Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Wezuwiusz

Wezuwiusz
Vesuvio, Monte Vesuvio
Ilustracja
Masyw Wezuwiusza z Pompejów
Państwo

 Włochy

Położenie

metropolia Neapol

Pasmo

Antiappennino campano

Wysokość

1281 m n.p.m.

Dane wulkanu
Rok erupcji

1944

Położenie na mapie Kampanii
Mapa konturowa Kampanii, blisko centrum na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Wezuwiusz”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, blisko centrum na prawo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Wezuwiusz”
Ziemia40°49′16″N 14°25′32″E/40,821111 14,425556

Wezuwiusz (łac. Vesuvius, wł. Vesuvio) – wulkan na terenie Włoch, na Półwyspie Apenińskim, nad Zatoką Neapolitańską. Jedyny czynny wulkan leżący bezpośrednio na kontynencie europejskim. Skałą wylewną Wezuwiusza jest lawa aa, której stare potoki leżą na zboczach wulkanu.

Wezuwiusz zaliczany jest do stratowulkanów. Początki jego aktywności sięgają okresu sprzed około 16 tys. lat. Najbardziej wzmożonym okresem aktywności wulkanu były lata 1631–1872. Według ostatnich pomiarów, jego wysokość wynosi 1281 m n.p.m., głębokość krateru – 230 m, średnica – 550–650 m. Dzisiejszy stożek znajduje się w kalderze utworzonej podczas wybuchu z 79 roku. Szczyt północnej krawędzi kaldery nosi nazwę Monte Somma.

Erupcja Wezuwiusza w 79 r.

Wiek najstarszych skał Wezuwiusza określany jest na ok. 200 tys. lat. Najbardziej znany jest wybuch Wezuwiusza z 79 roku, w którym zniszczone zostały rzymskie miasta Pompeje, Herkulanum i Stabie. Przez setki lat sądzono, że wybuch nastąpił 24 sierpnia 79 roku, na podstawie listu napisanego przez naocznego świadka, rzymskiego pisarza i prawnika Pliniusza Młodszego do historyka Tacyta pod koniec 107 lub na początku 108 roku[1]. Odkrycie w Pompejach w październiku 2018 roku napisu węglem na murze jednego z domów, w którym jest mowa o 16 dniu przed kalendami listopadowymi, czyli o 17 października, może stanowić dowód, że do wybuchu Wezuwiusza doszło później, najprawdopodobniej 24 października 79 roku. Napis zachował się dlatego, że został przykryty na wieki przez materiały wulkaniczne. Pompeje istniały i funkcjonowały normalnie 17 października[2][3]. Od dawna pojawiały się spekulacje, że Wezuwiusz wybuchł później niż w sierpniu, gdyż w ruinach Pompejów odkryto jesienne owoce oraz piecyki do ogrzewania[4].

Ostatnia pliniańska erupcja Wezuwiusza nastąpiła w grudniu 1631 roku. Według badań z 2017 roku najbardziej prawdopodobne jest powtórzenie scenariusza wybuchu z 1631 roku[5]. Ostatni duży wybuch został odnotowany 13 marca 1944 roku i od tego czasu Wezuwiusz nie daje oznak aktywności.

Obserwatorium

14-kilometrowy słup erupcji Wezuwiusza w 1822 r.
Wnętrze krateru Wezuwiusza
Tufy wulkaniczne na zboczu Wezuwiusza
Kompleks wulkaniczny Somma–Wezuwiusz na zdjęciu satelitarnym wykonanym przez NASA. Wyraźnie widoczny jest stożek Wezuwiusza z kraterem, a na północy resztki kaldery Monte Sommy.

Pomiędzy Ercolano i Torre del Greco na Valle del Salvatore znajduje się obserwatorium wulkanologiczne Osservatorio Vesuviano, położone na wysokości 609 m n.p.m. Jest to najstarsze na świecie obserwatorium wulkanologiczne; zostało ufundowane w 1841 roku przez króla Obojga Sycylii Ferdynanda II. Już w 1809 rząd Burbonów rozważał utworzenie obserwatorium, a prośbę o utworzenie takiego obiektu wystosował również sekretarz Akademii Nauki w Neapolu Teodoro Monticelli w 1829. W końcu 1831 prośba została przyjęta przez króla Ferdynanda II, który polecił fizykowi Macedonio Melloniemu (1798–1854) wybór miejsca i kierowanie pracami. Fizyk był stałym bywalcem w Paryżu i Londynie, gdzie współpracując z naukowcami, propagował naukę o polu magnetycznym i ocieplaniu się klimatu, zajmował się też podstawami fotografii.

10 lipca 1839 król nadał Melloniemu tytuł dyrektora Obserwatorium Vesuviano. Początkowo Melloni chciał zbudować Obserwatorium na Riviera di Chiaia, lecz jego propozycja została odrzucona. W końcu 1841 roku zaczęto budowę obserwatorium na zboczach Wezuwiusza łącznie z drogą, która miała połączyć obserwatorium z Resiną. Fizyk jeszcze w tym samym roku otrzymał środki na zakup aparatury pomiarowej.

W 1845 roku podczas VII Kongresu Naukowców Włoskich zainaugurowano pracę obserwatorium, chociaż nie zostało jeszcze całkowicie ukończone. Podczas kongresu Melloni zaprezentował swoją teorię, że wulkany takie jak Wezuwiusz-Somma mają bardzo głęboki zbiornik magmowy (teoria bardzo bliska teorii plutonicznej). 16 marca 1848 obserwatorium zaczęło w pełni funkcjonować, jednak Macedonio Melloni, oskarżany o sympatie liberalne, stracił poparcie króla i 6 listopada 1849 został usunięty z funkcji dyrektora.

1852 roku pozwolenie na wykorzystywanie obserwatorium do swoich nauk otrzymał Luigi Palmieri (1807–1896), profesor nauk logicznych i metafizyki uniwersytetu w Neapolu. 8 grudnia 1855 uczony został nominowany dyrektorem obserwatorium. W 1860 Palmieri został profesorem fizyki i meteorologii na uniwersytecie w Neapolu, w ten sposób zrodziła się bardzo bliska współpraca obserwatorium z uniwersytetem. Palmieri nakazał wybudować wieżę do obserwacji meteorologicznych, do której została przeniesiona część aparatury pomiarowej zakupiona przez Melloniego w Paryżu. Luigi Palmieri ufundował periodyk naukowy „Annali dell'Osservatorio Vesuviano”, który redagował do śmierci, opisując z dużą dokładnością wybuchy Wezuwiusza z lat 1855–1872, a w szczególności wybuchy z 1855 i 1872 roku. Jest również wynalazcą sejsmografu elektromagnetycznego. Prowadził obserwacje Wezuwiusza, a także i innych wulkanów na świecie.

W 1872 roku podczas wybuchu wulkanu grupa studentów zginęła pod lawą. Palmieri, który w tym czasie pojechał do Neapolu po instrumenty pomiarowe, powróciwszy zajął się dokładnymi pomiarami podczas wybuchu wulkanu i nawet wtedy, kiedy obserwatorium zostało niebezpiecznie otoczone lawą, pozostał na swoim stanowisku. Za ten bohaterski czyn został nominowanym senatorem Królestwa Włoskiego w 1876 roku.

W 1903 roku dyrektorem obserwatorium na krótko został Eugenio Semmola, potem geolog Raffaele Vittorio Matteucci. W latach 1911–1914 dyrektorem był Giuseppe Mercalli (1850–1914), twórca klasyfikacji erupcji wulkanicznych (Skala Mercallego).

Kolejnymi dyrektorami byli fizycy i geofizycy, Alessandro Malladra i Giuseppe Imbó, który rozbudował obserwatorium, zakupując nowoczesny sprzęt do pomiarów geofizycznych oraz przepowiedział wybuch Wezuwiusza w 1944 roku.

Obserwatorium przez całą dobę rejestruje wszystkie ruchy sejsmiczne we wnętrzu wulkanu jak i trzęsienia ziemi, współpracując przy tym nad wieloma projektami z wulkanologami z całego świata, a w jego muzeum można oglądać wystawy ukazujące osiągnięcia wulkanologów w ciągu ostatnich 2000 lat.

Ważniejsze erupcje

Nagranie przedstawiające erupcje Wezuwiusza w 1944 (ang.)
Ważniejsze erupcje
Data Typ erupcji
24 sierpnia lub 24 października 79[1] eksplozywna (wybuch)
472 efuzywno-eksplozywna
512 nieznany
26 lutego 685 efuzywna (wylew)
787 efuzywno-eksplozywna
968 nieznany
27 stycznia 1037 nieznany
29 maja 1139 eksplozywna
1500 eksplozywna
16 grudnia 1631 efuzywno-eksplozywna
3 lipca 1660 eksplozywna
13 kwietnia 1694 efuzywna
25 maja 1698 efuzywno-eksplozywna
28 lipca 1707 efuzywno-eksplozywna
20 maja 1737 efuzywno-eksplozywna
23 grudnia 1760 efuzywno-eksplozywna
19 października 1767 efuzywno-eksplozywna
8 sierpnia 1779 eksplozywna
15 czerwca 1794 efuzywno-eksplozywna
22 października 1822 efuzywno-eksplozywna
23 sierpnia 1834 efuzywno-eksplozywna
6 lutego 1850 efuzywno-eksplozywna
1 maja 1855 efuzywna
8 grudnia 1861 efuzywno-eksplozywna
15 listopada 1868 efuzywna
13 marca 1944 efuzywna

Świat przyrody

Rezerwat biosfery Miglio d’oro
Zejście z Wezuwiusza. W tle Monte Somma

Stoki masywu Wezuwiusza są od 5 czerwca 1995 objęte kompleksową ochroną jako park narodowy. Ma on na celu nie tylko ochronę żyjących tam gatunków roślin i zwierząt oraz unikatowych w skali europejskiej form geologicznych, ale również stanowisk archeologicznych i tradycyjnych sposobów wykorzystania gospodarczego stoków wulkanu.

Rośliny

Na terenie parku narodowego rośnie około 906 gatunków roślin. Dolne partie stoków Wezuwiusza porastają nasadzone mieszane lasy złożone z pinii i zimozielonych dębów ostrolistnych, zaś Monte Somma porasta mieszany las złożony z różnych gatunków dębów, olch, klonów i kasztanów jadalnych oraz rzadkich tu brzóz.

Leżące pola lawy są kolonizowane przez różnorodne, rzadkie gatunki takie jak:

Zwierzęta

Fauna parku jest równie bogata.

Ssaki reprezentują takie zwierzęta jak:

W parku można spotkać ponad 100 gatunków ptaków, w tym gniazdują w nim między innymi:

Zimują między innymi:

Przelotnie pojawiają się:

Wśród gadów można wymienić:

Uprawy

Stoki wulkanu od czasów starożytnych wykorzystywane były gospodarczo. Żyzne gleby wulkaniczne sprawiły, że prowadzono bardzo zróżnicowane uprawy. W sadach owocowych rosną morele, pomidory i wiśnie. Na stokach, głównie Monte Sommy, są winnice. Z warzyw uprawia się głównie koper, fasolę oraz brokuły.

Przypisy

  1. a b Kenneth Lapatin, Alina Kozlovski: When Did Vesuvius Erupt? The Evidence for and against August 24. blogs.getty.edu, 2019-08-23. [dostęp 2021-01-03]. (ang.).
  2. Mariusz Błoński: Wezuwiusz zniszczył Pompeje później, niż dotychczas sądziliśmy. kopalniawiedzy.pl, 2018-10-17. [dostęp 2021-01-03]. (pol.).
  3. New evidence suggests volcanic eruption that destroyed Pompeii was in October. www.efe.com, 2018-10-16. [dostęp 2021-01-03]. (ang.).
  4. G. Rolandi i inni, The 79 AD eruption of Somma: The relationship between the date of the eruption and the southeast tephra dispersion [online], www.ucl.ac.uk, 18 września 2007 [dostęp 2021-01-03] (ang.).
  5. Francesco Stoppa i inni, Magma evolution inside the 1631 Vesuvius magma chamber and eruption triggering, „Open Geosciences”, 9 (1), DOI10.1515/geo-2017-0003, ISSN 2391-5447 [dostęp 2017-06-30] (ang.).

Linki zewnętrzne

Read more information:

Ali ZamroniAnggota Dewan Perwakilan Rakyat Republik IndonesiaPetahanaMulai menjabat 1 Oktober 2019PresidenJoko WidodoDaerah pemilihanBanten I Informasi pribadiLahir6 November 1977 (umur 46)Tegal, Jawa TengahPartai politik  GerindraSuami/istriRusdawatiAnak3Alma materInstitut Ilmu Sosial dan Ilmu Politik JakartaPekerjaanPolitikusSunting kotak info • L • B Ali Zamroni, S.Sos. (lahir 6 November 1977) adalah politikus Indonesia yang menjabat sebagai anggota DPR-RI per…

Adjutant General's Corpsbranch insigniaActive16 June 1775Country United StatesBranchU.S. ArmyTypeAdjutant GeneralRolePersonnelHome stationFort Jackson, South CarolinaMotto(s)Defend and ServeBranch colorDark Blue and Scarlet piping CommandersChief of the AG CorpsCOL Chesley D. ThigpenThe Adjutant General of the U.S. ArmyBrigadier General Gregory S. JohnsonU.S Army Deputy Chief of Staff, G-1Lieutenant General Douglas F. StitMilitary unit The Adjutant General's Corps, formerly the Adjutant Gen…

St. John'sCityCity of St. John'sTop - St. John's Skyline, Middle left - The Rooms, Bottom left - Water Street, Right - Cabot Tower BenderaJulukan: The City of LegendsMotto: Avancez (English: Go forward)Country KanadaProvinceTemplat:NLCensus division1Founded24 June 1497Established5 August 1583 by Royal Charter of Queen Elizabeth IPemerintahan • JenisCity Council • MayorDennis O'Keefe • Governing bodySt. John's City Council • MPs …

هذه المقالة بحاجة لصندوق معلومات. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة صندوق معلومات مخصص إليها. أولمبياد الفلك الدولي (بالإنجليزية: International Astronomy Olympiad)‏ هو مسابقة سنوية في علم الفلك لطلاب المدارس الثانوية بين عمر ( 14 _ 18 )، وهو أحد مسابقات الأولمبياد الدولي للعلوم، تأسست ال

Hrubý vrch Der Hrubý vrch vom Kôprovský štít aus gesehen Höhe 2428 m n.m. Lage Slowakei Gebirge Hohe Tatra Koordinaten 49° 10′ 15″ N, 20° 1′ 37″ O49.17072220.0269772428Koordinaten: 49° 10′ 15″ N, 20° 1′ 37″ O Hrubý vrch (Hohe Tatra) (Slowakei) Der Hrubý vrch (auch Hrubý oder älter Triumetal; deutsch Triumetal, auch Breites Eck oder älter Triumetalspitze, ungarisch Triumetal, polnisch Hruby Wierc…

Air terjun PangandaranAir terjun utama di Air terjun CupurutLokasiKabupaten Pangandaran, Provinsi Jawa Barat, IndonesiaTinggi total40 mJumlah titik1Rata-rata laju aliran700 m³/s (38,430 cu ft/s) Curug Pangandaran berada di ujung semenanjung di kawasan Cagar Alam Pananjung. Muara curug ini tepat berada di atas bukit setinggi 40 m. Di bawah limpahan curug ini terdapat kolam kecil yang alirannya nanti langsung terjun ke laut. Selain itu kolam kecil tersebut dapat di pakai untuk…

У Вікіпедії є статті про інші значення цього терміна: Консепсьйон (значення). Провінція Консепсьйон ісп. Provincia de Concepción Герб Адм. центр Консепсьйон Країна Чилі Провінція Біо-Біо Межує з: сусідні адмінодиниці Біобіо, Арауко, Ітата (провінція), Дигильїн (провінція) ? Пі

商務及經濟發展局Commerce and Economic Development Bureau  香港特別行政區政府機構商務及經濟發展局標誌局長丘應樺副局長陳百里常任秘書長利敏貞政治助理李世華部門資訊成立日期2007年7月1日所屬部門財政司司長轄下總部香港金鐘添馬添美道2號政府總部西翼19-23樓聯絡資訊網站www.cedb.gov.hk 商務及經濟發展局(簡稱商務局或商經局;英語:Commerce and Economic Development Bureau,縮寫:C…

تحوي هذه المقالة أو هذا القسم ترجمة آلية. فضلًا، ساهم في تدقيقها وتحسينها أو إزالتها لأنها تخالف سياسات ويكيبيديا. (نقاش) (يناير 2019) إسحاق بن عمران معلومات شخصية الميلاد القرن 9  العراق الوفاة 932 مالقيروان سبب الوفاة التعذيب والصلب اللقب سم ساعة الديانة الإسلام الحياة العمل…

Agnin Agnin (Frankreich) Staat Frankreich Region Auvergne-Rhône-Alpes Département (Nr.) Isère (38) Arrondissement Vienne Kanton Roussillon Gemeindeverband Entre Bièvre et Rhône Koordinaten 45° 20′ N, 4° 51′ O45.3411111111114.8577777777778Koordinaten: 45° 20′ N, 4° 51′ O Höhe 167–331 m Fläche 7,96 km² Einwohner 1.170 (1. Januar 2020) Bevölkerungsdichte 147 Einw./km² Postleitzahl 38150 INSEE-Code 38003 Mairie Agnin Agni…

The Irregular at Magic High SchoolPoster promosi menampilkan karakter utama Tatsuya Shiba dan Miyuki Shiba魔法科高校の劣等生(Mahouka Koukou no Rettousei)GenreSejarah alternatif, Fantasi sains Seri novelPengarangTsutomu SatōPenerbitShōsetsuka ni NarōTerbit12 Oktober – 21 Maret 2011Volume6 Novel ringanPengarangTsutomu SatōIlustratorKana IshidaPenerbitASCII Media WorksPenerbit bahasa InggrisNA Yen PressImprintDengeki BunkoDemografiLaki-lakiTerbit10 Juli 2011 – 10 September 2020Volu…

Recueil des rois de FranceFrançois Ier âgé, f.150v.Artiste Jean du Tillet (écrivain), Maître des Heures d'Henri II (miniatures)Date vers 1547 ?-1566Technique enluminures sur parcheminDimensions (H × L) 35,5 × 28 cmFormat 294 folios reliésNo d’inventaire Français 2848Localisation Bibliothèque nationale de France, Paris ( France)modifier - modifier le code - modifier Wikidata Le Recueil des rois de France est un manuscrit enluminé contenant un texte d…

American cover band This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (July 2015) (Learn how and when to remove this template message) Dark Star OrchestraDark Star Orchestra performing on February 14, 2007, at Freebird Live.Background informationOriginChicago, Illinois, USAGenresRock, psychedelic rock, jam bandYears active1997–presentMembersLisa MackeySkip Va…

شبكات كوهونين ذاتية التنظيم أو خريطة الخصائص ذاتية التنطيم أو الخريطة ذاتية التنظبم -و هو الأسم الأكثر شهرة- هي إحدى أنواع الشبكات العصبونية الاصطناعية التي تعتمد على مبدأ التعلم غير المراقب وتستخدم في مجالات متعددة نذكر منها التصنيف وتقليل أو تخفيض الأبعاد.[1][2][3…

Artikel ini perlu diwikifikasi agar memenuhi standar kualitas Wikipedia. Anda dapat memberikan bantuan berupa penambahan pranala dalam, atau dengan merapikan tata letak dari artikel ini. Untuk keterangan lebih lanjut, klik [tampil] di bagian kanan. Mengganti markah HTML dengan markah wiki bila dimungkinkan. Tambahkan pranala wiki. Bila dirasa perlu, buatlah pautan ke artikel wiki lainnya dengan cara menambahkan [[ dan ]] pada kata yang bersangkutan (lihat WP:LINK untuk keterangan lebih lanjut). …

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Isny im Allgäu – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2020) (Learn how and when to remove this template message) You can help expand this article with text translated from the corresponding article in German. (March 2011) Click [show] for i…

This article is about relations with China especially since 1949. For relations between the Republic of China and the United Kingdom, see Taiwan–United Kingdom relations. Bilateral relationsChina–United Kingdom relations China United Kingdom Diplomatic missionEmbassy of China, LondonEmbassy of the United Kingdom, BeijingEnvoyAmbassador Zheng ZeguangAmbassador Caroline Wilson Chinese-United Kingdom relations (simplified Chinese: 中英关系; traditional Chinese: 中英關係; pinyin&…

American politician Matt DorseyMember of theSan Francisco Board of Supervisorsfrom District 6IncumbentAssumed office May 9, 2022Preceded byMatt Haney Personal detailsPolitical partyDemocraticAlma materEmerson College[1]WebsitePersonal WebsiteSan Francisco District 6 Matt Dorsey is an American politician and communications professional. Dorsey has served on the San Francisco Board of Supervisors representing District 6 since his appointment by Mayor London Breed on May 9, 2022. He was…

Lembah Jiu (bahasa Rumania: Valea Jiului) adalah region di Rumania barat daya, terletak di lembah sungai Jiu antara Pegunungan Retezat dengan Pegunungan Parâng. Lembah Jiu telah terindustrialisasi, dan aktivitas utama di wilayah ini adalah penambangan batu bara. Kota penting di Lembah Jiu Aninoasa Baniţa Lupeni Petrila Petroşani Uricani Vulcan Pranala luar Jiu Valley Portal Diarsipkan 2010-02-11 di Wayback Machine. - Romania's principal coalmining region and a gateway to the Retezat Natio…

Carrier Air Wing TwoActive1 May 1945 – PresentCountry United StatesBranch United States NavyTypeCarrier Air WingPart ofCarrier Strike Group 1Garrison/HQNAS LemooreMotto(s)For Liberty, We FightTail CodeNEDecorationsNavy Unit CommendationArmed Forces Expeditionary MedalMeritorious Unit CommendationBattle honoursKorean WarVietnam WarIranian Hostage CrisisOperation Desert StormOperation Southern WatchOperation Iraqi FreedomCommandersCommanderCAPT Winston E. Scott IIDeputy Comma…

Kembali kehalaman sebelumnya

Lokasi Pengunjung: 3.234.212.253