Daniel Gabriel Fahrenheit (ur. 24 maja 1686 w Gdańsku , zm. 16 września 1736 w Hadze [1] [2] ) – niemieckojęzyczny fizyk i inżynier , holenderskiego pochodzenia, pochodzący z polskiego Gdańska, zawodowo związany głównie z Niderlandami . Wynalazca termometru rtęciowego i twórca skali temperatur używanej w niektórych krajach anglosaskich .
Życiorys
Fahrenheit urodził się jako syn kupca Daniela Fahrenheita i jego żony Concordii, z domu Schumann, pochodzącej ze znanego rodu gdańskich przedsiębiorców[3] . Rodzina Fahrenheitów wywodziła się prawdopodobnie z Hildesheim [3] . Dziadek fizyka w 1650 r. przybył do Gdańska z Knipawy – jednego z trzech miast wchodzących w skład Królewca [3] .
Daniel Gabriel był najstarszym z piątki dzieci, które dożyły wieku dorosłego[4] . Po śmierci rodziców w 1701 r.[1] opuścił Gdańsk i przeniósł się do Holandii , a w roku 1717 osiedlił się w Hadze[5] [6] . Od roku 1718 nauczał chemii w Amsterdamie [7] , zaś w 1724 r. został członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie [8] . Zarobkowo zajmował się wyrabianiem termometrów , barometrów oraz wysokościomierzy [4] . Jako pierwszy zastosował w termometrach rtęć [9] . W 1725 opracował termometryczną skalę Fahrenheita [9] . W 1721 opisał zjawisko przechłodzenia wody [9] . Stwierdził także zależność temperatury wrzenia wody od ciśnienia[1] .
Upamiętnienie
Kamienica Fahrenheita w Gdańsku z lat dzieciństwa
Imię Fahrenheita nosi od lat międzywojennych ulica w Gdańsku-Wrzeszczu [10] , a także tramwaj Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów o numerze bocznym 1015[11] . Senat Politechniki Gdańskiej, chcąc upamiętnić Fahrenheita, nazwał jego imieniem jeden z uczelnianych dziedzińców[12] .
Fahrenheit jest patronem Szkoły Podstawowej nr 88 w Gdańsku-Świbnie[13] .
Na cześć Fahrenheita w 1976 roku nazwano jego imieniem krater księżycowy, wcześniej znany tylko jako Picard X. Krater ten otrzymał oficjalną nazwę "Fahrenheit"[14] . Ponadto, na jego honor nazwano również asteroidę 7536, która obecnie jest znana jako "7536 Fahrenheit "[15] .
W 2020 roku został powołany Związek Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita, FarU , który w przyszłości ma zostać przekształcony w federację uczelni. FarU jest związkiem gdańskich uczelni, utworzonym na wspólny wniosek rektorów: Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego , Politechniki Gdańskiej oraz Uniwersytetu Gdańskiego . [16] .
Zobacz też
Przypisy
↑ a b c Daniel Gabriel Fahrenheit – biografia, życiorys. [online], trojmiasto.pl [dostęp 2020-08-09] (pol. ) .
↑ Daniel Gabriel Fahrenheit , [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-08-09] (ang. ) .
↑ a b c Gdańsk. Śladami piwa, gwiazd, muzyki, fizyki, literatury i metafizyki [online], wyborcza.pl, 21 września 2015 [dostęp 2020-08-09] (pol. ) .
↑ a b Piotr P. Rowicki Piotr P. , Daniel Gabriel Fahrenheit: najsłynniejszy w świecie gdańszczanin [online], trojmiasto.pl, 2 maja 2012 [dostęp 2020-08-09] (pol. ) .
↑ Anca A. Ungurenuş Anca A. , Daniel Gabriel Fahrenheit [online], gds.ro, 26 maja 2012 [dostęp 2020-08-09] (rum. ) .
↑ Marcin M. Stąporek Marcin M. , Patroni tramwajów: Daniel Gabriel Fahrenheit [online], trojmiasto.pl, 23 sierpnia 2017 [dostęp 2020-08-09] (pol. ) .
↑ Daniel Gabriel Fahrenheit wird geboren [online], history.de [dostęp 2020-08-09] (niem. ) .
↑ Zack Z. Beauchamp Zack Z. , Why Americans still use Fahrenheit long after everyone else switched to Celsius [online], vox.com, 16 lutego 2015 [dostęp 2020-08-09] (ang. ) .
↑ a b c Fahrenheit Gabriel Daniel , [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-04-24] .
↑ Dawne nazwy ulic gdańskich . danzig-online.pl. [dostęp 2019-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-31)]. (pol. ) .
↑ Gdańskie Autobusy i Tramwaje [online], gait.pl [dostęp 2020-08-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-29] (pol. ) .
↑ Politechnika Gdańska. Fakty i liczby [online], pg.edu.pl (pol. ) .
↑ Andrzej A. Januszajtis Andrzej A. , Tego na pewno nie wiecie. Pieśń flisaków w Świbnie [online], trojmiasto.wyborcza.pl, 4 czerwca 2019 [dostęp 2020-08-09] .
↑ Planetary Names [online], planetarynames.wr.usgs.gov [dostęp 2023-12-04] .
↑ Small-Body Database Lookup [online], ssd.jpl.nasa.gov [dostęp 2023-12-04] .
↑ Strona główna | Związek Uczelni Fahrenheita [online], faru.edu.pl [dostęp 2023-12-03] .strona główna serwisu
Linki zewnętrzne