Stopień Wodny Psie Pole (Miejski Stopień Wodny) – stopień wodny położony we Wrocławiu, na bocznym ramieniu rzeki Odra i kanale lateralnym, tj. na Starej Odrze oraz na Kanale Miejskim. Stopień wodny powstał podczas wielkiej inwestycji z zakresu hydrotechniki prowadzonej w mieście, tzw. pierwszej kanalizacji Odry we Wrocławiu, tj. budowy Drogi Wielkiej Żeglugi. Inwestycja ta miała na celu dostosowanie Odry do potrzeb ówczesnej żeglugi oraz zapewnienie ochrony przeciwpowodziowej miasta, ale z pominięciem jego centrum, tj. Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Przeprowadzona była w latach 1892–1897^[1].

Stopień Wodny Psie Pole obejmuje podstawowe budowle piętrzące oraz budynki i budowle pomocnicze. Do podstawowych elementów hydrotechnicznych tego stopnia wodnego należą^[1][2]:

• Jaz Psie Pole
• Śluza Miejska.

Ważnymi elementami hydrotechnicznymi stopnia są również^[1][2]:

• Brama Przeciwpowodziowa
• wrota przeciwpowodziowe zamontowane w głowie dolnej Śluzy Miejskiej.

Oprócz wyżej wymienionych elementów podstawowych, powstał cały zespół obiektów pomocniczych stopnia wodnego^[1]:

• Most Burzowy
• budynki mieszkalne, administracyjne i gospodarcze:
  • budynki związane z obsługą jazu i bramy przeciwpowodziowej^[a]
  • budynki związane z obsługą śluzy^[b]
• umocnienia brzegów, obwałowania i groble, wraz z językiem rozdzielczym grobli rozdzielającej Starą Odrą i Kanał Miejski.

Stopień ten jest o tyle nietypowy, że poszczególne obiekty nie są zlokalizowane w jednym lub zbliżonym przekroju rzeki lecz w dwóch grupach^[1][2]:

• jaz i brama przeciwpowodziowa wraz z budynkami obsługi tej grupy, w rejonie osiedla Ołbin i Plac Grunwaldzki, w około 3 kilometrze biegu Starej Odry oraz Kanału Miejskiego, a
• śluza z wrotami przeciwpowodziowymi i budynkami obsługi tej grupy, w rejonie osiedla Kleczków, około 3-4 km poniżej pierwszej grupy budowli, tj. ok. 6–7 km biegu Kanału Miejskiego.

Stopień wodny Psie Pole zlokalizowany jest na skanalizowanym odcinkiem rzeki Odra^[3][4]. Jest więc jednym z wielu stopni umiejscowionym w całym ciągu stopni piętrzących i utrzymujących odpowiedni poziom wody. Poprzednim stopniem wodnym, dla którego Stopień Wodny Psie Pole kształtuje poziom wody dolnej, jest Stopień Wodny Szczytniki. Natomiast następnym stopniem wodnym jest^[2]:

• częściowo Stopień Wodny Różanka (dla Jazu Psie Pole, którego poziom wody dolnej jest kształtowany przez ten stopień), a
• częściowo Stopień Wodny Rędzin (dla Śluzy Miejskiej, której przez ten stopień jest kształtowany poziom wody dolnej).

Równolegle (równorzędnie) ze Stopniem Wodnym Psie Pole umiejscowiony jest^[2]:

• na tzw. Głównej Drodze Wodnej we Wrocławiu :
  • Stopień Wodny Zacisze dla Jazu Psie Pole,
  • Stopień Wodny Różanka dla Śluzy Miejskiej,
• na Odrze Śródmiejskiej dla Śluzy Miejskiej – Mieszczański Stopień Wodny.

Choć jednym z celów inwestycji była budowa drogi wodnej szumnie nazwaną Drogą Wielkiej Żeglugi, szybko okazało się, iż jest ona niedostosowana do rosnących potrzeb transportowych i technicznego rozwoju transportowego taboru pływającego. Dotyczyło to między innymi wymiarów śluz i głębokości tranzytowych na tym szlaku. Również według współczesnych kryteriów ta droga wodna może mieć znaczenie jedynie lokalne i pomocnicze. Wymiary śluz na szlaku, w tym Śluzy Miejskiej wchodzącej w skład tego stopnia wodnego oraz głębokości tranzytowe są bowiem zdecydowanie zbyt małe i odpowiadają tylko II klasie dróg wodnych^[2][5].

Na podstawowe obiekty stopnia składają się budowle piętrzące: jaz, śluza i wrota przeciwpowodziowe.

Obiekty pomocnicze stopnia wodnego obejmują budynki i budowle towarzyszące podstawowym budowlom piętrzącym stopnia.

Jednym z takich obiektów jest Most Burzowy powiązany konstrukcyjnie i funkcjonalnie z Bramą Przeciwpowodziową. Most ten powstał na potrzeby obsługi zarówno Bramy Przeciwpowodziowej – na moście umieszczono tory prowadzące zamknięcia bramy (wrota wsporne); jak i jazu kozłowo-iglicowego, zapewniając dostęp z budynków mieszkalnych, gospodarczych i administracyjnych do jazu.

Innym elementem pomocniczym stopnia był wybudowany na początku XX wieku krótki odcinek toru łączącego nowy magazyn iglic z mostem bramy przeciwpowodziowej^[1].

Razem ze stopniem wodnym powstało szereg budynków, w tym budynki mieszkalne dla pracowników obsługujących stopień wodny, budynki na potrzeby administracji stopnia oraz budynki gospodarcze. Jak wyżej zaznaczono powstały dwie grupy budynków, co związane było z dużymi odległościami pomiędzy poszczególnymi elementami stopnia wodnego, wynoszącymi około 3-4 kilometry.

Pierwsze budynki przy jazie powstały w latach 1895–1898. Były to: budynek pełniący funkcję mieszkalną oraz biurową dla kierownika stopnia i magazyn iglic. Następnie w 1899 powstał budynek gospodarczy. Kolejne budynki obejmowały nowy magazyn iglic, w przeciwieństwie do poprzedniego drewnianego, nowy budynek został wzniesiony w technologii murowanej i przylegający do niego budynek mieszkalny dla dwóch rodzin pracowników stopnia wodnego. Na przełomie XIX i XX wieku dobudowano przy budynkach mieszkalnych komórki gospodarcze. Powstał również nowy budynek gospodarczy – szopa z tzw. muru pruskiego. Przed wojną dokonano jeszcze przebudowy starego magazynu iglic, wydzielono w nim pomieszczenia dyżurek. Dalsza przebudowa obiektu wraz ze zmianą jego przeznaczania nastąpiła w latach 70. XX wieku. Przy śluzie natomiast zrealizowano budynki: budynek biura budowy w 1895 roku, następnie budynek mieszkalny i budynek gospodarczy. W 1898 roku wybudowano szkieletowy budynek przepompowni i nieco później obok niego budynek szopy roboczej^[1].

• Wrocławski Węzeł Wodny
• Stopnie wodne we Wrocławiu

• Jaz Psie Pole w Wikimapii (dostęp 2010-01-28)
• Śluza Miejska w Wikimapii (dostęp 2010-01-28)
• Brama Przeciwpowodziowa w Wikimapii (dostęp 2010-01-28)
• Kanał Miejski w Wikimapii (dostęp 2010-01-28)
• Stara Odra w Wikimapii (dostęp 2010-01-28)

• Jaz Psie Pole na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2010-01-28)
• Śluza Miejska na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2010-01-28)
• Brama Przeciwpowodziowa na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2010-01-28)
• Kanał Miejski na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2010-01-28)
• Stara Odra na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2010-01-28)