Marian Sokołowski (botanik)

Ten artykuł dotyczy botanika. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.
Marian Piotr Sokołowski
Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1894
Wiedeń

Data i miejsce śmierci

18 stycznia 1939
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku

Zawód, zajęcie

botanik, leśnik, taternik

Rodzice

Stanisław Sokołowski, Agnieszka z Walczaków

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie)
Cytaty w Wikicytatach

Marian Piotr Sokołowski (ur. 22 lutego 1894 w Wiedniu, zm. 18 stycznia 1939 w Warszawie) – oficer Legionów Polskich i Wojska Polskiego, botanik, leśnik, taternik, alpinista, działacz na rzecz ochrony przyrody.

Życiorys

Był synem pioniera polskiego leśnictwa Stanisława Sokołowskiego i Agnieszki z Walczaków, bratem Adama, Stanisława, Witolda, Jana i Zofii[1].

Studia leśnicze musiał przerwać ze względu na wybuch I wojny światowej, podczas której walczył w Legionach Polskich[2], w kompanii technicznej. 1 sierpnia 1916 roku awansował na chorążego[3]. Później służył w Wojsku Polskim, a po 1921[1] wrócił do studiów, które ukończył w roku 1923. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 157. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów. Do 1923 roku pełnił służbę w 2 pułku saperów w Puławach[4]. W następnym roku został przeniesiony do rezerwy. Posiadał przydział w rezerwie do 2 pułku saperów[5].

Po zdobyciu doktoratu (1924) podjął pracę w Zakładzie Doświadczalnym Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. W latach 1926–1928 pracował jako asystent Instytutu Botanicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, gdzie w 1935 r. mianowano go profesorem[2]. Zajmował się głównie fitogeografią, fitosocjologią, hodowlą lasu i ochroną przyrody. Brał udział w pionierskiej pracy nad zespołami roślinnymi Tatr pod kierunkiem prof. Władysława Szafera. Walczył o stworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody[1].

Od 1924 roku był współpracownikiem Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności[6].

Był jednym z wybitniejszych polskich taterników okresu międzywojennego. Dokonał wielu pierwszych wejść, specjalizował się głównie we wspinaczce zimowej. Traktował taternictwo jako połączenie sportu, nauki i sztuki. Z bratem Adamem rozpoczął wędrówki po Tatrach jeszcze przed I wojną światową, po wojnie zaczęli zajmować się też taternictwem. Także pozostali bracia Sokołowscy brali udział we wspinaczkach, jednak to Marian i Adam osiągnęli największe sukcesy[2]. W latach powojennych wokół Mariana Sokołowskiego utworzyła się grupa nazywana Sokołowszczyzną, do której oprócz Adama należeli też Karol Wallisch, Jan Kazimierz Dorawski[1], Kazimierz Mischke i inni[2]. Na bazie Sokołowszczyzny w 1924 roku powstawała Sekcja Taternicka AZS w Krakowie, której pierwszym prezesem (1924–1928) został Marian Sokołowski. W latach 1935–1936 i 1937–1939 pełnił funkcję pierwszego prezesa Klubu Wysokogórskiego. W tym czasie udało się zorganizować liczne wyprawy górskie w dalsze rejony, m.in. w Kaukaz pod kierunkiem samego Sokołowskiego[1].

Po zakończeniu wojny jego prochy zostały przeniesione na Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku (kw. L-I-2)[7]. Został odznaczony honorowym członkostwem Klubu Wysokogórskiego (1937)[1].

Grób Mariana Sokołowskiego na Cmentarzu na Pęksowym Brzyzku

Ordery i odznaczenia

Osiągnięcia taternickie

Publikacje

  • Limba w Tatrach Polskich [w:] „Wierchy” 2/1924,
  • Wiatr halny i wpływ jego na roślinność [w:] „Przyrodnik” 1/1924,
  • Taternictwo a ochrona przyrody [w:] „Ochrona Przyrody” 4/1924,
  • Po śnieżnej grani [w:] „Wierchy” 3/1925,
  • O wprowadzeniu ochrony przyrody do nauczania szkolnego [w:] „Ochrona Przyrody” 5/1925,
  • Wspomnienia zimowe z Koziego Wierchu [w:] „Orli Lot” 6/1925,
  • O istocie i drogach nowoczesnego taternictwa [w:] „Taternik” 1925,
  • Die Pflanzenassoziationen der nördlich vom Giewont gelegenen Täler [w:] „Bulletin International de l'Académie Polonaise des Sciences et des Lettres (Cracovie), Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles”, wraz z Władysławem Szaferem, 1926,
  • Zespoły roślinne i flora doliny Morskiego Oka [w:] „Rozprawy Wydziału Matematyczno-przyrodniczego Polskiej Akademii Umiejętności”, wraz z Bogumiłem Pawłowskim i Karolem Wallischem, 1927,
  • Wiatry w Tatrach [w:] „Wierchy” 5/1927,
  • Porażka [w:] „Wierchy” 5/1927,
  • O górnej granicy lasu w Tatrach, Kraków 1928,
  • Utrwalenie moreny nad Morskim Okiem [w:] „Ochrona Przyrody” 7/1928,
  • Paszenie w lasach i jego wpływ na życie lasu [w:] „Sylwan” 47/1929,
  • Projekt rezerwatu limbowego w Dolinie Suchej Kasprowej [w:] „Ochrona Przyrody” 13/1933,
  • Szkody od powału w lasach tatrzańskich i sposoby zapobiegania im w zakresie hodowli lasu, Kraków 1934,
  • Szata roślinna Tatr Polskich[9], Zakopane 1935,
  • Wantule [w:] „Ochrona Przyrody” 16/1936, wraz ze Stanisławem Sokołowskim juniorem,
  • O szacie leśnej Tatr [w:] „Wierchy” 16/1938, wraz z Maciejem Zajączkowskim,
  • Lasy urwiskowe [w:] „Przyroda i Technika” 17/1938, wraz z Maciejem Zajączkowskim[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, s. 1116–1119. ISBN 83-7104-009-1.
  2. ↑ a b c d e Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 154–158, 160–162, 200. ISBN 83-217-2463-9.
  3. ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 46.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 877, 916.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 800, 839.
  6. ↑ Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952). Kraków: 2002.
  7. ↑ śp. Marian Sokołowski
  8. ↑ M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41.
  9. ↑ Dr Marian Sokołówski, Szata Roślin Tatr Polskich, Muzeum Tatrzańskie, 1935 (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne