Roman Ludwik Bielawski

Adam, Jeleń

Nagrobek w Nasiechowicach
major piechoty
Data urodzenia	22 maja 1907
Data i miejsce śmierci	12 lipca 1942 Garbatka-Letnisko
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	73 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Roman Ludwik Bielawski ps. „Adam”, „Jeleń” (ur. 22 maja 1907, zm. 12 lipca 1942 w Garbatce-Letnisko) – major Wojska Polskiego II RP i Armii Krajowej; uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku; pierwszy komendant Obwodu Kozienice ZWZ-AK.

Urodził się 22 maja 1907 roku^[1] w Pojałowicach^[2] w powiecie miechowskim (wówczas gubernia kielecka – obecnie województwo małopolskie). Poległ 12 lipca 1942 roku w Garbatce-Letnisko^[3] w powiecie kozienickim.

Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty otrzymał promocję na stopień podporucznika w korpusie oficerów zawodowych piechoty z dniem 15 sierpnia 1931 roku^[4]. Po promocji rozpoczął służbę w 73 Pułku Piechoty w Katowicach, gdzie objął stanowisko podporucznika służby liniowej ciężkich karabinów maszynowych. W trakcie służby wojskowej uzyskał wysokie kwalifikacje strzeleckie. Dwukrotnie zajmował II miejsce w zawodach strzeleckich o mistrzostwo 23 Dywizji Piechoty – w 1933 roku jako podporucznik i 1934 jako porucznik^[5] (zawody na strzelnicy w Siewierzu). Jako oficer katowickiego pułku osiągnął pełne szkolenie w zakresie pięcioboju sportowego – włącznie z jazdą konną typu kawaleryjskiego. Do stopnia kapitana WP awansował w marcu 1939.

Na dzień wybuchu wojny – 1 września 1939, wyznaczony został na dowódcę 2 kompanii ckm II batalionu 73 Pułku Piechoty. Brał udział w bitwie wyrskiej 2 września 1939 roku, stanowiącą część bitwy granicznej na terenie wschodniego Górnego Śląska, w której bataliony 73. pp powstrzymywały natarcia oddziałów niemieckiej 8 i 28 Dywizji Piechoty (Infanterie-Division Nr 8 & 28), a w szczególności grupy uderzeniowej „Hoffmeyer”. Natarcie II batalionu 73. pp zakończyło się odzyskaniem przez oddziały polskie wsi Wyry. W bitwie poległ bezpośredni przełożony kpt. Bielawskiego – ppłk Władysław Kiełbasa, sam zaś Roman Bielawski został ciężko ranny. Za udział w bitwie wyrskiej Roman Bielawski odznaczony został Krzyżem Walecznych^[6].

Uniknąwszy niewoli R. Bielawski wstąpił do rodzącej się konspiracji. Już na jesieni 1939 roku z ramienia Okręgu Radom-Kielce ZWZ-AK wyznaczony został na inspektora ZWZ w Miechowskiem (dowództwo w obwodach: Olkusz, Miechów, Pińczów). Występując pod pseudonimem „Jeleń” rozpoczął werbunek w Miechowie. Okazało się jednak, że w Miechowskiem szeroką działalność rozpoczął już krakowski ośrodek ZWZ (Okręg Kraków ZWZ-AK wyznaczył na stanowisko inspektora miechowskiego kpt. Łukasza Grzywacz-Świtalskiego)^[7]. Szukając kompromisu, zaproponowano kpt. Bielawskiemu stanowisko zastępcy inspektora. R. Bielawski propozycji nie przyjął i dnia 15 stycznia 1940 roku mianowany został komendantem Obwodu Kozienice ZWZ-AK w Okręgu Radom-Kielce ZWZ-AK^[8]. Przyjmując pseudonim „Adam”, rozpoczął R. Bielawski budowę struktur obwodu, organizując komendę w Garbatce oraz podległe jej rejony i placówki. Bezpośrednimi współpracownikami R. Bielawskiego zostali: kpt. Józef Pawlak, por. rez. Łukasz Kumor i ppor. Stanisław Ruman^[9]. Już w kwietniu 1940 roku zwerbowano około 1000 osób. W tym samym czasie ruszyła prasa konspiracyjna Obwodu Kozienice o nazwie „Reduta”. W okresie 1940-42 prowadzono dalszą rozbudowę obwodu oraz przygotowywano akcje scaleniowe z innymi organizacjami konspiracyjnymi. W międzyczasie R. Bielawski uzyskał awans do stopnia majora. Na stanowisku komendanta Obwodu Kozienice ZWZ-AK pozostawał do 12 lipca 1942, kiedy to w tragicznych okolicznościach zginął w obławie Gestapo na terenie Garbatki-Letnisko. Miał 35 lat.

Jego grób znajduje na cmentarzu parafialnym w Nasiechowicach w powiecie miechowskim.

W odniesieniu do kpt.-mjra Bielawskiego w większości opracowań zawierających informacje o jego działalności w ZWZ-AK spotkać można imię Adam i wynika to z używania przez niego takiego pseudonimu konspiracyjnego w okresie od stycznia 1940 do czerwca 1942 roku. Jednakże metrykalne imiona mjra Bielawskiego to: Roman Ludwik.

• Biolik Klemens, Wyry w ogniu wrześniowych walk, 1974.
• Borzobohaty Wojciech, „Jodła” Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1984, PAX
• Guzik Józef, W obronie miechowskiej wsi, Warszawa 1981, KiW
• Grzywacz-Świtalski Łukasz, Z walk na Podkarpaciu, Warszawa 1971, PAX
• Pawlak Józef, Pięć lat w szeregach Armii Podziemnej, Warszawa 1967, PAX
• Przemsza-Zieliński Jan, Księga wrześniowej chwały pułków śląskich, Katowice 1989, KAW
• Przemsza Zieliński Jan, 73 pułk piechoty w bitwie granicznej 1–2 września 1939 r., Sosnowiec 1994.
• Szostek Leszek, 73 pułk piechoty, Pruszków 2002, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”