MR1 Ryś – pierwszy polski motorower. Skonstruowany został w 1. połowie 1957 roku w Zakładach Metalowych Wrocław-Zakrzów we Wrocławiu-Zakrzowie przez zespół inżynierów: Zbigniewa Domicza, Romana Wachowiaka i Edwarda Janasa. Prototyp skonstruowano w maju 1957, a produkcję seryjną rozpoczęto w ZMW od września 1958 roku[1]. Silniki SM01 dla Rysia produkowano w WSK Wrocław-Psie Pole[1].
Konstrukcję uznano wówczas za udaną, nie ustępującą pojazdom innych europejskich firm[2], zwłaszcza z powodu estetycznej sylwetki, resorowania obu kół i dobrych parametrów ruchowych. W 1958 konstruktorzy opracowali także dwuosobowy wariant motoroweru, który nie został zatwierdzony do produkcji.
Nowoczesna jak na owe czasy konstrukcja Rysia okazała się jednak kosztowna w produkcji (cena wynosiła 6500 zł, niewiele mniej od motocykli – ok. 7000 zł za WFM)[1]. W 1959 opracowano w ZMW model uproszczony, ze zmniejszoną liczbą elementów blaszanych oraz silnikiem S38 z Zakładów Metalowych w Nowej Dębie, nazwany MR2 Żak, produkowany od 1960. Pod koniec produkcji w roku 1963, w związku z zakończeniem produkcji silników SM01, wypuszczono serię Rysia z silnikiem S38, takim samym, jaki montowano w MR2 Żak. Ta wersja Rysia nosiła oznaczenie MR1B[1].
8 sierpnia 1959 trzej studenci Politechniki Krakowskiej – Krystian Brodacki, Marian Ciepierski i Józef Drozd – rozpoczęli test Rysia w warunkach drogowych. Na udostępnionych przez ZMZ (zdjętych losowo z taśmy produkcyjnej i ledwie "dotartych" przejazdem do Krakowa) trzech motorowerach wyruszyli z Krakowa przez Czechy i Austrię do Włoch, gdzie ukoronowaniem testu był wjazd całej trójki na szczyt Wezuwiusza. Droga powrotna wiodła przez Słowenię, Chorwację, Węgry i Słowację – Rysie pokonały ponad 6300 km, docierając do Krakowa 28 października 1959. Raport z przebiegu próby był dla producenta doskonałą bazą dla prac nad udoskonaleniem motoroweru.
W latach 60. motorowery Ryś wzięły udział w wyprawie na Jawę i Bali w Indonezji. Opis wyprawy znajduje się w książce J.Prószyński, Selamat hari Indonesia, Warszawa 1963.
Zawieszenie tylne: obustronny wahacz wleczony, resorowany centralną sprężyną śrubową, z amortyzatorami ciernymi na osi wahacza, skok 80mm
Tłumik wydechu zamontowany po prawej stronie
Zbiornik paliwa: 5,75 l
Osłony boczne tłoczone z blachy stalowej
Siodło jednoosobowe z mikrogumy pokryte winidurem, pod siodłem skrzynka narzędziowa
Bagażnik zewnętrzny na tylnym błotniku (obciążenie dopuszczalne 5 kg)
Napęd
na tylne koło: łańcuchem rolkowym jednorzędowym 1/2"x4,88, po prawej stronie pojazdu
skrzynia biegów: dwubiegowa, zmiana biegów rękojeścią pokrętną po lewej stronie kierownicy
sprzęgło: cierne, mokre, dwutarczowe
hamulce: bębnowe, średnica wewnętrzna 97 mm (hamulec przedni sterowany cięgłem z uchwytem na kierownicy, hamulec tylny sterowany przez obrót pedałami do tyłu)
Andrzej Zieliński: Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960. Wyd. 2 (dodr.). Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2006, s. 225-227. ISBN 978-83-206-1541-8. OCLC749983205. (pol.).
.jpg)
