Marcin Zieliński

Ten artykuł dotyczy lekarza. Zobacz też: Marcin Zieliński – ewangelizator.
Marcin Zieliński
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 lipca 1886
Uhełna

Data i miejsce śmierci

1940
Katyń

Zawód, zajęcie

lekarz

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Wiedeński

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Poznański

Multimedia w Wikimedia Commons
Marcin Zieliński
major major
Data i miejsce urodzenia

27 sierpnia 1885
Warszawa

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

lata 20.-1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

2 Pułk Piechoty
6 Pułk Piechoty

Stanowiska

lekarz pułkowy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941) Krzyż Niepodległości

Marcin Karol Zieliński (ur. 21 lipca 1886 w Uhelnie, zm. 1940 w Katyniu) – polski lekarz neurolog i psychiatra, profesor nauk medycznych, wykładowca uniwersytecki. Major rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jana Zielińskiego h. Świnka (1850–1929), urzędnika Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń, i Tekli z Wosiów[1][2]. Uczęszczał do gimnazjów w Samborze, Kołomyi i III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, w którym zdał maturę. Od 1904 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1906 roku wyjechał na dwa lata na studia zagraniczne, z czego rok uczył się u Wilhelma Wundta na Uniwersytecie w Lipsku, a kolejny rok u Aloisa Riehla, Maxa Dessoira i Carla Stumpfa w Berlinie oraz Friedricha Jodla i Aloisa Höflera w Wiedniu. Po powrocie do Krakowa w 1908 roku podjął studia medyczne. Doktoryzował się z filozofii pod kierunkiem Kazimierza Morawskiego. W 1911 przeniósł się do Wiednia, gdzie ukończył w 1913 studia medyczne. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich otrzymał w 1914 roku w Wiedniu. W tym samym roku został asystentem w Klinice Chorób Nerwowych i Psychicznych UJ. Przed I wojną światową był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, „Zarzewia” i Polskich Drużyn Strzeleckich. Po wybuchu wojny wstąpił do Legionów Polskich. Od 1914 służył jako lekarz w 2 pułku piechoty i 6 pułku piechoty Legionów Polskich. 11 października 1914 roku awansował na podporucznika, a 1 listopada 1915 roku na porucznika. W 1917 roku pełnił służbę w Szpitalu Fortecznym Nr 4 w Krakowie.

Po zakończeniu działań wojennych ponownie objął stanowisko asystenta w klinice, prowadzonej przez Jana Piltza. Od 1919 do 1921 był także naczelnym lekarzem wojskowego oddziału neurologicznego w Krakowie. Od 1924 roku kierował Sanatorium dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Batowicach. W tym samym roku jako major rezerwy ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów sanitarnych posiadał przydział mobilizacyjny do 5 Batalionu Sanitarnego w Krakowie (dziesięć lat później do Kadry Zapasowej 5 Szpitala Okręgowego w Krakowie). W 1933 był biegłym sądowym w słynnym procesie Rity Gorgonowej oskarżonej o zabójstwo Elżbiety (Lusi) Zaremby córki lwowskiego architekta Henryka Zaremby[3]. W 1934 mianowany profesorem tytularnym psychiatrii i neurologii na UJ. Stamtąd został mianowany profesorem nadzwyczajnym neurologii i psychiatrii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego z dniem 27 września 1938[4]. Jako przedstawiciel Krakowskiej Izby Lekarskiej został wybrany do składu Naczelnej Izby Lekarskiej V kadencji 1935–1939[5]. Działał w Naczelnej Izbie Lekarskiej, Związku Lekarzy Państwa Polskiego, Towarzystwie Opieki nad Psychicznie Chorymi w Krakowie.

Powołany do wojska pod koniec sierpnia 1939. Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 dostał się do niewoli sowieckiej i był przetrzymywany w obozie w Kozielsku[6]. Wiosną 1940 przetransportowano go do Katynia, gdzie został rozstrzelany przez funkcjonariuszy NKWD i tam pogrzebany[6]. 28 lipca 2000 nastąpiło oficjalne otwarcie w tym miejscu Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu[7].

Od 6 maja 1918 jego żoną była Blanka Bieńkowska h. Łada, z którą miał syna Ryszarda.

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło – decyzją nr 439/MON[8] – mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[9][10]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[11][12][13].

Ordery i odznaczenia

Wybrane prace

  • Zagadnienie uczucia. Kraków: Gebethner, 1911.
  • Wzruszenia u schizofreników. Rocznik Psychjatryczny 5, s. 95–103, 1927.
  • Konstytucja i charakter Rocznik Psychjatryczny 20, s. 66–74, 1933.
  • Cyklotymja w atypowej postaci. Rocznik Psychjatryczny 21, s. 379–386, 1933.
  • Rola konstytucji w zaburzeniach psychicznych reaktywnych. Rocznik Psychjatryczny 23, s. 1–8, 1934.
  • Nerwice a układ wegetatywny. Polska Gazeta Lekarska, 1936.
  • Psychozy pomroczne odwykowe. Przyczynek do kliniki omamów. Rocznik Psychjatryczny 34/35, s. 81–88, 1938.

Upamiętnienie

Marcinowi Zielińskiemu został poświęcony jeden z odcinków filmowego cyklu dokumentalnego pt. Epitafia katyńskie (2010).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51–1917/18. T–Ż, Krzysztof Stopka (red.) i inni, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015, s. 871, ISBN 978-83-7638-551-8, OCLC 947738844.
  2. ↑ Marcin Karol Zieliński z Zielonej h. Świnka [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-12-07].
  3. ↑ Zbiory NAC on-line - Proces Rity Gorgonowej [online], audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2021-12-07].
  4. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 11, s. 455, 5 listopada 1938. 
  5. ↑ Z Naczelnej Izby Lekarskiej (kadencja V. 1935–1939). „Lekarz Polski”. Nr 7–8, s. 181, 1935. 
  6. ↑ a b Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 732.
  7. ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
  8. ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
  9. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 25 [dostęp 2024-09-30] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  10. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  11. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  12. ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  13. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
  14. ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

Bibliografia

Linki zewnętrzne