Trepcza

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Sanok
Liczba ludności (2020)	1132[2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-500[3]
Tablice rejestracyjne	RSA
SIMC	0359712[4]
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok Trepcza
Położenie na mapie Polski Trepcza
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Trepcza
Położenie na mapie powiatu sanockiego Trepcza
49°35′08″N 22°11′08″E/49,585556 22,185556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Trepcza (ukr. Терепча) – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok^[5][4]. Leży u podnóża południowego stoku masywu Kopacza w pasmie Gór Słonnych na Pogórzu Dynowskim. Przez wieś przepływa rzeka Sanoczek uchodząca z lewego brzegu do Sanu.

Wieś lokowana przez księcia Jerzego II, jako wieś służebna grodu sanockiego.

Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[6], w drugiej połowie XVII wieku należała do folwarku zasańskiego starostwa krośnieńskiego^[7].

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Trepcza byli Koźma i Rodzeń^[8]. Pod koniec XIX wieku właścicielem tabularnym dóbr we wsi był Bolesław Zatorski^[9]. W 1905 Juliusz Koźma posiadał we wsi obszar 325,9 ha^[10], a w 1911 posiadał 322 ha^[11]. Do 1939 właścicielem dóbr Trepcza był Mieczysław Woliński^[12].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Trepcza, po jej zniesieniu w gromadzie Jurowce. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Z dniem 1 stycznia 2023 do obszarzu miasta Sanoka został włączony teren 102 ha z sołectwa Trepcza^[13].

• 1339 r. - Trebscz
• 1424 r. - Trzepcza
• 1435 r. - Trepcza

Na terenie wsi na wzgórzu Fajka odkryto, podczas prac archeologicznych, dwa grodziska^[14]

• Horodyszcze zbudowane przez kulturę Otomani (ok. 1500 rok p.n.e.), a potem przez Celtów (do II wieku) i następnie przez lechickie plemię Lędzian (od VIII wieku)
• Horodna oraz cmentarzysko kurhanowe. Na terenie grodziska znaleziono elementy spalonej świątyni. Grodziska oraz osada datowane są na okres z przedziału od VIII do XIII wieku. Jest to jedno z czterech zachowanych wielkich grodzisk z przełomu IX/X w. w południowo-wschodnim zakątków Polski (Wietrzno-Bóbrka, Brzezowa, i Trzcinica) na których czele stał w średniowieczu velmi silen knez u Vislech^[15]. Znalezione tam artefakty, oraz historia regionu pozwala określić grody jako lędziańskie, przez innych określane po prostu jako ruskie ponieważ przymiotnik ruski oznaczał wówczas przynależność polityczną, a nie etniczną.

• Monaster św. Bazylego w Trepczy
• Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Trepczy
• Zabytkowa, dawna greckokatolicka cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Trepczy
• Park Kwitnąca Akacja w Trepczy
• Cmentarz w Trepczy. Znajduje się na nim m.in. grobowiec rodziny Wolińskich (pochowany np. Antoni Woliński).

Nazwiska mieszkańców XIX wiek: Babiak, Basnik, Bohenko, Wahanka, Wenhryn, Wołowec, Hajdak, Gładysz, Huczko, Drabik, Drozd, Zając, Kapcio, Kerman, Kociuba, Krem, Muzyk, Ozupko, Pakosz, Paciorka, Podobiński, Smoła, Słomiany, Starak, Strogi, Tandor, Fenio, Chimiak, Cap, Czufin, Szapka, Szwed, Jaroszczak.

Do roku 1939 we wsi znajdował się dwór którego właścicielem był Antoni Woliński. Po 1947 roku we wsi zamieszkał Czesław Żak^[16].

• Sanok 2 km
• Międzybrodzie - 4 km

• Przełom Sanu w Trepczy

• Trepcza; albań. Trepça, serb. Trepča – osada założona przez saskich górników w roku 1303, jako wieś Trepice^[17]
• Trybsz

• Trepcza, rus. ''Terepcza'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 471 .
• Trepcza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 663 .
• Mapa katastralna wsi Trepcza z 1852