Łątka zielona (Coenagrion armatum) – euroazjatycki gatunek ważki z rodziny łątkowatych (Coenagrionidae).
Morfologia
Przedstawiciele rodziny Coenagrionidae posiadają dwie podobne pary wąskich skrzydeł, które trzoneczkowato zwężają się u nasady. Zarówno osobniki dorosłe, jak i larwy, są zazwyczaj zielonawe[3][4].
Tułów samców Coenagrion armatum ma zielonkawe zabarwienie. Na wierzchu odwłoka widoczne są rozległe czarne plamy. Drugi segment odwłoka jest jasnoniebieski z charakterystyczną czarną plamą na jego tylnej krawędzi. Znajdujące się na końcu odwłoka dolne przydatki analne są łyżeczkowate, górne zaś zredukowane. Samica zazwyczaj przypomina ubarwieniem samca, jednak może być ona czerwonawa[5].
Długość ciała sięga 34 mm, rozpiętość skrzydeł 42 mm[6].
Występowanie
Występuje w Europie (północnej, środkowej i wschodniej) oraz na Syberii. W 2006 odnotowano jej pojawienie się w Armenii[2]. Na terenie Polski jest gatunkiem rzadkim, zanikającym. Występuje głównie we wschodniej części kraju[7].
Osobniki dorosłe (imagines) latają bardzo krótko, w zależności od pogody, w okresie od końca kwietnia do połowy czerwca. Występuje w płytkich wodach stojących[6].
Ekologia
Larwy gatunków z rodziny Coenagrionidae, w tym larwy Coenagrion armatum, są drapieżne. Polowanie ułatwia im maskujące zielonkawe ubarwienie. Ofiarę chwytają kleszczowatymi szczękami. Rozwój larw następuje w płytkich częściach zbiorników wodnych, na mulisto-detrytusowym dnie oraz na roślinach. Dorosłe osobniki są aktywnymi drapieżnikami[4][8][9]. Łątka zielona żyje przede wszystkim na obrzeżach torfowisk, a także nad bogatymi w roślinność stawami i mniejszymi zbiornikami[5]. Jaja składane są do żywych lub martwych tkanek helofitów za pomocą pokładełka[10]. Imagines można spotkać od połowy maja do końca czerwca, szczególnie w pierwszych tygodniach czerwca[5].
Znaczenie w ochronie środowiska
Coenagrion armatum jest w Polsce gatunkiem rzadkim i wymierającym. Jest to spowodowane prowadzeniem zabiegów melioracyjnych, wskutek czego wysychają niewielkie zbiorniki wodne, przy których żyją przedstawiciele tego gatunku[10]. Negatywnie na liczebność tego gatunku wpływają także silne zmiany poziomu wody w cyklu rocznym, eutrofizacja małych zbiorników wodnych oraz osuszanie torfowisk[11][12].
Na terenie Polski łątka zielona jest objęta częściową ochroną gatunkową[13][14], a dawniej ochroną ścisłą[15]. Jej siedliska znajdują się na terenach parków narodowych[16]. Gatunek znajduje się na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce[17] oraz w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Bezkręgowce[10], jako gatunek o krytycznym stopniu zagrożenia. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski[2].
Znaczenie dla gospodarki
Ze względu na to, iż łątka zielona jest w Polsce gatunkiem zagrożonym, obecność przedstawicieli tego gatunku na terenach planowanych inwestycji może uniemożliwić ich realizację[18][19].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b D. Paulson, M. Schorr & C. Deliry: World Odonata List. 2022-05-22. [dostęp 2022-05-23]. (ang.).
- ↑ a b c Boudot, J.-P., G.G. Sahlen G.G., Coenagrion armatum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-05-23] (ang.).
- ↑ Sandner H., 1979. Mały słownik zoologiczny: Owady. Wiedza Powszechna. Warszawa, s. 89.
- ↑ a b Banaszak J., 1994. Przegląd systematyczny owadów. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Bydgoszcz, s. 31–32.
- ↑ a b c Bellmann H., 2010. Ważki. MULTICO Oficyna Wydawnicza. Warszawa, s. 164.
- ↑ a b Jacek Wendzonka. Klucz do oznaczania dorosłych ważek (Odonata) Polski (pdf). „Odonatrix – Biuletyn Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego”. 1 (Suplement), czerwiec 2005. ISSN 1733-8239. brak numeru strony
- ↑ Ewa Miłaczewska: Łątka zielona Coenagrion armatum. [w:] wazki.pl [on-line]. [dostęp 2022-05-23].
- ↑ Sandner H., 1989, Zwierzęta świata: Owady. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa, s. 347–348.
- ↑ TończykT. G. TończykT., MielewczykM. S. MielewczykM., Łątkowate, [w:] BogdanowiczB. W. i inni, Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków, t. 2, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007, s. 300–301, ISBN 978-83-881470-7-4 .
- ↑ a b c P.P. Buczyński P.P., Coenagrion armatum (CHARPENTIER, 1840), łątka zielona. Polska Czerwona Księga Zwierząt Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Z.Z. Głowaciński, J.J. Nowacki (red.) [online], 2004 .
- ↑ H.H. Bellmann H.H., Ważki, Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010 . Brak numerów stron w książce
- ↑ J.J. Nowacki J.J., Ochrona owadów jako istotny element ochrony różnorodności biologicznej. Insect protection as a significant element of biodiversity conservation, „Wiadomości Entomologiczne”, 27, 2008, s. 77–88 .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237).
- ↑ BuczyńskiB. P. BuczyńskiB., TończykT. G. TończykT., Rola parków narodowych w ochronie ważek (Odonata) w Polsce. - The importance of national parks for the protection of dragonflies (Odonata) in Poland, „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”, 23 (3), 2004, s. 357–380 .
- ↑ TończykT. G. TończykT., MielewczykM. S. MielewczykM., Ważki (Odonata), [w:] BogdanowiczB. W. i inni, Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków, t. 2, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007, ISBN 978-83-881470-7-4 . Brak numerów stron w książce
- ↑ BanaszakB. K. BanaszakB. i inni, Program wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią dla RZGW Kraków wraz ze strategiczna oceną oddziaływania na środowisko dotyczącą zaplanowanych w tym programie działań. Etap I - pkt. a) do d). Załącznik nr 3 „Wstępne opracowanie entomologiczne”, 2013 . Brak numerów stron w książce
- ↑ GalińskiG. L. GalińskiG., GórnickiG. J. GórnickiG., GocG. A. GocG., Projekt programu małej retencji dla województwa śląskiego. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu programu małej retencji dla województwa śląskiego., 2005 . Brak numerów stron w książce
Identyfikatory zewnętrzne (
takson):