείων της Αιγύπτου, που είτε φτιάχτηκαν στις μέρες τους, είτε επισκευάστηκαν και συντηρήθηκαν.
Διάσημα μνημεία της Αιγύπτου που ανεγέρθηκαν την εποχή τους είναι:
Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, προϊόν της συγκέντρωσης ενός μεγάλου αριθμού φωτισμένων πνευμάτων και επιστημόνων στην πόλη, που έλαβε τις δάφνες πολιτιστικής πρωτεύουσας.
Επίσης δημιουργήθηκε νέο σύστημα δρόμων και καναλιών, που επέτρεψαν τη μεταφορά αγαθών σε όλο τον Νείλο και το Δέλτα του με ευκολία που δεν είχε επιτευχθεί ποτέ στο παρελθόν. Καλύτερες συγκοινωνίες είχαν και ως αποτέλεσμα καλύτερη επικοινωνία με όλα τα μέρη της χώρας, πράγμα που με τη σειρά του έφερε ασφάλεια από εξωτερικούς εχθρούς και ταχύτητα στη διάδοση νέων πολιτιστικών και κοινωνικών προτύπων.
Οι πρώτοι Πτολεμαίοι βελτίωσαν την ποιότητα της γεωργικής παραγωγής, διεκδικώντας καλλιεργήσιμη γη και εισάγοντας νέα είδη προϊόντων. Παράλληλα βελτίωσαν το βιοτικό επίπεδο του λαού τους αυξάνοντας το εμπόριο και κάνοντας προσιτά αγαθά πολυτελείας σε περισσότερους.
Πολιτική αστάθεια
Αν και η Αίγυπτος στα χρόνια των Πτολεμαίων γνώρισε μέρες ισχύος και πλούτου, τα μέλη της Δυναστείας είχαν φοβερές διαμάχες μεταξύ τους, στοιχίζοντας στην Αίγυπτο την εσωτερική σταθερότητα. Εμφύλιες συμπλοκές, ανεβοκατεβάσματα στο θρόνο, εξορίες και πολιτικές δολοφονίες, όλα οδήγησαν τη χώρα προς τον θλιβερό δρόμο της διαφθοράς και της αποδυνάμωσης. Προς το τέλος, οι Ρωμαίοι άρχισαν να εμπλέκονται όλο και πιο ενεργά στις υποθέσεις του κράτους, λαμβάνοντας ρόλο διαιτητή μέχρι να αποφασίσουν πραγματικά να προσαρτήσουν τη χώρα. Η Αίγυπτος είχε μεγάλη σημασία γι’ αυτούς ως πηγή πλούτου και τροφίμων. Από την πλευρά τους οι Αιγύπτιοι τους χρησιμοποιούσαν για προσωπικές πολιτικές επιδιώξεις και για λόγους διπλωματίας μιας και η εξάπλωση της κυριαρχίας της Ρώμης στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου ήταν γεγονός.
Πτολεμαίοι Βασιλείς και Σύζυγοι
Όλοι οι άρρενες ηγεμόνες της δυναστείας έλαβαν το όνομα Πτολεμαίος. Οι πτολεμαϊκές βασίλισσες, μερικές από τις οποίες ήταν αδερφές των συζύγων τους, συνήθως ονομάζονταν Κλεοπάτρα, Αρσινόη ή Βερενίκη. Το πιο διάσημο μέλος της γραμμής αυτής ήταν η τελευταία βασίλισσα, Κλεοπάτρα Ζ΄, γνωστή για τον ρόλο που έπαιξε στις ρωμαϊκές υποθέσεις, ως ερωμένη του Ιουλίου Καίσαρα και κατόπιν του Μάρκου Αντώνιου, πολιτικού αντιπάλου του Οκταβιανού. Η αυτοκτονία της την εποχή της ρωμαϊκής κατάκτησης της Αιγύπτου σηματοδότησε το τέλος της πτολεμαϊκής κυριαρχίας στη χώρα.
Οι ημερομηνίες που δίνονται παρακάτω αφορούν τα έτη βασιλείας του εκάστοτε μέλους της οικογένειας. Συχνά συμβασίλευαν με τις συζύγους τους, αρκετές από τις οποίες συγκέντρωσαν εξουσία. Διάφορα συστήματα αρίθμησης των βασιλέων αυτών έχουν αναπτυχθεί και εδώ χρησιμοποιείται το πιο διαδεδομένο στον επιστημονικό κόσμο.
Ένας από τους στρατηγούς του Αλεξάνδρου του Μέγα, ανέλαβε την ηγεμονία της Αιγύπτου μετά τον διαμερισμό της απέραντης αυτοκρατορίας του Μακεδόνα στρατηλάτη.
Ιδρυτής της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Στα χρόνια του έγιναν σημαντικά έργα στην πόλη, ανάμεσα τους και ο περίφημος Φάρος, ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου.
Προσωρινά εκδιώχθηκε από την Αλεξάνδρεια από την Κλεοπάτρα Β΄ μεταξύ του 131 – 127 π.Χ., αλλά συμφιλιώθηκαν το 124 π.Χ. Η βασιλεία του χαρακτηρίστικε από διωγμούς και άλλα αιματηρά γεγονότα.
Βασίλεψε για δύο περιόδους, την πρώτη από αυτές από κοινού με τη μητέρα του Κλεοπάτρα Γ΄. Ανάμεσά τους παρεμβλήθη η βασιλεία του αδερφού του, Πτολεμαίου Ι΄.
Επιλέχτηκε ως συνεχιστής της Δυναστείας παρόλο που δεν καταγόταν από τη νόμιμη γραμμή της. Πέρασε τη βασιλεία του προσπαθώντας να προστατέψει τον θρόνο του δωροδοκώντας τους Ρωμαίους.
Υπήρξε βασίλισσα της Συρίας στο πλάι επτά βασιλέων: τριών συζύγων, ενός σφετεριστή και τριών από τους γιους της. Βρέθηκε στον θρόνο σε μια περίοδο ιδιαίτερα ταραγμένη για την ανατολή, καθώς το ελληνιστικό βασίλειο των Σελευκιδών όδευε προς τη δύση του και βασανιζόταν από πολιτικές και στρατιωτικές αναταραχές.
Διεκδίκησε με τη βοήθεια του μέντορά της, Γανυμήδη, τη βασιλεία, επιτιθέμενη κατά του Ιουλίου Καίσαρα στην Αλεξάνδρεια. Αποτέλεσε αντιπολιτευτική δύναμη κατά της αδερφής της Κλεοπάτρας Ζ΄.
Είναι υπό αμφισβήτηση το γεγονός πως πρόκειται για πρόσωπο διαφορετικό από την Κλεοπάτρα Ε΄. Αν αυτό πράγματι ισχύει, συμβασίλεψε με τη Βερενίκη Δ΄ κατά την περίοδο αποπομπής του Πτολεμαίου ΙΒ΄ άπό τον θρόνο (58 - 57 π.Χ.)
