Marcin Stańczyk

Data i miejsce urodzenia	16 listopada 1977 Łęczyca
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna, muzyka filmowa
Zawód	kompozytor, prawnik, teoretyk muzyki, pedagog
Powiązania	Zygmunt Krauze
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Marcin Stańczyk (ur. 16 listopada 1977 w Łęczycy) – polski kompozytor, prawnik, teoretyk muzyki, nauczyciel akademicki. Profesor sztuk muzycznych. Laureat licznych nagród, w tym - jako jedyny Polak - zdobywca prestiżowej Tōru Takemitsu Composition Award^[1]. Autor muzyki symfonicznej, kameralnej, scenicznej, elektronicznej i filmowej. Twórca spektakli multimedialnych i intermedialnych.

Marcin Stańczyk ukończył prawo pod kierunkiem prof. Tadeusza Szymczaka na Uniwersytecie Łódzkim (2001), teorię muzyki pod kierunkiem prof. Marty Szoki (2006) i kompozycję w klasie prof. Zygmunta Krauze (2007) w Akademii Muzycznej w Łodzi^[2]. Wykształcenie uzupełniał w kraju i zagranicą. Odbył Podyplomowe studia muzyki filmowej, elektronicznej i twórczości audiowizualnej w łódzkiej Akademii Muzycznej (2011), Corso di Perfezionamento di Studi Musicali u Ivana Fedele w Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie (2010), a także CURSUS 1 (2012) i CURSUS 2 (2014) w paryskim IRCAM-ie^[2]. Uczestniczył m.in. w 13th Young Composers Meeting w Apeldoorn (2007), warsztatach z Klangforum Wien(inne języki) oraz Trilokiem Gurtu podczas La Biennale di Venezia (2007, 2008), Voix Nouvelles course u Briana Ferneyhough w ramach stypendium Royamount Foundation (2009), Internationale Ferienkurse für Neue Musik w Darmstadt (2010), De Musica ovvero la fabbrica della creatività w Rzymie z Beatem Furrerem(inne języki) (2010) i Markiem Andre(inne języki) (2012) oraz Jerwood Opera Writing Programme w Aldeburgh Centre of Music z Sir Harrisonem Birtwistlem (2011)^[3].

Utwory Stańczyka są zamawiane przez prestiżowe festiwale i zespoły muzyczne oraz wykonywane w Europie, Azji (Chiny, Japonia, Izrael), Ameryce Północnej (Stany Zjednoczone, Kanada), Południowej (Chile, Kuba), Australii. Współpracował m.in. z Klangforum Wien(inne języki), Ensemble InterContemporain(inne języki), Ensemble MusikFabrik(inne języki), Neue Vocalsolisten Stuttgart(inne języki), Ensemble Linea, ELISION Ensemble(inne języki), Bang on a Can All Stars(inne języki), Tokyo Philharmonic Orchestra, Oslo Sinfonietta(inne języki), BERG Ensemble, Ensemble Nikel, Algoritmo, Zone Expérimentale Basel, Meitar, E-MEX Ensemble, Divertimento, Orkest de ereprijs, Ensemble Nostri Temporis, Shanghai Philharmonic Orchestra, Sinfonia Varsovia, NOSPR, Orkiestrą Muzyki Nowej, Orkiestrą Kameralną Miasta Tychy AUKSO, Sinfonia Iuventus, Hashtag Ensemble^[3], a także z solistami, m.in. Mario Carolim(inne języki), Marco Blaauwem(inne języki), Agatą Zubel, Pawłem Gusnarem, oraz z artystami z kręgu muzyki popularnej: Aphex Twinem, Natalią Zamilską^[3] i Pianohooliganem (Piotrem Orzechowskim).

Jego utwory były wykonywane na takich festiwalach jak: Gaudeamus Musik Week w Amsterdamie, Biennale Musica w ramach La Biennale di Venezia, Manifeste i Season IRCAM w Paryżu, Bang On a Can Marathon, Noise Non-ferenc i MATA w Nowym Jorku, Les Espaces Sonores w Bazylei, Rondò w Mediolanie, Review of Composers w Belgradzie, Images sonores w Liège, Nuova Consonanza w Rzymie, Warszawskiej Jesieni, Sacrum Profanum, Festiwalu Prawykonań NOSPR, Poznańskiej Wiośnie Muzycznej, Łódzkich Spotkaniach Baletowych^[3]. W 2018 roku był kompozytorem-rezydentem 31. Festiwalu Musica Polonica Nova^[4].

Stańczyk jest laureatem licznych stypendiów, w tym stypendium "Młoda Polska 2007", stypendium Stowarzyszenia Autorów ZAIKS (2007), stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla osób zajmujących się twórczością artystyczną (2007, 2014), stypendium I stopnia Marszałka Województwa Łódzkiego (2008, 2009, 2010), stypendium im. Witolda Lutosławskiego (2011, 2013). Był uczestnikiem zagranicznych programów stypendialnych i rezydencji: fellowship Bang on a Can Summer Music Festival Nowym Jorku (2009), półrocznego stypendium rządu włoskiego (2009, 2010), stypendium Royamount Foundation (2009), stypendium Internationales Musikinstitut Darmstadt(inne języki) (IMD) (Stipendenpreis w ramach Staubach Honoraria, 2010), fellowship Britten Pers Arts(inne języki) (Aldeburgh Center of Music, 2010), stypendium SACEM – francuskiego Stowarzyszenia Autorów, Kompozytorów i Wydawców (2013), rezydencji kompozytorskich; rezydencja artystyczna Miasta Paryża i Instytutu Francuskiego, Centre International d’Accueil et d’Echanges des Récollets (2014)^[5][6], Cité internationale des arts(inne języki) (2014), The Bogliasco Foundation Composer-in-residence (2018) oraz Civitella Ranieri Foundation(inne języki) Composer-in-residence (2019)^[7].

Od 2016 roku reprezentuje Polskę w programie współpracy kulturalnej między Chinami a 16 krajami europejskimi w formacie „16+1”^[8].

Marcin Stańczyk pracuje w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Łodzi. Jest profesorem w Akademii Muzycznej w Łodzi, gdzie w 2013 roku otrzymał stopień doktora, a w 2016 roku doktora habilitowanego sztuki^[9]. W 2020 roku otrzymał tytuł profesora^[10][11]. W kadencji 2020-2024 pełnił funkcję Pełnomocnika rektora ds. równego traktowania^[12]. Wykładał gościnnie m.in. we Francji, Niemczech, Włoszech, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Izraelu, Chinach, Norwegii i Polsce. Przewodził obradom jury konkursu kompozytorskiego I Ise-Shima International Composition Competition w Japonii (2020)^[13]. Przez wiele lat był artystą chóru Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina^[14].

Jest członkiem Związku Kompozytorów Polskich^[15], Stowarzyszenia Autorów ZAIKS oraz Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej.

Partytury Marcina Stańczyka są wydawane nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego^[16].

Marcin Stańczyk jest twórcą idei podźwięków („aftersounds”) inspirowanej optycznym zjawiskiem „powidoków” eksplorowanym w latach 40. przez Władysława Strzemińskiego. W przypadku podźwięków, źródłami muzyki są nie tylko morfologiczne „odbicia” dźwięku, rozmaite "szumy, rezonanse i echa"^[17]. Muzyka wynika także z psychologicznych aspektów słuchania i widzenia, jako coś, czego jeszcze nie ma, ale będzie za chwilę, co poprzedza dźwięk lub pozostało po dźwięku.

Stańczyk jest również autorem koncepcji musique acousmatique instrumentale^[18][19][20], definiowanej jako „muzyka akustyczna, którą można percypować jak elektroniczną muzykę akuzmatyczną, tzn. doświadczać przemieszczania się dźwięku w przestrzeni bez jednoczesnej obserwacji poruszających się muzyków”^[21]. Do nurtu akuzmatycznej muzyki instrumentalnej należą Blind Walk (2014-15), Some Drops (2016), Sursounds (2018) i Unseen (2017-18). Wszystkie te utwory słuchacz powinien odbierać z zamkniętymi oczyma, a najlepiej z opaską założoną na oczy, aby wyłączając zmysł wzroku, zintensyfikować doznania słuchowe.

W swoich kompozycjach często posługuje się teatralnymi gestami związanymi z jego ideą total performance^[22][23], wcześniej określaną mianem „teatralizacji wykonania”, która do wykonania utworu angażuje całe ciało wykonawców (full-body experience^[24]).

Zgodnie z jego koncepcją total performance, wedle której wymaga od wykonawcy absolutnego zaangażowania w odtworzenie (czy niekiedy nawet współtworzenie) dzieła, różnego typu dźwięki nieharmoniczne często mają proweniencję wokalną lub też są rezultatem gestów o charakterze choreograficznym. Często w swoich partyturach Stańczyk przewiduje dla jednego wykonawcy zapis na kilku pięcioliniach (np. w Three Afterimages na kontrabas, 2008, czy Mosaïque na wiolonczelę i live electronics, 2011-12), a sama notacja cechuje się niebywałą szczegółowością.^[25]

Kompozytor od lat szczególnie podkreśla rolę wyobraźni muzycznej – nie tylko samego twórcy czy wykonawców, ale przede wszystkim odbiorców. Wynikiem tego dążenia jest osobny nurt utworów konceptualnych Stańczyka, w tym: 4’34’’ – short piece against John Cage (2011), a także tryptyk: Muzyka Możliwa I (2012), Muzyka Możliwa II (2015) oraz powstała w dniu inwazji Rosji na Ukrainę Muzyka niemożliwa (24.02.2022). W tych przypadkach, realizując ideę prawdziwej wolności sztuki, to w wyobraźni odbiorcy Stańczyk upatruje dopełnienia swoich kompozytorskich idei.

Jego wczesny styl muzyczny został opisany przez kompozytora Ivana Fedele w „Il Giornale” jako „distorsionismo”^[26]. W odniesieniu do późniejszej twórczości wskazywano także na związki z spektralizmem^[27][28] i nurtem „new complexity”^[29].

• Laterna na zespół i taśmę (2008)
• Three afterimages na kontrabas (2008)
• Afterimages – rosso na fortepian (2009)
• Nibiru – La rivoluzione della terra sconosciuta na zespół (2009)
• Analessi Rotte na wiolonczelę, 2 głosy i puzon (2009)
• Sospiri na zespół (2009)
• Westchnienia (Sighs) na orkiestrę kameralną (2009)
• Il riverbero della malinconia na zespół kameralny (2010)
• Tajemnica Chopina - rzeźba muzyczna (współpraca z Łukaszem Leszczyńskim) (2010)
• OPERA 3 na solistkę, akompaniatora i kompozytora (współpraca z Peterem Cantem) (2010)
• Archeopteryx - muzyka baletowa (2011)
• In case of rapture - mini opera (2011)
• Muzyka Możliwa I (2012)
• Mosaïque na wiolonczelę i elektronikę (2012)
• Esercizi na studentów (2006 rev. 2012)
• Geysir – Grisey na zespół (2005 rev. 2012)
• 4'34'' – short piece against J.Cage (2012)
• Le teste scambiate - opera na orkiestrę kameralną i trzy charaktery (2010 - 2012)
• Attorno na flet altowy, wiolonczelę i fortepian (2013)
• Muzyka tkana na orkiestrę (2013)
• Solarize - opera kameralna (2013-2014)
• Aftersounds na 2 perkusistów i elektronikę (2013-2014)
• Aftersounds na gitarę (2014)
• A(pol)ogia - performance multimedialny (współpraca z Peterem Cantem i Alexem Eisenbergiem) (2014)
• Blind walk na zespół (2014-2015)
• Posłuchy na zespół (2015)
• Powiodki na głos, kwartet smyczkowy i audio-video live electronics (2015)
• muzyka tkana – powidoki - audiowizualna instalacja interaktywna (2016)
• Some Drops na trąbkę i zespół (2016)
• A due na Fender Rhodes, orkiestrę smyczkową i elektronikę (2017)
• Dancing Dune na orkiestrę kameralną chińskich instrumentów (2017)
• Sursounds na kwartet smyczkowy, kwintet dęty i elektronikę (2018)
• Kobro/Strzemiński. Opowieść fantastyczna - muzyka do filmu, reż. Borys Lankosz (2018)
• Afterthoughts - spektakl multimedialny (2018)
• Unseen na głos, zespół i elektronikę (2017-2018)
• Ciemno, prawie noc - muzyka do filmu, reż. Borys Lankosz (2019)
• Western Whiffs na yang qin, zheng i wibrafon (2020)
• Muzyka możliwa II (2020)
• Aftersounds na flet solo (2021)
• Aftersounds na gitarę solo (2021)
• Live na saksofony, orkiestrę i elektronikę (2021)
• Impossible Music (24.02.2022)
• Quatre chants sur ce qui n’existe plus na flet (flet altowy), tubę, gitarę klasyczną, wiolonczelę i taśmę (2023)
• After na głos żeński, zespół instrumentalny, elektronikę i wideo (2024)

• Fryderyk za płytę Młodzi Kompozytorzy w Hołdzie Chopinowi wydaną przez DUX (2009)
• Zgłoszenie do Paszportów Polityki (2010, 2012, 2013, 2014, 2015)
• Koryfeusz Muzyki Polskiej w kategorii Osobowość Roku (2013, 2015)
• Wrocławska Nagroda Muzyczna POLONICA NOVA (2014)
• Polska ścieżka dźwiękowa roku FMF Kraków w kategoriach nagroda krytyków i nagroda publiczności za ''Ciemno, prawie noc'' (2020)
• Fryderyk za płytę Works For Rhodes Piano & Strings z Pianohooligan i Aukso (seria Anaklasis) w kategorii Album Roku Muzyka Współczesna (2020)

• ''Chamber Music'', DUX, seria "Młodzi kompozytorzy w hołdzie Fryderykowi Chopinowi", Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego (2014)
• "Acousmatic Music", dwupłytowy album monograficzny, PWM – seria Anaklasis (2021)
• "Mosaïque", Klangforum Wien, KAIROS (2021)
• "Dark, Almost Night", ścieżka dźwiękowa do filmu "Ciemno, prawie noc", Sinfonia Varsovia, dyr. Szymon Bywalec, DUX (2021)
• "Chamber Works" (wznowienie), DUX (2023)

• Finał III Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. Grażyny Bacewicz, Marcin Stańczyk – ''Powidoki'', Łukasz Błaszczyk – skrzypce, Mariusz Drzewicki – fortepian, Akademia Muzyczna w Łodzi (2006)
• ''Młodzi kompozytorzy w hołdzie Fryderykowi Chopinowi'', Marcin Stańczyk – ''Geysir – Grisey,'' DUX (2006)
• Kronika Dźwiękowa MFMW "Warszawska Jesień" 2010, CD nr 3, Marcin Stańczyk – ''Nibiru'', Oslo Sinfonietta, dyr. Christian Eggen
• Kronika Dźwiękowa MFMW "Warszawska Jesień" 2010, CD nr 8, Marcin Stańczyk – ''Muzyka sugerowana'', dyr. Tom de Cock
• Akademia Muzyczna w Łodzi, Katedra Kompozycji – Studio Muzyki Elektronicznej, Marcin Stańczyk – ''Au de la de profondeur'' (2011) i ''Preludes'' op.28 (2010) nr 20, 16, 6, 11, 14, 12, 7 (2011)
• Kronika Dźwiękowa MFMW "Warszawska Jesień" 2014, CD nr 1, Marcin Stańczyk – ''Sighs'' for chamber orchestra
• ''100 na 100'', Marcin Stańczyk – ''Some Drops'', Marco Blaauw – trąbka, Orkiestra Muzyki Nowej, dyr. Szymon Bywalec, PWM (2019)
• ''Works For Rhodes Piano & Strings'', Pianohooligan & Aukso, Marcin Stańczyk – ''A due'' na Fender Rhodes i orkiestrę smyczkową, PWM – seria Anaklasis (2019)

• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2017)^[34]
• Brązowy medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2024)

• Strona internetowa Marcina Stańczyka
• Sylwetka twórcza Marcina Stańczyka na Culture.pl
• Marcin Stańczyk na stronie internetowej Akademii Muzycznej w Łodzi
• Marcin Stańczyk w bazie kompozytorów PWM
• Toru Takemitsu Award 2013
• Marcin Stańczyk w bazie IRCAM

• Soundcloud
• Youtube
• Spotify
• Tiktok
• Deezer
• Tumblr