Zawada (województwo podkarpackie)

Zobacz też: Zawada w innych znaczeniach tego słowa.
Zawada
wieś
Ilustracja
Dwór wybudowany przez Edwarda Aleksandra Raczyńskiego
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

dębicki

Gmina

Dębica

Liczba ludności (2011)

1392[2]

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

39-200[3]

Tablice rejestracyjne

RDE

SIMC

0818781[4]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Dębica
Mapa konturowa gminy wiejskiej Dębica, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Zawada”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Zawada”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zawada”
Położenie na mapie powiatu dębickiego
Mapa konturowa powiatu dębickiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zawada”
Ziemia50°03′41″N 21°29′06″E/50,061389 21,485000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Kościół pw. Narodzenia NMP
Zamek
Zabudowania dworskie
Karczma

Zawada – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, w gminie Dębica[5][4].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnowskiego.

Wieś położona południkowo, na progu Pogórza Strzyżowskiego i zapadliska przedkarpackiego, wzdłuż rzeki Zawadki (Isełki), przecięta drogą krajową nr 94 i linią kolejową nr 91.

W Zawadzie ma siedzibę rzymskokatolicka parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny[6].

Części wsi

Integralne części wsi Zawada[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0818798 Bobrek część wsi
0818806 Szemberek część wsi
0818812 Zagroda część wsi

Historia

Wieś istniała od XIII wieku. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1337 roku. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Zawada wymienia w latach (1470-1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[7]. Długosz wymienia również właściciela miejscowości Spytka z Melsztyna.

W XIV wieku, według zachowanych z tego okresu dokumentów, istniały dwie Zawady – Zawada oraz Bobrek, zwany też Wolą Zawadzką[8]. Bobrkiem nazywane jest obecnie wzgórze, na którym stoi kościół. Zawada od początku była wsią prywatną. Początkowo była posiadłością rodu Ligęzów.[8] W 1595 roku Stanisław Ligęza zbudował w Zawadzie drewnianą kaplicę, zaś w 1616 roku sprowadził do wsi ojców augustianów, którzy zresztą szybko opuścili wieś. W XVII wieku w miejscu kaplicy zbudowano kościół[8]. Na przełomie XVI i XVII wieku Ligęzowie rozpoczęli też budowę okazałego zamku. Po Ligęzach właścicielami zamku i wsi byli Przebędowscy, Radziwiłłowie oraz Raczyńscy. 31 lipca 1791 roku utworzona została parafia Zawada. Przez ten okres Zawada dzieliła losy całej ziemi dębickiej – w tym klęski żywiołowe, takie jak powodzie i epidemie oraz najazdy wrogów.

Po I rozbiorze Polski (1772) Zawada weszła w skład zaboru austriackiego. W 1853 roku założono we wsi szkołę. Podczas I wojny światowej Zawada była miejscem walk pomiędzy Rosjanami i Austriakami. Kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk[8]. Ucierpiał wówczas zamek, który odbudowano po wojnie. W czasie II wojny światowej wymordowana została ludność żydowska. Okolice Zawady były miejscem działania licznych grup partyzanckich.

Kościół

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, będący obecnie Sanktuarium Maryjnym, stoi na wzniesieniu górującym nad okolicą. Pierwotnie stała w tym miejscu świątynia drewniana (Zawada należała do parafii Lubzina), fundowana przez Stanisława Ligęzę. We wnętrzu mieszczono przywieziony z Włoch w 1610 roku obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Namalowano go na wzór obrazu Matki Boskiej Śnieżnej z kaplicy Borghesów w bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie. Uważany był przez ludność za cudowny.

Obecna świątynia wzniesiona została w latach 1646-1656 z fundacji Achacego Ligęzy[9]. 31 lipca 1791 roku utworzona została parafia Zawada, obejmująca też sąsiednie wsie.

Świątynia była i jest celem licznych pielgrzymek ludności okolicznych miejscowości. Parafianie zawadzcy przyczynili się znacznie do pomyślnego przeprowadzenia postępowania w sprawie koronacji cudownego obrazu Matki Boskiej, składając zeznania o doznaniu licznych uzdrowień za przyczyną swojej patronki. Koronacja ta musiała być jednak przesunięta z planowanego terminu, tj. 1914 r., ze względu na wybuch I wojny światowej. W czasie tej wojny austriacki pocisk artyleryjski utknął w jednej z akacji otaczających obiekt i nie eksplodował, co mieszkańcy poczytali za cud. 8 września 1920 roku odbyła się koronacja obrazu przez biskupa tarnowskiego Leona Wałęgę[10].

Zespół dworski

Zamek – jego początki sięgają II połowy XVI wieku, gdy władzę objął Stanisław Ligęza. W XVII wieku Ligęzowie wznieśli czterobasztowy zamek, największy w regionie. Po Ligęzach właścicielami zamku byli Przebędowscy, Radziwiłłowie oraz Raczyńscy. W 1819 roku nowym właścicielem zamku został hrabia Atanazy Raczyński.

W XIX wieku zamek był już w stanie ruiny (stały tylko dwie baszty), więc nowy właściciel przystąpił do jego gruntownej przebudowy, która zmieniła charakter obiektu. W efekcie prowadzonych prac powstała okazała czterobasztowa, masywna, piętrowa, pokryta dwuspadowym dachem budowla utrzymana w stylu neogotyckim. Jej główną, wschodnią fasadę zaprojektował pruski architekt Karl Friedrich Schinkel. Wówczas też od strony południowego zachodu zostało dobudowane do zamku dodatkowe skrzydło ze schodkowatymi szczytami. Zamek mieścił bogatą galerię obrazów i rzeźb oraz bibliotekę. Stanowił unikalne połączenie stylu arkadowego z neogotykiem.

W 1914 roku, w czasie I wojny światowej, zamek został spalony przez Rosjan – przepadł księgozbiór i galeria. Po zamku pozostała jedynie jedna zwieńczona krenelażem baszta z przyłączoną do niej wieżyczką oraz wspominane już dodatkowe skrzydło wraz z fragmentem murów. Zamek odbudowano w dwudziestoleciu międzywojennym. Kolejny remont przeprowadzono w latach pięćdziesiątych XX wieku.

Dwór – neorenesansowy, wzorowany na architekturze angielskiej, piętrowy, założony na planie prostokąta. Wybudowany nieopodal starego zamku po I wojnie światowej przez Edwarda Raczyńskiego. Fasada wejściowa zwrócona na zachód ma na osi wgłębny portyk wsparty na czterech jońskich kolumnach, podtrzymujący taras na piętrze. Boczne ryzality wieńczą jednakowe, wysokie szczyty o falistych liniach. Od południa umieszczono niski taras stanowiący łącznik pomiędzy budowlą a ogrodem. Dwór otaczają niskie budynki gospodarcze. Obecnie zespół dworsko-parkowy jest zaniedbany.

Karczma

Karczmę zbudowano w XVII wieku jako przydrożną gospodę. Do dziś znajduje się tam, zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem, zajazd. Była miejscem kręcenia filmów historycznych.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID[11] na listę zabytków wpisane są:

  • kościół parafialny pw. Narodzenia NMP, 1646, XIX, nr rej.: A-1138 z 30.05.1987
  • zespół dworski, nr rej.: A-253 z 18.03.1972:
    • pozostałości dworu (baszta), XVII i XIX w.
    • oficyna, pocz. XIX w.
    • pałac, 1918
    • pralnia z bramką, pocz. XIX w.
    • brama wjazdowa, pocz. XIX w.
    • studnia, pocz. XIX w.
    • park z XVIII-XIX w., nr rej.: A-420 z 16.07.1998
  • karczma z końca XVIII w., nr rej.: A-254 z 19.12.1969.

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 159700
  2. ↑ Raport o stanie Gminy Dębica za 2020 rok s. 10
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1589 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Parafia na stronie diecezji
  7. ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 290
  8. ↑ a b c d Artur Bata, Henryk Lawera: Dębica i Ziemia Dębicka. Krosno: Wydawnictwo Roskana, 1997.
  9. ↑ Strona parafii, historia
  10. ↑ Koronacya cudownego obrazu Matki Boskiej w Zawadzie. „Nowości Illustrowane”. Nr 38, s. 3-4, 18 września 1920. 
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 12 [dostęp 2016-01-24].

Linki zewnętrzne

Gmina Dębica
Wsie
Integralne
części wsi
  • Berdech
  • Błonie
  • Bobrek
  • Bródki
  • Budy
  • Budy Łopuchowskie
  • Budzisz
  • Budzyń
  • Dąbrówki
  • Dół (Latoszyn)
  • Dół (Podgrodzie)
  • Dolna Stobierna
  • Dział (Braciejowice)
  • Dział (Gumniska)
  • Gać
  • Głodomanek
  • Góra (Braciejowice)
  • Góra (Latoszyn)
  • Górka
  • Górki
  • Górna Stobierna
  • Górzyzna
  • Grabówka
  • Grobla
  • Grzybówka
  • Jamy (Braciejowice)
  • Jamy (Brzeźnica)
  • Jaskarnia
  • Jaszczurowa
  • Kamajówka
  • Kamieniec
  • Karazjak
  • Kąty
  • Kmiecie
  • Kochanówka
  • Kopaliny (Brzeźnica)
  • Kopaliny (Gumniska)
  • Korzeniówek
  • Kościelne
  • Krownice
  • Laskowa
  • Łęg
  • Łozienki
  • Łupiny
  • Maga
  • Męciszów
  • Nawsie
  • Niziny
  • Nowa Wieś
  • Okop
  • Otoka
  • Paszczyński Las
  • Piecowiska
  • Podlas
  • Podlesie (Paszczyna)
  • Podlesie (Pustków)
  • Południk (Braciejowice)
  • Południk (Głobikowa)
  • Rola
  • Rudki
  • Rzochów
  • Sewerówka
  • Stoszki
  • Strachów
  • Szarwark
  • Szemberek
  • Trzedniaki
  • Wały
  • Wielącza
  • Wola Brzeźnicka
  • Wolica
  • Wólka (d. Wola Pustkowska)
  • Wytrząska
  • Zaborowie
  • Zagroda
  • Zagrody
  • Zalesie
  • Zamoście
  • Zastawie

Herb gminy Dębica

Read other articles:

羅生門 (電影)

本條目存在以下問題，請協助改善本條目或在討論頁針對議題發表看法。 此條目需要补充更多来源。 (2018年3月17日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目，无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者：请搜索一下条目的标题（来源搜索：羅生門 (電影) — 网页、新闻、书籍、学术、图像），以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源（判定指引）。 �...

 

 

J. R. D. Tata

Jehangir Ratanji Dadabhoy TataLahir(1904-07-29)29 Juli 1904Paris, FrancisMeninggal29 November 1993(1993-11-29) (umur 89)Jenewa, SwissPekerjaanMantan direktur Tata GroupDikenal atasPendiri TCSPendiri Tata MotorsPendiri Titan IndustriesPendiri VoltasPendiri Air IndiaSuami/istriThelma Vicaji TataOrang tuaR.D. Tata and Suzanne Tata Jehangir Ratanji Dadabhoy Tata (29 Juli 1904-29 November 1993) adalah seorang pebisnis dari India. Ia pernah membawahi Tata Sons. Ia juga orang India pertama yan...

 

 

Hermann V de Wied

Hermann de WiedFonctionsArchevêque de CologneArchidiocèse de Cologne1515-1547Philip II of Daun-Oberstein (en)Adolphe XIII de SchaumbourgPrince-électeurÉlectorat de Cologne1515-1547Administrateur diocésainDiocèse de Paderborn (d)BiographieNaissance 14 janvier 1477Château fort de AltwiedDécès 15 août 1552 (à 75 ans)Activité Prêtre catholiquePère Frédéric de Wied (d)Mère Agnès de Virnebourg (d)modifier - modifier le code - modifier Wikidata Hermann de Wied (allem...

Flevopark

FlevoparkGrote PlasFlevoparkLocation in AmsterdamTypeUrban parkLocationAmsterdam, NetherlandsOpenAll yearWebsiteOfficial website 52°21′40″N 4°56′57″E / 52.36111°N 4.94917°E / 52.36111; 4.94917 Flevopark is a park located in the Indische Buurt, in the eastern portion of the city of Amsterdam, in the province of North Holland, Netherlands.[1] The park contains a playground, tennis courts, the youth centre Jeugdland, an outdoor swimming pool, large law...

 

 

David Dhawan

David DhawanDavid Dhawan saat penayangan SinghamLahirRajinder Dhawan16 Agustus 1955 (umur 68)Jallandhar, Punjab, India[1]PekerjaanSutradara & Penyunting David Dhawan (lahir Rajinder Dhawan di Jallandhar, Punjab, India pada 16 Agustus 1955)[1]) adalah seorang sutradara India. Ia belajar di Institut Film dan Televisi India, Pune. Karier Karya dengan Govinda Film yang dibuat dari hasil kolaborasi mereka adalah Taaqatwar (1989), Swarg (1990), Shola Aur Shabnam (1992), Aa...

 

 

Network SouthEast

1982–1994 passenger sector of British Rail This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Network SouthEast – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2021) (Learn how and when to remove this message) Network SouthEastA Class 465 Networker at Waterloo East in 2003OverviewMain region(s)London, Sout...

Gaetano Auteri

Gaetano Auteri Auteri sulla panchina del Matera nel 2016 Nazionalità  Italia Calcio Ruolo Allenatore (ex attaccante) Squadra  Benevento Termine carriera 1992 - giocatore CarrieraSquadre di club1 1979-1981 Siracusa37 (4)1981-1984 Varese88 (20)1984-1986 Genoa29 (2)1986-1988 Monza64 (13)1988-1990 Palermo52 (12)1990-1991 Licata22 (4)1991-1992 Leonzio12 (3)Carriera da allenatore 1994-1995 Atletico CataniaPortieri1995-1996 Ragusa1998-2001...

 

 

Scuola europea di amministrazione

Questa voce sugli argomenti Unione europea e diritto internazionale è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. La Scuola europea di amministrazione (European Administrative School, EAS) è un organismo interistituzionale dell'Unione europea fondato il 26 gennaio 2005 per fornire una preparazione specializzata al personale amministrativo di tutte le Istituzioni comunitarie. La Scuola è divisa in d...

 

 

Heves County

County in northern Hungary This article is about the current administrative entity called Heves county. For the historical county, see Heves County (former). For the town, see Heves. Counties of Hungary in Northern HungaryHeves County Heves vármegyeCounties of Hungary Descending, from top: Bél Stone near Bélapátfalva, View of Kékes, and View from Castle of Eger FlagCoat of armsHeves County within HungaryCountry HungaryRegionNorthern HungaryCounty seatEgerDistricts 7 districts Bélap...

2020年夏季奧林匹克運動會波蘭代表團

2020年夏季奥林匹克运动会波兰代表團波兰国旗IOC編碼POLNOC波蘭奧林匹克委員會網站olimpijski.pl（英文）（波兰文）2020年夏季奥林匹克运动会（東京）2021年7月23日至8月8日（受2019冠状病毒病疫情影响推迟，但仍保留原定名称）運動員206參賽項目24个大项旗手开幕式：帕维尔·科热尼奥夫斯基（游泳）和马娅·沃什乔夫斯卡（自行车）[1]闭幕式：卡罗利娜·纳亚（皮划艇）&#...

 

 

Cannabis in Arkansas

Legal status Part of a series onCannabis ArtsCulture 420 (chan) Books Magu (deity) Names Religion Judaism Latter-day Saints Sikhism Smoke-in Spiritual use Sports Stoner film Stoner rock Terms Chemistry Cannabinoid receptors Cannabinoid receptor type 1 Cannabinoid receptor type 2 Cannabinoids 2-AG 2-AGE, Noladin ether AEA CBC CBL CBD CBDV CBG CBN CBV NADA THC THCV Virodhamine Synthetic cannabinoids AM-2201 CP-55940 Dimethylheptylpyran HU-210 HU-331 JWH-018 JWH-073 JWH-133 Levonantradol SR14452...

 

 

Camouflage tree

WWI armored observation towerCamouflage treeTypeMilitary inventionInventorLucien-Victor Guirand de ScévolaInception1915ManufacturerVarious armed forcesAvailableNo Camouflage trees (also known as fake trees, false trees, and observation trees) were observation posts invented in 1915 by French painter Lucien-Victor Guirand de Scevola while leading the French army's Section de Camouflage. They were used by the armed forces of France, the United Kingdom, and Germany in trench warfare during Worl...

Montichiari

Disambiguazione – Se stai cercando la frazione di Palaia in provincia di Pisa, vedi Montechiari. Montichiaricomune (dettagli) Montichiari – VedutaPiazza Santa Maria LocalizzazioneStato Italia Regione Lombardia Provincia Brescia AmministrazioneSindacoMarco Togni (Lega) dal 10-6-2019 TerritorioCoordinate45°24′57.96″N 10°23′30.12″E45°24′57.96″N, 10°23′30.12″E (Montichiari) Altitudine104 m s.l.m. Superficie81,19 km² Abitanti26 4...

 

 

Plan R 4

World War II British plan for an invasion of the neutral state of Norway in April 1940 This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (January 2021) (Learn how and when to remove this message) Map of Norway in 1939 Plan R 4 was an unrealised British plan to invade Norway and Sweden in April 1940, during the Second World War. As a result of competing plans for...

 

 

Congress of Baja California

Legislature of Baja California, Mexico Congress of the State of Baja CaliforniaTwenty-fourth legislature of the Congress of Baja California [es]TypeTypeUnicameral LeadershipPresidentVictor Manuel Moran Hernández, MORENA Vice PresidentMaría Trinidad Vaca Chacón SecretaryCarmen Leticia Hernández Carmona, MORENA Pro-secretaryGerardo López Montes, PRD Scrutinizing secretaryJulia Andrea González Quiroz, MORENA StructureSeats25Political groupsGovernment  ...

Hialeah-Miami Lakes Senior High School

Public high school operated by Miami-Dade County Public Schools. Hialeah-Miami-Lakes Senior High SchoolAddress7977 West 12th AvenueHialeah, Florida 33014United StatesCoordinates25°53′42″N 80°18′28″W / 25.894983°N 80.307901°W / 25.894983; -80.307901InformationTypePublic high schoolMottoLatin: Labor Omnia Vincet(Work Conquers All)EstablishedSeptember 1971School districtMiami-Dade County Public SchoolsPrincipalJuan RamirezStaff131Faculty95.0 FTEsGrades9–12Ge...

 

 

Alexis Rolín

Alexis Rolín Informasi pribadiNama lengkap Germán Alexis Rolín FernándezTanggal lahir 7 Februari 1989 (umur 35)Tempat lahir Montevideo, UruguayTinggi 183 m (600 ft 5 in)Posisi bermain BekInformasi klubKlub saat ini Boca JuniorsNomor 13Karier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2011–2012 Nacional 32 (3)2012–2015 Catania 36 (0)2015– Boca Juniors 0 (0)Tim nasional2012– Uruguay U-23 3 (0) * Penampilan dan gol di klub senior hanya dihitung dari liga domestik Germán Alexi...

 

 

2013 год

Годы 2009 · 2010 · 2011 · 2012 — 2013 — 2014 · 2015 · 2016 · 2017 Десятилетия 1990-е · 2000-е — 2010-е — 2020-е · 2030-е Века XX век — XXI век — XXII век 3-е тысячелетие XIX век XX век XXI век XXII век XXIII век 1990-е 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000-е 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010-е 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ...

卡瓦略斯

卡瓦略斯Carvalhos市镇卡瓦略斯在巴西的位置坐标：22°00′03″S 44°27′39″W / 22.0008°S 44.4608°W / -22.0008; -44.4608国家巴西州米纳斯吉拉斯州面积 • 总计282.587 平方公里（109.107 平方英里）海拔1,092 公尺（3,583 英尺）人口 • 總計4,611人 • 密度16.3人/平方公里（42.3人/平方英里） 卡瓦略斯（葡萄牙语：Carvalhos）是巴西米纳斯吉...

 

 

Arnold of Brescia

Italian Christian preacher (c. 1090–1155) Arnold of BresciaMonument to Arnold of Brescia in Brescia, Italy (1882).Bornc. 1090Brescia, LombardyDiedJune 1155 (aged 64–65)Rome, Papal StatesCause of deathExecution by hangingNationalityItalianOccupationCanon regularMovementProto-Protestantism Arnold of Brescia (c. 1090 – June 1155), also known as Arnaldus (Italian: Arnaldo da Brescia), an Italian canon regular from Lombardy,[1] called on the Church to renounce property-...