Jan Sokołowski (malarz)

Jan Seweryn Sokołowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 sierpnia 1904
Lwów

Data i miejsce śmierci

2 grudnia 1953
Warszawa

Zawód, zajęcie

malarz

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

Stanowisko

profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie

Rodzice

Stanisław Sokołowski
Agnieszka Sokołowska
z d. Walczak

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Jan Seweryn Sokołowski (ur. 28 sierpnia 1904 we Lwowie[1], zm. 2 grudnia 1953 w Warszawie) – polski malarz, taternik, tworzył polichromie na odbudowanych po wojnie dzielnicach Warszawy, przy trasie W-Z oraz na rynku Starego Miasta[2], profesor ASP w Warszawie[1].

Życiorys

Mozaika autorstwa Jana Sokołowskiego na dawnym hotelu Giewont w Zakopanem

Syn zasłużonego dla leśnictwa polskiego profesora Stanisława Sokołowskiego[1] oraz zakopianki Agnieszki z Walczaków (1866–1951), brat Mariana, Adama, Stanisława, Witolda i Zofii[3]. Dzieciństwo spędził w Zakopenem, w Willi Ornak[1]. Już w dzieciństwie Janek wykazywał talent i zamiłowanie do malarstwa, muzyki oraz techniki[1]. Był dzieckiem pełnym energii, wytrwałości i dokładności, co przejawiało się w realizacji jego dziecięcych pomysłów[1]. Jako mały chłopiec potrafił na przykład zainstalować działający alarm między piętrami, stworzyć aparat fotograficzny lub skrzypce, na których grał, posiadając absolutny słuch[1]. Śpiewał chętnie, a na cytrze, gitarze i fortepianie grał intuicyjnie, bez znajomości nut i bez nauczyciela. Mając 15 lat, zorganizował w domu swoją pierwszą wystawę malarską, prezentując pejzaże, portrety rodziny i znajomych, a także obrazy malowane na tekturze[1].

Do gimnazjum chodził w Zakopanem, gdzie zdał maturę w 1923 roku. Z powodu niechęci rodziców dla malarstwa rozpoczął studia na wydziale historii sztuki Uniwersytetu Jagielońskiego[1]. Jednocześnie zapisał się na zajęcia z malarstwa do profesora Felicjana Kowarskiego w Akademii Sztuk Pięknych[1]. Po roku porzucił studia poświęcając się całkowicie malarstwu[1]. W czasie nauki na akademii wraz z Leonardem Pękalskim brał udział w pracach na Wawelu, przy malowidłach w kościele w Szczepanowie[4]. Dwukrotnie pracował na Jasnej Górze. W 1927 przy rekonstrukcji fresków w kaplicy oraz w 1930 przy polichromii kaplicy w kruchcie[4].

Po zakończeniu nauki na Akademii Krakowskiej i otrzymaniu dyplomu (z oceną celującą) przeniósł się wraz z Kowarskim do Akadamii Warszawskiej jako starszy asystent[4]. Zamieszkał przy ulicy Chmielnej[4]. W domu, w którym zamieszkał, przyległe pracownie zajmowali jego koledzy: Adam Kossowski, Wacław Taranczewski, Karol Larisch oraz Mieczysław Ruszkowski. Przez pewien czas przebywał tam również Juliusz Dudnicki. Na Chmielnej często pojawiali się również inni twórcy i artyści: Ludwik Pękalski, Kazimierz Łada, Józef Studnicki, Jerzy Wodyński, Kazimierz Tomorowicz, Maria Różycka, Stanisław Siemiradzki, Henryk Polański oraz Marian Jaeschke[4]. Właśnie tutaj powstała grupa Pryzmat[5].

W Warszawie Sokołowski dalej współpracował z Kowarskim. Wspólnie zdobyli najwyższe wyróżnienia w różnych konkursach: za projekt polichromii w katedrze w Chełmie, polichromię w sali Kawalerii na Wawelu, mozaikę w hali dworca głównego w Warszawie, a także w zamkniętym konkursie na plafon w rotundzie pawilonu polskiego na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu w 1937 roku. Po realizacji, ich dzieło zostało uhonorowane złotym medalem[5]. Brał udział we wszystkich wystawach i salonach organizowanych przez Instytut Propagandy Sztuki, gdzie w 1938 roku nagrodzono jeden z jego pejzaży przedstawiających Krasiczyn[5] (po wojnie obraz zaginął). Lata 1930-1939 stanowiły w życiu Sokołowskiego czas intensywnego rozwoju artystycznego, charakteryzującego się młodzieńczą energią i licznymi sukcesami w życiu osobistym[5]. W roku 1937 po raz kolejny wyjechał z Kowarskim do Paryża gdzie malowali plafon na wystawę światową. Otrzymali za to złoty medal[5].

Po powrocie z wrześniowej tułaczki w 1939 roku, Sokołowski od razu przystąpił do pracy. Wraz z Pękalskim udał się do Wilanowa, gdzie zajmował się odnawianiem i konserwacją plafonów w tamtejszym pałacu. Następnie pracował w Muzeum Miejskim na Starym Mieście w Warszawie, w domu Baryczków oraz przy malowidłach olejnych w Grójcu.

W roku 1942 wyjechał do Zakopanego[6]. Studia malarskie kontynuował we Włoszech i Francji. W 1946 sam został profesorem w warszawskiej ASP. 22 lipca 1953 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[7]. W 1953 otrzymał nagrodę państwową II stopnia[8]. W roku 1954, już po śmierci artysty odbyła się wystawa jego prac, która okazała się wydarzeniem dużej wagi[2].

Zmarł w stolicy. Został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem (sektor L-I-2)[9].

Grób Jana Sokołowskiego na Cmentarzu na Pęksowym Brzyzku

Życie prywatne

9 listopada 1936 wziął ślub z Ireną z Piekarskich[5] (1912–1999), uczennicą profesora Kowarskiego.

Prace

Malował przede wszystkim pejzaże oraz portrety. Znaczna część jego twórczości łączy się z Zakopanem i Tatrami. Są to pejzaże, m.in. Dolina Jaworzynki (1941) i cykl Krajobraz zakopiański (1943–44). Jego znanymi obrazami są także portret Karola Szymanowskiego (1952) i kompozycja figuralna Kostka Napierski z góralami (1951). Ponadto był twórcą mozaiki nad wejściem do restauracji hotelu „Giewont” w Zakopanem, a także polichromii wnętrza domu wczasowego „Halny” (dawna „Żychoniówka”).

W Warszawie stworzył zegar mozaikowy na Mariensztacie oraz plafon w Teatrze Narodowym. Kierował także pracami nad polichromią Rynku Starego Miasta.

Inne prace:

  • Śniadanie
  • Pejzaż z Czorsztyna
  • Cyganek
  • seria kobiecych portretów
  • Pejzaż fantastyczny
  • Krajobraz fantastyczny II
  • Krajobraz z Krasiczyna
  • Krasiczyn
  • Zamek krosiczyński
  • Krajobraz z promem
  • Krajobraz z owieczkami

Taternictwo

W latach 20. XX w. zaczął uprawiać taternictwo. Dokonał jednego z pierwszych powtórzeń przejścia północnej ściany Koziego Wierchu oraz pierwszego zimowego przejścia Orlich Turniczek i Buczynowych Czub w 1925 (z bratem Stanisławem)[3].

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k Janina Żórawska: Sokołowski. Warszawa: Sztuka, 1957, s. 6.
  2. a b Janina Żórawska: Sokołowski. Warszawa: Sztuka, 1957, s. 5.
  3. a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  4. a b c d e Janina Żórawska: Sokołowski. Warszawa: Sztuka, 1957, s. 7.
  5. a b c d e f Janina Żórawska: Sokołowski. Warszawa: Sztuka, 1957, s. 8.
  6. Janina Żórawska: Sokołowski. Warszawa: Sztuka, 1957, s. 8.
  7. M.P. z 1953 r. nr 93, poz. 1254 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  8. Dziennik Polski, r. IX, nr 173 (2948), s. 7.
  9. Cmentarze Parafii Najświętszej Rodziny w Zakopanem - wyszukiwarka osób pochowanych [online], zakopane-parafia.grobonet.com [dostęp 2021-10-14].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Jan Sokołowski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-03-26].