Η Αφρικανική Ένωση (ΑΕ) είναι ένας οργανισμός που αποτελείται από σχεδόν όλα τα 55 αφρικανικάκράτη (αναγνωρισμένα διεθνώς). Μέλος είναι και η Δυτική Σαχάρα, αλλά δεν αναγνωρίζεται διεθνώς. Έδρα του οργανισμού είναι η Αντίς Αμπέμπα, στην Αιθιοπία. Συστάθηκε το 2001 ως διάδοχος δύο οργανισμών που συγχωνεύτηκαν, της Αφρικανικής Οικονομικής Κοινότητας (ΑΟΚ) και του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας (ΟΑΕ).
Απώτερος σκοπός της ΑΕ είναι να αποκτήσει ενιαίο νόμισμα και ενιαία αμυντική δύναμη, όπως και άλλους κρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου και ενός υπουργικού συμβουλίου για τον ηγέτη της ΑΕ. Σκοπός της ένωσης είναι να συνεισφέρει στη διασφάλιση της δημοκρατίας στην Αφρική, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μιας βιώσιμης οικονομίας, ιδιαίτερα τερματίζοντας τις ενδοαφρικανικές διαμάχες και δημιουργώντας μια λειτουργική κοινή αγορά.
Μέλη της Αφρικανικής Ένωσης
Η Αφρικανική Ένωση αποτελείται σήμερα από 55 κράτη-μέλη. Περιλαμβάνει όλα τα κράτη της Αφρικής συμπεριλαμβανομένης της (μερικώς αναγνωρισμένης διεθνώς) Δυτικής Σαχάρας.
Κατά καιρούς, η ιδιότητα ορισμένων κρατών ως μέλη της ένωσης έχει ανασταλεί. Η Μαυριτανία ήταν για 2 χρόνια (2005-07) εκτός Οργανισμού, καθώς έγινε το 2005 πραξικόπημα στη χώρα, επανήλθε αλλά το 2008 η εισδοχή της ανεστάλη ξανά εξαιτίας νέου πραξικοπήματος τον Αύγουστο του 2008, για να επανέλθει ξανά στον οργανισμό το 2009. Η Ερυθραία ανακάλεσε «τους πρεσβευτές της από την Αφρικανική Ένωση» στις 20 Νοεμβρίου 2009.[1] Αυτό συνέβη έπειτα από το κάλεσμα της Αφρικανικής Ένωσης προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για επιβολή κυρώσεων λόγω της φερόμενης υποστήριξης που παρέχει η Ερυθραία προς τους ισλαμιστές αντάρτες της Σομαλίας. Οι τελευταίοι επιδιώκουν την ανατροπή της προσωρινής και αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Σομαλίας.[2] Στις 22 Δεκεμβρίου 2009 το Συμβούλιο Ασφαλείας ενέκρινε το ψήφισμα 1907, με το οποίο επιβλήθηκε εμπάργκο όπλων και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις για τους ηγέτες της Ερυθραίας, καθώς επίσης και πάγωμα λογαριασμών για τους αξιωματούχους της. Τελικά, τον Ιανουάριο του 2011, η χώρα απέστειλε εκπρόσωπό της ξανά στην Ένωση, τον Tesfa-Alem Tekle. Ο Νίγηρας τέθηκε εκτός Αφρικανικής Ένωσης στις 19 Φεβρουαρίου 2010, έπειτα από το πραξικόπημα που έγινε την προηγούμενη ημέρα και είχε ως αποτέλεσμα την ανατροπή του προέδρου Μαμαντού Ταντζά,[3] ενώ η Ακτή Ελεφαντοστού τέθηκε εκτός οργανισμού στις 9 Δεκεμβρίου 2010, εξαιτίας των αμφισβητούμενων προεδρικών εκλογών του 2010.[4] Σήμερα έχουν επανέλθει και οι δύο χώρες στον οργανισμό, ενώ το ίδιο συνέβη και με τη Γουινέα, η οποία τέθηκε εκτός του οργανισμού στις 29 Δεκεμβρίου του 2008, έπειτα από το πραξικόπημα που ακολούθησε τον θάνατο του προέδρου Λανσάνα Κοντέ. Έπειτα από την επιστροφή της δημοκρατίας, επανήλθε στον οργανισμό το 2010.[5] Το Μάλι έμεινε εκτός για το διάστημα 23 Μαρτίου 2012- 24 Οκτωβρίου 2012, εξαιτίας πραξικοπήματος. Η Μαδαγασκάρη τέθηκε εκτός οργανισμού στις 20 Μαρτίου του 2009 μετά την πολιτική κρίση του 2009.[6] Ο οργανισμός έκρινε ως «αντισυνταγματική» τη διαδικασία που έφερε στην εξουσία τον πρόεδρο Αντρί Ραζοελίνα.[7] Μετά τη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών το 2013, η νησιωτική χώρα επέστρεψε στον οργανισμό (27 Ιανουαρίου 2014). Για μικρό χρονικό διάστημα εκτός του οργανισμού βρέθηκαν το Τόγκο (25 Φεβρουαρίου - 27 Μαΐου 2005) και η Γουινέα-Μπισσάου (έπειτα από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 2012). Το 2013-2014 ανεστάλη η συμμετοχή της Αιγύπτου, ως επακόλουθο της ανατροπής του εκλεγμένου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι από τις αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις.[8] Η Αίγυπτος επανήλθε στον οργανισμό στις 17 Ιουνίου 2014. Για μικρό χρονικό διάστημα εκτός του οργανισμού βρέθηκε η Μπουρκίνα Φάσο (18 Σεπτεμβρίου 2015 - 26 Σεπτεμβρίου 2015).[9] Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία τέθηκε εκτός οργανισμού στις 25 Μαρτίου του 2013 και επέστρεψε στον οργανισμό στις 7 Απριλίου του 2016.[10]
Το Μαρόκο επανεντάχθηκε στον οργανισμό το 2017. Είχε αποχωρήσει το 1984 από τον Οργανισμό Αφρικανικής Ενότητας, πρόδρομο της ΑΕ, όταν ο Οργανισμός υποστήριξε τη Δυτική Σαχάρα, χώρα που διεκδικεί την απόσχισή της από το Μαρόκο. Η Δυτική Σαχάρα σήμερα αναγνωρίζεται από 43 κράτη στον κόσμο και είναι πλήρες μέλος της ΑΕ.
Τον Φεβρουάριο του 2012, η Αϊτή, η νησιωτική χώρα της Καραϊβικής, αν και ανήκει στην Αμερικανική ήπειρο έκανε αίτηση προς την Αφρικανική Ένωση ώστε να συμπεριληφθεί ως πλήρες μέλος της.[11] Η χώρα έλαβε αρχικά τον τίτλο του Παρατηρητή, ενώ η Ένωση θα συζητήσει την πιθανότητα αναβάθμισης της σχέσης της χώρας τον Ιούνιο του 2013.[12] Σε ένα δελτίο τύπου που εκδόθηκε τον Μάιο του 2016, η Επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης ανακοίνωσε ότι «σύμφωνα με το άρθρο 29.1 της Καταστατικής Πράξης της ΑΕ, μόνο τα αφρικανικά κράτη μπορούν να ενταχθούν στην Αφρικανική Ένωση». Ως εκ τούτου, η «Αϊτή δεν θα γίνει δεκτή ως κράτος μέλος της Αφρικανικής Ένωσης».[13]
Κράτη μέλη
Τα 55 μέλη της Αφρικανικής Ένωσης είναι, σήμερα, τα ακόλουθα:
Σουδάν - σε αναστολή από το 2019 έπειτα από στρατιωτικό πραξικόπημα.[14][15] Έγινε ξανά δεκτό στον οργανισμό στις 6 Σεπτεμβρίου 2019 με την άρση της απόφασης με την οποία τέθηκε εκτός της ένωσης.[16]
Ο Γενικός Γραμματέας και ο έχων την Προεδρία του Οργανισμού αποτελούν τα κυριότερα διοικητικά όργανα του Οργανισμού. Υπάρχει από το 2004 και το Παναφρικανικό Κοινοβούλιο.
Ιστορικό
25 Μαΐου 1963 Οργανισμός Αφρικανικής Ενότητας (OAU).