Komórki móżdżku – rysunek z „Estructura de los centros nerviosos de las aves”, Madrid, 1905
Do czasu odkrycia Ramóna y Cajala i Camillo Golgiego uważano, że mózg jest jednolitą masą, ponieważ metodami, jakimi dysponowano i stosowano, nie potrafiono uzyskać obrazu komórek nerwowych.
Obaj naukowcy zastosowali tę samą metodę barwienia preparatów histologicznych, opartą na nowej wówczas technice fotograficznej, opracowaną w roku 1873 przez Golgiego (zob. metoda Golgiego). Golgi uważał, że struktura obserwowanych tkanek jest siecią wielu rozgałęziających, bezpośrednio połączonych nerwowych kanalików.
Ramón y Cajal – zafascynowany wyglądem zabarwionych preparatów Golgiego, które zobaczył po kilkunastu latach (w roku 1887) – przystąpił do analogicznych eksperymentów. Intensywne badania objęły liczne preparaty, pobrane z tkanki pochodzącej od ludzi i wielu różnych zwierząt i ich płodów (króliki, psy, świnki morskie, kurczęta, myszy, szczury, żaby, ryby). Kształty zabarwionych neuronów precyzyjnie rysował. Umożliwiło mu to sformułowanie „doktryny neuronów” – teorii, że aksony poszczególnych neuronów nie łączą się między sobą, lecz każdy akson kończy się zawsze na dendrycie sąsiedniego neuronu (protoplazma obu komórek nie miesza się ze sobą; zob. synapsa)[2][3]. Odkrycie to zrewolucjonizowało badania struktury i zasad działania układu nerwowego.
Ramón y Cajal badał również układ nerwowy owadów (część przetwarzającą bodźce wzrokowe), który porównywał do zegarka kieszonkowego, a ssaczy odpowiednik – do zegara z kukułką[4].
Wybrane prace
Rules and advices on scientific investigation
Histology
Degeneration and regeneration of the nervous system
Manual of normal histology and micrographic technique
Elements of histology, etc.
Manual of general pathological anatomy
New ideas on the fine anatomy of the nerve centres
Textbook on the nervous system of man and the vertebrates
The retina of vertebrates
Archiwum
W 2017 roku archiwum Santiago Ramona y Cajala i jego współpracowników zostało wpisane na listę Pamięci Świata jako El Archivo de Santiago Ramón y Cajal y la Escuela Española de Neurohistología. Archiwum, zawierające prace uczonego (preparaty, rysunki, fotografie, opisy) oraz wytworzone przez niego dzieła sztuki (rysunki i obrazy), fotografie, a także jego korespondencję, notatki, książki (napisane oraz będące w jego bibliotece) jest ważnym źródłem do poznania historii rozwoju neurobiologii[5].
↑Santiago Ramón y Cajal: The Structure and Connexions of Neurons. [w:] The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1906 > Camillo Golgi, Santiago Ramón y Cajal [on-line]. Nobel Media AB, 1906-12-12. [dostęp 2015-01-27]. (ang.).
↑Douglas Fox. Granice inteligencji. „Świat Nauki”. nr. 8 (240), s. 26, sierpień 2011. Prószyński Media. ISSN0867-6380.
Cyril B. Courville: Santiago Ramon y Cajal (1852–1934). W: Webb Haymaker (red.): The Founders of Neurology. One Hundred and Thirty-Three Biographical Sketches. Prepared for the Fourth International Neurological Congress in Paris by Eighty-Four Authors. Springfield: C.C.Thomas, 1953, s. 74–77.
_portrait_(restored).jpg)
