I Litewsko-Białoruski batalion etapowy – oddział wojsk wartowniczych i etapowych w okresie II Rzeczypospolitej pełniący między innymi służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.
W maju 1919 został utworzony Litewsko-Białoruski batalion straży kolejowej, który 30 stycznia 1920 został przemianowany na I Litewsko-Białoruski batalion etapowy[2][a]. 15 lipca, 15 sierpnia i 15 września 1919 „baon straży kolejowej” był wykazywany w Ordre de Bataille Frontu Litewsko-Białoruskiego[4] . Oddział został podporządkowany Dowództwu Okręgu Etapowego „Wilno”[2][5][b]. Do lipca 1920 kompanie batalionu stacjonowały w Wornianach. Od września batalion podlegał I Brygadzie Etapowej. W lutym 1921 podlegał Dowództwu Powiatu Etapowego „Troki”. Pod koniec lutego przeszedł w rejon Wornian, do rejonu Dowództwa Powiatu Etapowego „Nowa Wilejka” i zabezpieczał południowo-zachodni teren powiatu na linii Wilno-Bieniakonie, ochraniał Komendę Placu w Jaszunach i Stację Kontrolną „Olkieniki”. 19 maja 1921 stacjonował w Koszarach im. Szeptyckiego w Wilnie. Tu do jego składu prawdopodobnie zostali włączeni żołnierze ze zlikwidowanego III Litewsko-Białoruskiego batalionu etapowego. Z Wilna batalion odszedł na odcinek kordonowy[2].
Według Odziemkowskiego było odwrotnie. 6 maja 1919 w Wilnie na rozkaz gen. Rydza-Śmigłego przystąpiono do formowania I Litewsko-Białoruskiego batalionu etapowego. Niedługo potem batalion przemianowany został na batalion straży kolejowej i już w połowie maja trafił do służby[6]. Do batalionu wcielono żołnierzy starszych wiekiem i o słabszej kondycji fizycznej. Oficerowie i podoficerowie nie mieli większego doświadczenia bojowego. Batalion nie posiadał broni ciężkiej, a broń indywidualną żołnierzy stanowiły stare karabiny różnych wzorów z niewielką ilością amunicji[7].
W czerwcu 1920 batalion liczył 7 oficerów, 274 podoficerów i szeregowców[8].
W lipcu batalion pełnił służbę garnizonową w Białymstoku. Po jego opuszczeniu, będąc w podporządkowaniu 10 Dywizji Piechoty gen. Lucjana Żeligowskiego, walczył przez kilka dni w obronie linii Narwi i poniósł duże straty. 29 lipca liczył w stanie bojowym 3 oficerów i 80 podoficerów i szeregowców. Posiadał 1 ckm[9].
19 października 1920 Minister Spraw Wojskowych przydzielił batalion, pod względem ewidencyjnym i uzupełnień, do Baonu Zapasowego Wojsk Wartowniczych i Etapowych Nr IV w Łodzi oraz nakazał szefowi Departamentu I MSWojsk. sformowanie 4 kompanii przy baonie zapasowym Wojsk Wartowniczych i Etapowych Nr IV, której zadaniem było prowadzenie ewidencji i uzupełnianie baonów etapowych litewsko-białoruskich. Równocześnie zapowiedziano przeformowanie tej kompanii, „w swoim czasie”, w kadrę baonu zapasowego lub jej rozwinięcie w baon zapasowy wojsk wartowniczych i etapowych dla Ekspozytury Dowództwa Okręgu Generalnego Warszawa w Białymstoku[10].
Na początku czerwca 1921 przesunięto z Womian i Wilna jego pododdziały na odcinek kordonowy „Wilno”. Pododcinek w rejonie Mejszagoły został obsadzony przez posterunki 1 kompanii w Baszkunach, Jawniunach, Mejszagóle, Kiemiele, Duksztach, Antokolu i Surmańcach. Dowództwo 1 kompanii por. Piotra Tappera[c] zostało rozmieszczone w Mejszagole. 2 kompania etapowa utrzymywała placówki między innymi w Dekszni, Pomereczu i Pengle. 3 kompania trzymała placówkę m.in. w Mostach. Dowództwo batalionu pozostało w Wilnie[2].
We wrześniu 1922 Litewsko-Białoruski batalion etapowy został zlikwidowany[1].
Dowódcy batalionu
- kpt. Brzozowski[1]
- mjr piech. Józef Korwin-Kamieński (1920[13])
- mjr piech. Stanisław Oleszkiewicz[d] (VI 1921)
- kpt. piech. Paweł Mikołaj Horbatowski[e] (był X 1921[20])
Rozmieszczenie batalionu
Organizacja 31 grudnia 1921[21]
- 1 kompania etapowa w Dolkitanach
- placówka Gudziszki
- placówka Ozierańce
- placówka Mosty
- 2 kompania etapowa w Olkienikach
- placówka Bieksze
- placówka fabryka w Olkienikach
- placówka Penglo
- placówka Pomerecz
- 3 kompania etapowa w Małuzach
- placówka Maluki
- placówka Szerkliszki
- placówka Smolniki
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Informację o przeformowaniu Litewsko-Białoruskiego baonu straży kolejowej w I Litewsko-Białoruski baon etapowy podał również Wacław Zawadzki[3]
- ↑ Z dniem 1 kwietnia 1920 została utworzona 7 Armia, której podlegało DOE „Wilno”
- ↑ Piotr Tapper urodził się 1 sierpnia 1884. W czerwcu 1921 pełnił służbę w I Litewsko-Białoruskim Baonie Etapowym, a jego oddziałem macierzystym był 42 pp w Białymstoku. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 50. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 42 pp. 31 marca 1924 został awansowany na majora ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 17. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W lutym 1926 został przeniesiony z PKU Chełm do PKU Mołodeczno w Wilejce na stanowisko kierownika referatu. W 1928 pełnił służbę w PKU Wilejka[11] [12]
- ↑ Stanisław Oleszkiewicz urodził się 10 czerwca (28 maja) 1879. W czerwcu 1921 pełnił służbę w I Litewsko-Białoruskim Baonie Etapowym, a jego oddziałem macierzystym był Wileński Pułk Strzelców. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 17. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 85 pp. 31 marca 1924 został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 13. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W tym samym był dowódcą I batalionu 70 pp w Pleszewie. W 1928 był już w stanie spoczynku. Mieszkał w Wilnie[11] [14][15][16]
- ↑ Paweł Mikołaj Horbatowski urodził się 29 czerwca 1891. Wywodził się z armii rosyjskiej. W czerwcu 1921 pełnił służbę w Dowództwie Odcinka Kordonowego Wilno, a jego oddziałem macierzystym był Wileński Pułk Strzelców. Na stopień majora został awansowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 w korpusie oficerów piechoty. W tym samym był oficerem sztabowym 40 pp we Lwowie. Z dniem 1 września 1931 został wyznaczony na stanowisko komendanta PKU Biała Podlaska. 30 marca 1934 został zwolniony ze stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX. Z dniem 31 lipca 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[17][18][19]
Przypisy
- ↑ a b c d Ochał 2017 ↓, s. 156.
- ↑ a b c d Ochał 2017 ↓, s. 99.
- ↑ Zawadzki 2000 ↓, s. 109.
- ↑ Ordre de Bataille ↓.
- ↑ Odziemkowski 2013 ↓, s. 30.
- ↑ Odziemkowski 2013 ↓, s. 29.
- ↑ Odziemkowski 2013 ↓, s. 28.
- ↑ Odziemkowski 2010 ↓, s. 346.
- ↑ Odziemkowski 2010 ↓, s. 351.
- ↑ L. 21368/Mob. 1920 ↓, s. 14, w piśmie nie został wymieniony IV Litewsko-Białoruski Baon Etapowy.
- ↑ a b Spis oficerów 1921 ↓.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 120, 171.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 21 lipca 1920, s. 595.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 370, 399.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 288, 343.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 894.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 219, 654.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 56, 183.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 4.
- ↑ Ochał 2017 ↓, s. 100.
- ↑ Ochał 2017 ↓, s. 157.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Artur Ochał: Na litewskiej rubieży. Brygada KOP Grodno (1929–1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
- Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
- Janusz Odziemkowski. Użycie batalionów etapowych i wartowniczych wojsk polskich w walkach w Galicji, na Wołyniu i Lubelszczyźnie, 11 lipca – 1 września 1920. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (249), 2013. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1440-6281.
- Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej. ISSN 1640-6281.
- Ordre de Bataille Frontu Wschodniego z 15 lipca, 15 sierpnia 1919. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce
- L. 21368/Mob. Przydział ewidencyjny baonów etapow. grodzieńskich. [w:] Sygn. 701/2/11 [on-line]. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, 1920-10-19. [dostęp 2018-06-18].
