Josef Pekař

Data i miejsce urodzenia	12 kwietnia 1870 Malý Rohozec (okres Turnov)
Data i miejsce śmierci	23 stycznia 1937 Praha
Narodowość	czeska

Josef Pekař (ur. 12 kwietnia 1870 w Małym Rohozcu, zm. 23 stycznia 1937 w Pradze) – czeski historyk, czołowy przedstawiciel historycznej szkoły Jaroslava Golla.

Urodził się w rodzinie chłopskiej.

Po maturze, którą zdał w gimnazjum w Mladej Boleslawi, studiował historię i geografię na wydziale filozoficznym uniwersytetu czeskiego w Pradze, gdzie był po absolutorium współpracownikiem J. Golla i A. Rezeka.

W latach 1892–1893 był nadzwyczajnym słuchaczem praskiego wydziału prawniczego i redaktorem encyklopedii Ottův slovník naučný. Rok później przebywał w celach naukowych na uniwersytetach w Erlangen (Bawaria) i Berlinie. W latach 1895–1896 był profesorem gimnazjów w Mladej Boleslawi i w Pradze. W latach 1896–1897 był prefektem w Strakovej akademii (dzisiaj siedziba rządu).

W latach 1897–1901 był docentem, 1901–1905 profesorem nadzwyczajnym, od 1905 profesorem zwyczajnym dziejów Austrii (od 1919 Czechosłowacji) na fakultecie filozoficznym i w latach 1931–1932 rektorem Uniwersytetu Karola w Pradze.

Członek Czeskiej Akademii Nauk i Sztuk Pięknych, oraz Królewskiego Czeskiego Towarzystwa Naukowego. W latach 1897–1918 współredaktor i od 1918 redaktor naczelny „Czeskiego czasopisma historycznego”. Od 1904 r. prezes Klubu Historycznego.

Zajmował się całą czeską historią. Zrewidował romantyczne ujęcie dziejów Czech autorstwa Palackiego i rozwinął własną krytyczno-pozytywistyczną koncepcję. W bardzo ostrych dyskusjach i polemikach pokazywał nowe poglądy na kluczowe wydarzenia czeskiej historii. Polemizował z T. G. Masarykiem i jego koncepcją czeskiej historii. Nie zgadzał się z poglądem, iż wyznacznikiem dziejów Czech jest religijno-humanistyczna idea. Według niego to jest jedynie idea narodowa.

Jego największym zainteresowaniem były najstarsze czeskie dzieje (Nejstarší kronika česká, 1903; Die Wenzels- und Ludmila-Legenden und die Echtheit Christians, 1906; Svatý Václav, 1929), husytyzm (Žižka a jeho doba I–IV, 1927–33), klęska pod Białą Górą (Bílá hora, 1921; Dějiny valdštejnského spiknutí, 1895 i 1934), oraz ekonomiczna, społeczna i kulturalna historia Czech w wieku XVII i XVIII (Kniha o Kosti I–II, 1909–11; České katastry, 1913–15; Tři kapitoly z boje o sv. Jana Nepomuckého, 1921). Jest też autorem podręcznika Dějiny československé (1921).

Był wielkim czeskim patriotą. W czasach I wojny światowej toczył spory z niemieckim szowinizmem i pangermanizmem, bronił integralności historycznej ziem Korony czeskiej i popierał federalizację Austro-Węgier. Po powstaniu Czechosłowacji ČSR krytykował antykatolicką kampanię i radykalną reformę rolną. W latach 30. dążył do zrozumienia z Niemcami sudeckimi na podstawie ziemskiego patriotyzmu.

W grudniu 1935 odmówił kandydowania na prezydenta Czechosłowacji.

• Josef Tomeš i kol., Český biografický slovník XX. století 2, Praha 1999, ISBN 80-7185-246-5
• Marek Cetwiński, Josef Pekař (1870–1937) [w:] Mediewiści II, red. Jerzy Strzelczyk, Poznań: Instytut Historii UAM 2013, s. 119–126.