Ważki Polski
Ważki (Odonata ) są drapieżnymi owadami dwuśrodowiskowymi ściśle związanymi ze środowiskiem wodnym – larwy żyją w wodzie, a osobniki dorosłe (imagines ) przebywają w pobliżu zbiorników z wodą stojącą lub płynącą. Mają bardzo dobrze rozwinięty aparat lotu i zmysł wzroku.
Badania ważek w Polsce sięgają początków polskiej entomologii (początek XIX wieku). Do 2007 roku wydano około 500 prac poświęconych ważkom Polski[1] Polskiego Towarzystwa Entomologicznego .
Do 2016 roku odonatofauna Polski liczyła 73 gatunki[2] [3] nomadki żółtawej (Pantala flavescens )[4] Coenagrion mercuriale i Gomphus pulchellus ) zostały błędnie wykazane w starej literaturze, choć ich wystąpienie w Polsce uważa się za możliwe[2] [3]
Zestawienie skrzydeł ważek: Anisoptera (u góry) i Zygoptera Rząd Odonata reprezentowany jest w Polsce przez przedstawicieli 9 rodzin , w tym 5 zaliczanych do ważek różnoskrzydłych (Anisoptera), a 4 do równoskrzydłych (Zygoptera).
Znakiem [5] [6] Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt [7]
VU – gatunki wysokiego ryzyka narażone na wyginięcie ze względu na postępujący spadek populacyjny,
EN – gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone wyginięciem w kraju,
CR – gatunki skrajnie zagrożone, których liczebność zmalała w kraju do poziomu krytycznego. W rubryce „Loty” podano przybliżone okresy lotów osobników dorosłych .
Nazwa zwyczajowa ,status ochrony ,kategoria zagrożenia Grafika Długość ciała (D), [8] Ubarwienie, Preferowane siedliska, uwagi Loty [8]
Samiec Samica
Rodzina: gadziogłówkowate (Gomphidae)
gadziogłówka pospolita g. zwyczajna Gomphus vulgatissimus )D 46, R 66
nogi czarne
wody płynące i jeziora
V–VI
gadziogłówka żółtonoga Gomphus flavipes )[6] D 52, R 68
nogi żółto-czarne
w pobliżu dużych, nizinnych rzek
V–VIII
trzepla zielona Ophiogomphus cecilia )[5] D 57, R 78
przydatki samców proste, u samic 2 rożki między oczami
nizinne i podgórskie cieki różnej wielkości[9]
VI–IX
smaglec mniejszy Onychogomphus forcipatus )D 50, R 65
żółto-czarne, przydatki samców zakrzywione
wody płynące i jeziora
VI–VIII
Rodzina: szklarkowate (Corduliidae)
miedziopierś górska m. alpejska Somatochlora alpestris )[6] [10] D 46, R 66
wysokie torfowiska, oczka wodne; bardzo rzadki
VI–VII
miedziopierś metaliczna m. błyszcząca Somatochlora metallica )D 54, R 76
gatunek pospolity
V–IX
miedziopierś północna m. arktyczna Somatochlora arctica )[6] [11] D 43, R 56
śródleśne torfowiska, gatunek bardzo rzadki[11]
VI–IX[11]
miedziopierś żółtoplama Somatochlora flavomaculata )D 48, R 74
VI–VIII
przeniela dwuplama Epitheca bimaculata )D 60, R 82
śródleśne jeziorka
V–VI
szklarka zielona Cordulia aenea )D 52, R 72
dominuje kolor zielony
wody różnego typu
IV–VII
Rodzina: szklarnikowate (Cordulegastridae)
szklarnik górski Cordulegaster bidentata )D 80, R 100
trójkąt potyliczny czarny
na pogórzu i w górach
VI–VIII
szklarnik leśny Cordulegaster boltoni )[6] [12] D 80, R 100
trójkąt potyliczny żółty
niziny, szybko płynące potoki i rzeki
VI–IX[12]
Rodzina: ważkowate (Libellulidae)
lecicha białoznaczna Orthetrum albistylum )D 50, R 78
ciepłe wody stojące
V–VIII
lecicha mała Orthetrum coerulescens )D 42, R 66
płytkie rowy, gatunek rzadki
VI–VIII
lecicha południowa Orthetrum brunneum )D 44, R 68
gatunek rzadki
VI–VIII
lecicha pospolita Orthetrum cancellatum )D 48, R 80
gatunek pospolity, nad jeziorami liczny
V–VIII
nomadka żółtawa Pantala flavescens )D 45, R 85[4]
po raz pierwszy stwierdzona w 2016 roku
V–VIII[4]
szablak krwisty Sympetrum sanguineum )D 37, R 60
wody wszelkiego typu, pospolity w całym kraju
VI–X
szablak podobny s. późny Sympetrum striolatum )D 41, R 60
płytkie, słabo zarośnięte zbiorniki
VI–X
szablak południowy Sympetrum meridionale )D 38, R 56
piaskowo-czerwonawy tułów samców
małe, ciepłe wody stojące
VI–IX
szablak przepasany s. przewiązany ,s. górski Sympetrum pedemontanum )D 32, R 55
brązowe przepaski na skrzydłach
rzadki
VII–IX
szablak przypłaszczony Sympetrum depressiusculum )D 36, R 56
płytkie, silnie zarośnięte wody stojące
VI–X
szablak szkocki s. czarny Sympetrum danae )D 35, R 55
samce czarne
wody stojące i wolno płynące, zwłaszcza torfowiskowe
VI–IX
szablak wędrowny s. wiosenny Sympetrum fonscolombei )D 38, R 60
pterostygma jasna, beżowa; samce mają odwłok czerwonoróżowy, nogi czarne
płytkie, silnie nasłonecznione zbiorniki
V–X
szablak zwyczajny Sympetrum vulgatum )D 40, R 60
wody stojące, czasem wolno płynące
VII–X
szablak żółty Sympetrum flaveolum )D 37, R 60
wody stojące
VI–X
szafranka czerwona Crocothemis erythraea )D 40, R 66
wody stojące z gęstą roślinnością
VI–X
ważka czteroplama Libellula quadrimaculata )D 45, R 76
wszystkie typy wód
IV–VIII
ważka płaskobrzucha Libellula depressa )D 48, R 80
nad świeżo powstałymi zbiornikami
V–VII
ważka żółta w. ruda Libellula fulva )D 46, R 80
jeziora i kanały
V–VII
zalotka białoczelna Leucorrhinia albifrons )[5] D 39, R 64
wody stojące
V–VIII
zalotka czerwonawa Leucorrhinia rubicunda )D 38, R 62
torfowiska
IV–VII
zalotka spłaszczona Leucorrhinia caudalis )[5] D 36, R 65
wody stojące o bogatej roślinności
V–VII
zalotka torfowcowa z. wątpliwa Leucorrhinia dubia )D 37, R 58
bagna, stawy i jeziora
IV–VII
zalotka większa Leucorrhinia pectoralis )[5] D 38, R 66
głównie torfowiska
V–VII
Rodzina: żagnicowate (Aeshnidae)
husarz mniejszy h. ciemny ,h. jeziorny Anax parthenope )D 71, R 104
2 rożki na głowie samic
wody stojące
V–VIII
husarz wędrowny Hemianax ephippiger )D 69, R 100
V–X
husarz władca Anax imperator )D 76, R 110
wody stojące
V–VIII
żagnica jesienna Aeshna mixta )D 63, R 88
małe, płytkie zbiorniki
VII–XI
żagnica południowa Aeshna affinis )D 60, R 86
ciepłe wody stojące
VI–VII
żagnica północna Aeshna caerulea )[5] D 65, R 90
wysokogórskie torfowiska w Karkonoszach
VII
żagnica ruda żagiew ruda Aeshna isoceles )małe zbiorniki
V–VI
żagnica sina Aeshna cyanea )D 73, R 108
małe zbiorniki wody stojącej
VI–XI
żagnica torfowa ż. sitowa Aeshna juncea )D 70, R 95
głównie kwaśne wody torfowiskowe
VI–IX
żagnica torfowcowa Aeshna subarctica )[6] D 68, R 92
torfowiska
VII–IX
żagnica wielka Aeshna grandis )D 75, R 100
wody stojące i wolno płynące
VI–IX
żagnica zielona Aeshna viridis )[5] D 66, R 92
związana z osoką aloesowatą (Stratiotes aloides )
VI–IX
żagniczka zwyczajna Brachytron pratense )D 63, R 75
wody stojące
IV–VI
Nazwa zwyczajowa ,status ochrony ,kategoria zagrożenia Grafika Długość ciała (D), [8] Ubarwienie, Preferowane siedliska, uwagi Loty [8]
Samiec Samica
Rodzina: łątkowate (Coenagrionidae)
iglica mała Nehalennia speciosa )[5] [13] D 30, R 29
torfowiska, bardzo rzadki
V–VII
łątka dzieweczka Coenagrion puella )D 34, R 40
gatunek pospolity
V–IX
łątka jeziorna Erythromma lindenii )D 35, R 44
jeziora
VI–X
łątka ozdobna Coenagrion ornatum )[5] D 34, R 40
płytkie strumienie i rowy, gatunek zanikający
V–VII
łątka stawowa Coenagrion hastulatum )D 34, R 40
wody stojące, gatunek pospolity
V–VII
łątka wczesna Coenagrion pulchellum )D 37, R 44
wody stojące, gatunek pospolity
V–VIII
łątka wiosenna Coenagrion lunulatum )D 34, R 40
ciepłe wody stojące
IV–VII
łątka zalotna Coenagrion scitulum )D 34, R 48
stwierdzony 1 raz na terenie Polski
VI–VII
łątka zielona Coenagrion armatum )[6] [14] D 34, R 42
bardzo rzadki
IV–VI
łunica czerwona Pyrrhosoma nymphula )D 34, R 48
gatunek pospolity
IV–VIII
nimfa stawowa Enallagma cyathigerum )D 34, R 42
samce błękitne, samice zielone lub szare
V–IX
oczobarwnica większa Erythromma najas )D 38, R 48
V–VIII
oczobarwnica mniejsza Erythromma viridulum )D 30, R 44
VI–IX
tężnica wytworna Ischnura elegans )D 34, R 42
gatunek pospolity
V–IX
tężnica mała Ischnura pumilio )D 30, R 34
gatunek rzadki
VI–IX
Rodzina: pałątkowate (Lestidae)
straszka pospolita zimówka rudawa Sympecma fusca )D 37, R 44
pospolity w całym kraju;
VII–V
straszka północna s. syberyjska Sympecma paedisca )[6] D 37, R 44
VII–V
pałątka południowa Lestes barbarus )D 45, R 55
nogi brązowo-żółte
płytkie, zarośnięte wody
VI–X
pałątka niebieskooka p. podobna Lestes dryas )D 43, R 55
pospolity w całym kraju;
VI–X
pałątka pospolita Lestes sponsa )D 37, R 46
gatunek pospolity
VI–X
pałątka mała Lestes virens , L. v. vestalis )D 37, R 45
nogi czarne z żółtym paskiem
pospolity w całym kraju
VI–X
pałątka wielkoplama Lestes macrostigma )D 46, R 54
w Polsce stwierdzony tylko 1 raz
VI–VIII
pałątka zielona Chalcolestes viridis )D 45, R 58
wody stojące lub wolno płynące
VI–X
Rodzina: pióronogowate (Platycnemididae)
pióronóg zwykły Platycnemis pennipes )D 35, R 48
wody płynące i stojące, gatunek pospolity
V–IX
Rodzina: świteziankowate (Calopterygidae)
świtezianka dziewica ś. modra Calopteryx virgo )D 50, R 70
wody płynące, pospolity w całym kraju
IV–VII
świtezianka błyszcząca ś. lśniąca Calopteryx splendens )D 50, R 70
wody płynące, pospolity w całym kraju
V–VIII
Przypisy
↑ Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków . Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007, s. 297. ISBN 978-83-881470-7-4 .↑ a b Jacek Wendzonka. Klucz do oznaczania dorosłych ważek (Odonata) Polski (pdf) Odonatrix – Biuletyn Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego”. 1 (Suplement), czerwiec 2005. ISSN 1733-8239 brak numeru strony ↑ a b Ważki (Odonata) Polski: Systematyka . Strona internetowa Sekcji Odonatologicznej PTE. [dostęp 2010-08-28].↑ a b c Nomadka żółtawa (Pantala flavescens ) . Strona internetowa Ewy Miłaczewskiej. [dostęp 2017-10-18].↑ a b c d e f g h i Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową . Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183
↑ a b c d e f g h Na terenie Polski gatunek ten jest objęty częściową ochroną gatunkową . Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183
↑ Polska Czerwona Księga Zwierząt: Przyjęte kategorie zagrożeń . Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2010-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-29)].↑ a b c d Jeśli nie podano inaczej, dane pochodzą z Klucza do oznaczania dorosłych ważek (Odonata) Polski. J. Wendzonka, 2005.
↑ Rafał Bernard: Przewodnik metodyczny: trzepla zielona (pdf) . Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. [dostęp 2010-08-30]. ↑ Stefan Mielewczyk: Polska Czerwona Księga Zwierząt: Somatochlora alpestris (Sélys, 1840) . Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2010-08-30]. ↑ a b c Paweł Buczyński & Grzegorz Tończyk: Polska Czerwona Księga Zwierząt: Somatochlora arctica (Zetterstedt, 1840) . Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2010-08-30]. ↑ a b Rafał Bernard: Polska Czerwona Księga Zwierząt: Cordulegaster boltonii (Donovan, 1807) . Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2010-08-30]. ↑ Rafał Ber: Polska Czerwona Księga Zwierząt: Nehalennia speciosa (Charpentier, 1840) . Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2010-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-15)]. ↑ Paweł Buczyński: Polska Czerwona Księga Zwierząt: Coenagrion armatum (Charpentier, 1840) . Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2010-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-15)].
Bibliografia
.JPG)
.jpg)
_teneral_female.jpg)
_female_(8984835305).jpg)
.JPG)
_2.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%BB_%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BB._(35686588021).jpg)
.JPG)
_-_female_-_Flickr_-_S._Rae_(1).jpg)
_-_geograph.org.uk_-_431427.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_male.jpg)
_female.jpg)
.jpg)
.jpg)
