Żelazna Prywatna

Ten artykuł dotyczy wsi w powiecie przasnyskim. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.
Żelazna Prywatna
wieś
Ilustracja
Fragment miejscowości
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

przasnyski

Gmina

Jednorożec

Liczba ludności (2011)

136[2][3]

Strefa numeracyjna

29

Kod pocztowy

06-323[4]

Tablice rejestracyjne

WPZ

SIMC

0510959[5]

Położenie na mapie gminy Jednorożec
Mapa konturowa gminy Jednorożec, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Żelazna Prywatna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Żelazna Prywatna”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Żelazna Prywatna”
Położenie na mapie powiatu przasnyskiego
Mapa konturowa powiatu przasnyskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Żelazna Prywatna”
Ziemia53°13′43″N 21°08′48″E/53,228611 21,146667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Żelazna Prywatna (kurp. Źelåznå[6]) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim, w gminie Jednorożec[5][7]. Leży w Puszczy Zielonej.

Wiadomości ogólne

Nazwa

Legenda o powstaniu wsi Żelazna tłumaczy jej nazwę jako pochodną obfitych złóż rudy darniowej[8]. Określenie Prywatna odnosi się do tego, że wieś powstała na gruntach Krasińskich[9].

Zmiany administracyjne

Do 1795 Żelazna była wsią w starostwie przasnyskim, ziemi ciechanowskiej i województwie mazowieckim. Z III rozbiorem trafiła do Prus Nowowschodnich (departament płocki, powiat przasnyski). Odtąd stanowiła dobra rządowe[9]. Po powstaniu Księstwa Warszawskiego Żelazna była częścią departamentu płockiego i powiatu przasnyskiego. W Królestwie Polskim włączono ją do województwa płockiego, obwodu przasnyskiego i powiatu przasnyskiego. W 1837 województwa przemianowano na gubernie, w 1842 obwody na powiaty, a powiaty na okręgi sądowe. Od 1867 Żelazna Prywatna znalazła się w gminie Jednorożec, powiecie przasnyskim i guberni płockiej. Od 1919 wieś należała do powiatu przasnyskiego w województwie warszawskim. W 1933 w obrębie gmin wprowadzono podział na gromady. Żelazna Prywatna należała do gromady Żelazna Rządowa. Z dniem 1 listopada 1939 do III Rzeszy wcielono północną część województwa warszawskiego, w tym powiat przasnyski i wieś Żelazną Prywatną jako część Rejencji Ciechanowskiej w prowincji Prusy Wschodnie. Gdy w 1944 przywrócono przedwojenną administrację, Żelazna Prywatna należała do powiatu przasnyskiego i województwa warszawskiego. W 1954 zlikwidowano gminy i zastąpiono je gromadami. W 1973 przywrócono istnienie gminy Jednorożec, do której włączono Żelazną Prywatną. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. Od 1999 Żelazna Prywatna znajduje się w gminie Jednorożec w powiecie przasnyskim i województwie mazowieckim[10].

Historia

Lustracja dóbr królewskich z 1789 podaje, że wieś Żelazna Królewska (późniejsza Żelazna Rządowa) sąsiadowała z Żelazną dziedziczną Wielmożnego oboźnego koronnego Kazimierza Krasińskiego[11]. Po 1795 wieś nazywano Prywatną[12].

Wsie Żelazna Prywatna i Żelazna Rządowa nierzadko łączono w całość[9]. Jako jedna osada – Żelazna – zostały zaznaczone na mapie kwatermistrzostwa, która dla omawianego terenu powstała przed powstaniem listopadowym[13][14]. W 1816 w pobliżu wsi Żelazna uruchomiono kopalnię bursztynu[15].

W 1827 w Żelaznej Prywatnej było 10 domów, mieszkało zaś 60 osób[16]. Po 1864 przeprowadzono uwłaszczenie. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydanym w 1895 czytamy, że obie wsie: Żelazna Rządowa i Żelazna Prywatna liczyły 62 domy, 402 mieszkańców i 1465 morgów powierzchni (w tym 668 morgów nieużytków)[17].

Bez określenia, której Żelaznej dotyczą dane, mamy informacje o Żydach w okolicy. Około 1900 w Żelaznej sklep założył Lejbuś Chaim Przyszwa[18]. Z 1937 pochodzi relacja, że Aron Gerber, który przeniósł się z Woli Błędowskiej, wygniata masło w Żelaznej[19].

Jeden ze starszych drewnianych domów we wsi

Według spisu powszechnego z 1921 we wsi Żelazna Prywatna istniały 24 domy i 6 budynków niemieszkalnych. Mieszkały tu 122 osoby, w tym 53 mężczyzn i 69 kobiet[20]. W 1936 planowano włączenie rolników z Żelaznej do spółdzielni mleczarskiej „Zrozumienie” w Zawadach[19].

Na dzień 1 września 1939 we wsi mieszkało 290 osób. W dniu 1 stycznia 1945 liczebność mieszkańców określono na 315 osób[10].

Współcześnie

W 2002 w Żelaznej Prywatnej istniało 46 gospodarstw domowych[21]. We wrześniu 2007 notowano tu 152 mieszkańców i 31 domów[22]. Na dzień 25 listopada 2011 we wsi zameldowanych było 150 osób: 78 kobiet i 71 mężczyzn[10]. Na dzień 31 grudnia 2014 wieś zamieszkiwało 39 osób w wieku przedprodukcyjnym, 86 w wieku produkcyjnym i 19 w wieku poprodukcyjnym, łącznie 144 osoby[23]. Sołtyską sołectwa Żelazna Prywatna jest Joanna Abramczyk[24].

Wierni wyznania rzymskokatolickiego należą do parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Parciakach[9].

Na terenie wsi leży działka Fundacji Dom Spokojnej Starości „Cyrenejczyk”[25].

W granicach administracyjnych wsi znajduje się kilkanaście przykładów małej architektury sakralnej: krzyży przydrożnych i kapliczek[26][27].

Lasy okalające wieś należą do Nadleśnictwa Parciaki i są częścią Obszaru Natura 2000 Dolina Omulwi i Płodownicy[28].

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163544
  2. ↑ Wieś Żelazna Prywatna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-15], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1621 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Źelåznå, [w:] Słownik kurpiowsko-polski, Związek Kurpiów [dostęp 2022-07-16].
  7. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: opowieści i legendy z gm. Jednorożec i gm. Przasnysz [online] [dostęp 2022-08-06].
  9. ↑ a b c d Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Żelazna Prywatna, Żelazna Rządowa i Żelazna Rządowa-Gutocha [online] [dostęp 2022-08-06].
  10. ↑ a b c Leszek Zugaj, Historia administracji w gminie Jednorożec, Jednorożec 2015.
  11. ↑ Adam Pszczółkowski, Lustracja starostwa przasnyskiego w 1789 roku, [w:] Wojciech Łukaszewski (red.), Źródła historyczne do dziejów Kurpiowszczyzny 1789–1956. Wybór materiałów źródłowych, Truskaw: Ochotnicza Straż Pożarna w Żelaznej Rządowej, 2020, s. 20, ISBN 978-83-955342-0-1, OCLC 1236076599 [dostęp 2022-07-27].
  12. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14, dir.icm.edu.pl, 1895, s. 763 [dostęp 2022-07-26].
  13. ↑ Topograficzna Karta Królestwa Polskiego [online], bg.uwb.edu.pl [dostęp 2022-07-28].
  14. ↑ Topograficzna Karta Królestwa Polskiego [online], bg.uwb.edu.pl [dostęp 2022-07-28].
  15. ↑ J. Haczewski, O bursztynie (Dokończenie), „Sylwan”, 14 (3–4), 1838, s. 398, ISSN 0039-7660 [dostęp 2022-08-05].
  16. ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policyi, t. 2: M–Z, Warszawa 1827 [dostęp 2022-07-27].
  17. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14, dir.icm.edu.pl, 1895, s. 763 [dostęp 2022-07-26].
  18. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Żydzi w gminie Jednorożec (powiat przasnyski) [online] [dostęp 2022-08-09].
  19. ↑ a b Nr 96. 1937 listopad. Memoriał w sprawie stosunków w powiatach graniczących z Prusami Wschodnimi, [w:] Wojciech Łukaszewski (red.), Źródła do dziejów Kurpiowszczyzny 1789–1956, Truskaw–Żelazna Rządowa 2020, s. 278–330.
  20. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 1: M. st. Warszawa, województwo warszawskie, mbc.cyfrowemazowsze.pl, Warszawa 1925, s. 130 [dostęp 2022-07-26].
  21. ↑ Wieś Żelazna Prywatna (mazowieckie) » mapy, GUS, nieruchomości, regon, kod pocztowy, atrakcje, edukacja, kierunkowy, demografia, zabytki, tabele, statystyki, linie kolejowe, liczba ludności, drogi publiczne [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-08-06] (pol.).
  22. ↑ Wojciech Łukaszewski, "Żelaźniaki" z jednym rodowodem [online], Tygodnik Ostrołęcki, 27 marca 2008 [dostęp 2022-08-09] (pol.).
  23. ↑ Stan ludności gminy Jednorożec na dzień 31.12.2014 r. [online], www.jednorozec.pl [dostęp 2022-07-17].
  24. ↑ Sołectwa i sołtysi [online], www.jednorozec.pl [dostęp 2022-07-27].
  25. ↑ Fundacja Dom Spokojnej Starości „Cyrenejczyk" | 06-323 Jednorożec - Historia [online], www.fundacja-cyrenejczyk.pl [dostęp 2022-08-06].
  26. ↑ Maria Weronika Kmoch, Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w gminie Jednorożec, Jednorożec: Gminna Biblioteka Publiczna w Jednorożcu, 2015, ISBN 978-83-943674-0-4, OCLC 947212801 [dostęp 2022-07-26].
  27. ↑ Maria Weronika Kmoch, Mała architektura sakralna w gminie Jednorożec [online], Google My Maps [dostęp 2022-08-08].
  28. ↑ NATURA 2000 [online], parciaki.olsztyn.lasy.gov.pl [dostęp 2022-08-03] (niem.).
Gmina Jednorożec
Wsie
Kolonia
Osady
Osady leśne
Integralne
części wsi
  • Bocianica
  • Gątarka
  • Grądy
  • Kocenki
  • Kurczy Lasek
  • Kurki
  • Nisztalki
  • Nowa Wieś
  • Nowiny
  • Osieczyzna
  • Petrusy
  • Piaski (Małowidz)
  • Piaski (Ulatowo-Pogorzel)
  • Pólka
  • Stara Wieś
  • Szczepanki
  • Ulatowo-Zarośle
  • Zapola
  • Zarazy

Herb gminy Jednorożec

Read other articles:

Qlik

Software company whose main products are QlikView and Qlik Sense This article may have been created or edited in return for undisclosed payments, a violation of Wikipedia's terms of use. It may require cleanup to comply with Wikipedia's content policies, particularly neutral point of view. (September 2020) QlikCompany typePrivateIndustrySoftwareFounded1993; 31 years ago (1993)HeadquartersKing of Prussia, Pennsylvania, U.S.Key peopleMike Capone (CEO)ProductsBusiness intellige...

 

 

العلاقات الإريترية الفيتنامية

العلاقات الإريترية الفيتنامية إريتريا فيتنام   إريتريا   فيتنام تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الإريترية الفيتنامية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين إريتريا وفيتنام.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه الم...

 

 

Daftar masjid di Sulawesi Selatan

Berikut adalah daftar masjid yang ada di Sulawesi Selatan, Indonesia Masjid Agung Maros, Maros Masjid Al-Markaz Al-Islami, Makassar Masjid Al-Markaz, Maros Masjid Amirul Mukminin, Makassar Masjid Universitas Hasanuddin, Makassar Masjid Katangka, Gowa Masjid Lompoe Urwatul Wutsqa, Maros Masjid Nur Balangnipa, Sinjai Masjid Nurul Hilal Dato Tiro, Bulukumba Masjid Raya Makassar, Makassar Masjid Raya Pinrang, Pinrang Masjid Raya Watampone, Bone Masjid Tua Palopo, Palopo Galeri Masjid Raya Makassa...

Butter knife

Table knife used to spread butter One pattern, four different knives. From top to bottom: Solid sterling master butter knife, hollow handle master butter knife, solid handle individual butter spreader, hollow handle individual butter spreader, in the Chantilly pattern by Gorham In common usage, a butter knife may refer to any non-serrated table knife designed with a dull edge and rounded point; formal cutlery patterns make a distinction between such a place knife (or table knife) and a butter...

 

 

Revolusi Haiti

Revolusi HaitiBagian dari Perang Revolusioner PrancisBattle on Santo Domingo., lukisan berdasarkan Januari Suchodolski yang menggambarkan perjuangan antara tentara Polandia dalam pelayanan Prancis dan pemberontak HaitiTanggal14 Agustus 1791—1 Januari 1804LokasiSaint-DomingueHasil Kemenangan HaitiPerubahanwilayah Pengusiran dari pemerintah kolonial Prancis. Pembentukan Republik Haiti independen.Pihak terlibat Haiti Prancis Legiun PolandiaTokoh dan pemimpin Toussaint Louverture Jean-Jacques D...

 

 

Piala Liga Inggris 2009–2010

Piala Liga Inggris 2009–20102009–10 Football League CupNegara Inggris WalesTanggal penyelenggaraan10 Agustus 2009 s.d. 28 Februari 2010Jumlah peserta92Juara bertahanManchester UnitedJuaraManchester United(gelar ke-4)Tempat keduaAston VillaJumlah pertandingan93Jumlah gol304 (3.27 per pertandingan)Pencetak gol terbanyakCarlos Tevez(6 gol)← 2008–2009 2010–2011 → Piala Liga Inggris 2009–2010 adalah edisi ke-50 penyelenggaraan Piala Liga Inggris, sebuah kompetisi dengan sis...

Баста, Джорджо

В Википедии есть статьи о других людях с фамилией Баста. Джорджо Бастаитал. Giorgio Basta Дата рождения 30 января 1550 Место рождения Роккафорцата, Таранто, Апулия, Италия Дата смерти 20 ноября 1607(1607-11-20) (57 лет) или 1607[1][2][…] Место смерти Прага, Священная Римская и...

 

 

Canada 12d black

Twelve Penny BlackThe Black Empress of Canada1851 12d stamp of Queen VictoriaCountry of productionCanadaLocation of productionNew YorkDate of production14 June 1851Nature of rarityfew existNo. in existenceabout 120Face value12 penceEstimated valueup to $425,500 (2011)[1] Canada 12d black or The Black Empress of Canada[1] is the rarest Canadian postage stamp[citation needed], issued in 1851. The 12-pence stamp shows the portrait of Queen Victoria and is the third stamp ...

 

 

Celsius

Scale and unit of measurement for temperature Centigrade redirects here. For other uses, see Celsius (disambiguation) and Centigrade (disambiguation). degree CelsiusA thermometer calibrated in degrees Celsius, showing a temperature of −17 °CGeneral informationUnit systemSIUnit oftemperatureSymbol°CNamed afterAnders CelsiusConversions x °C in ...... corresponds to ...    SI base units   (x + 273.15) K   Imperial/US units...

Juan Héctor Guidi

Argentine footballer Juan Héctor Guidi Guidi with Lanús in 1954Personal informationFull name Juan Héctor GuidiDate of birth (1930-07-04)4 July 1930Place of birth Piñeiro, ArgentinaDate of death 8 February 1973(1973-02-08) (aged 42)Position(s) MidfielderSenior career*Years Team Apps (Gls)0000–1949 Unidos de Piñeyro 1949–1961 Lanús 320 total (10)1962 Independiente 12 (0)1963–1970 Lanús (see above) International career1956–1961 Argentina 37 (0) *Club domestic league appearanc...

 

 

Uszka

Uszka Uszka adalah pangsit kecil khas Polandia yang biasanya diisi dengan jamur hutan liar atau daging cincang. Makanan tersebut biasanya disajikan bersama dengan barszcz, sebuah sup asam khas Polandia. Makanan tersebut juga disantap dengan mentega dan ramuan daun bawang yang ditaburkan.[1] Referensi ^ Gabung Lechia, Ini 3 Makanan Khas Polandia yang Bisa Dicicipi Egy. Indo Sport.  Artikel bertopik makanan ini adalah sebuah rintisan. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembang...

 

 

Madura United F.C.

Association football team in Indonesia Pelita Jaya redirects here. For the basketball club, see Pelita Jaya Basketball Club. Football clubMadura UnitedFull nameMadura United Football ClubNickname(s)Sape Kerrab(The Runner Bull) Short nameMDRFounded10 January 2016; 8 years ago (2016-01-10)GroundGelora Ratu Pamelingan StadiumCapacity13,500 (without single seat)OwnerPT Polana Bola Madura Bersatu[1]PresidentAchsanul QosasiHead CoachMaurício SouzaLeagueLiga 12022–23Liga...

Torus interconnect

Type of geometry for connecting computer nodes This article may be in need of reorganization to comply with Wikipedia's layout guidelines. Please help by editing the article to make improvements to the overall structure. (December 2016) (Learn how and when to remove this message) A torus interconnect is a switch-less network topology for connecting processing nodes in a parallel computer system. Diagram of a 3-dimensional torus interconnect. It is not limited to 8 nodes but can consist of any...

 

 

Urutan waktu Perang Dunia II (1944)

Urutan Waktu Perang Dunia II Kronologi Sebelum (Asia · Eropa) 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 Topik Front Timur Proyek Manhattan Berikut merupakan urutan waktu peristiwa yang terjadi sepanjang Perang Dunia II. Januari 1944 Januari 1944 1 15 4: Pertempuran Monte Cassino dimulai 4: Rusia menyeberang ke Polandia dari front Ukraina 9: Pasukan Britania menduduki Maungdaw, Burma, sebuah pelabuhan penting bagi persediaan Sekutu. 11: Pertempuran pertama Monte Cassino. Amerika dikalahkan...

 

 

Горностай

У этого термина существуют и другие значения, см. Горностай (значения). Горностай Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:Челюстнороты...

Новотитаровское сельское поселение

Сельское поселение России (МО 2-го уровня)Новотитаровское сельское поселение Флаг[d] Герб 45°14′09″ с. ш. 38°58′16″ в. д.HGЯO Страна  Россия Субъект РФ Краснодарский край Район Динской Включает 4 населённых пункта Адм. центр Новотитаровская Глава сельского пос�...

 

 

若纳斯·萨文比

若纳斯·萨文比Jonas Savimbi若纳斯·萨文比，摄于1990年出生(1934-08-03)1934年8月3日 葡屬西非比耶省Munhango（葡萄牙語：Munhango）逝世2002年2月22日(2002歲—02—22)（67歲） 安哥拉莫希科省卢库塞效命 安哥拉民族解放阵线 (1964–1966) 争取安哥拉彻底独立全国联盟 (1966–2002)服役年份1964 – 2002军衔将军参与战争安哥拉独立战争安哥拉內戰 若纳斯·马列罗·萨文比（Jonas Malheiro Savimbi，1...

 

 

Ferran Torres

Spanish footballer (born 2000) Not to be confused with Fernando Torres. In this Spanish name, the first or paternal surname is Torres and the second or maternal family name is García. Ferran Torres Torres with Valencia in 2019Personal informationFull name Ferran Torres García[1]Date of birth (2000-02-29) 29 February 2000 (age 24)[2]Place of birth Foios, SpainHeight 1.84 m (6 ft 0 in)[3]Position(s) Forward, wingerTeam informationCurrent tea...

Serie B 1952-1953

Serie B 1952-1953 Competizione Serie B Sport Calcio Edizione 21ª Organizzatore Lega Nazionale Date dal 14 settembre 1952al 28 luglio 1953 Luogo  Italia Partecipanti 18 Formula girone unico Risultati Vincitore Genoa(2º titolo) Altre promozioni Legnano Retrocessioni SiracusaLucchese Statistiche Miglior marcatore Alvaro Zian (19) Incontri disputati 307 Cronologia della competizione 1951-1952 1953-1954 Manuale La Serie B 1952-1953 è stata la 21ª edizione del secondo li...

 

 

Dry cask storage

Radioactive waste storage method Dry cask storage area Dry cask storage is a method of storing high-level radioactive waste, such as spent nuclear fuel that has already been cooled in a spent fuel pool for at least one year and often as much as ten years.[1][2] Casks are typically steel cylinders that are either welded or bolted closed. The fuel rods inside are surrounded by inert gas. Ideally, the steel cylinder provides leak-tight containment of the spent fuel. Each cylinder...