Olkieniki

Valkininkai

Kościół Nawiedzenia NMP
Herb
Państwo	Litwa
Okręg	olicki
Populacja (2011) • liczba ludności	229
Kod pocztowy	LT-65063
Położenie na mapie Litwy Olkieniki
54°21′20″N 24°50′20″E/54,355556 24,838889
Multimedia w Wikimedia Commons

Olkieniki (lit. Valkininkai) – miasteczko w południowo-wschodniej Litwie w rejonie orańskim nad Mereczanką, 238 mieszkańców (2001).

Olkieniki położone były w drugiej połowie XVI wieku w powiecie trockim województwa trockiego^[1].

W 1551 roku w Olkienikach założono puszkarnię, co spowodowało rozwój osady. W 1571 roku zyskała prawa miejskie.

Znane jest już z wyczynów z czasów I Rzeczypospolitej, ponieważ w 1700 zawiązano tu konfederację olkienicką, wymierzoną przeciw magnackiej rodzinie Sapiehów. 18 listopada 1700 pod miastem doszło do bitwy podczas wojny domowej pomiędzy stronnikami rodu Sapiehów a szlachtą litewską dowodzoną przez Ogińskich^[2]. Kilka lat później w okresie wojny północnej w pobliżu odbyła się bitwa wojsk szwedzkich z rosyjskimi.

Prawa miejskie i herb nadał Stanisław August Poniatowski w 1792 roku^[3]. Olkieniki były siedzibą starostwa, którego dzierżawcą około roku 1823 był Franciszek Rupejko, fundator klasycystycznego kościoła katolickiego pw. Nawiedzenia NMP. Kościół ten został wybudowany w miejsce poprzedniego kościoła, założonego przez królową Polski Bonę. W wyposażeniu kościoła ciekawe obrazy.

Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Olkieniki znalazły się w zaborze rosyjskim.

Od 1919 roku ponownie w Polsce po odzyskaniu niepodległości. Za II RP siedziba wiejskiej gminy Olkieniki. 9 grudnia 1931 roku miasteczko zamieszkiwało 1596 osób, w 237 budynkach mieszkalnych. W osadzie fabrycznej Olkieniki mieszkały 83 osoby w 10 budynkach mieszkalnych, a na stacji kolejowej Olkieniki kolejne 122 osoby w 13 budynkach mieszkalnych. Od 1925 roku w miasteczku stacjonował Szwadron Kawalerii KOP „Olkieniki”, a ponadto mieściła się w nim Strażnica KOP „Olkieniki” należąca do Batalionu KOP „Orany”.

Po II wojnie światowej i utracie miasta przez Polskę, do 1 listopada 1946 z rejonu olkienickiego w obecne granice Polski wysiedlono ok. 750 Polaków, natomiast ok. 3,2 tys. zarejestrowanych do przesiedlenia Polaków pozostało w rejonie^[4].

Centrum miasteczka

• Olkieniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 484 .
• Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, tom I Województwo Wileńskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, s. 69 [1].