Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie Goreliz pochodzi z 1071 roku. Później nazwa była także notowana w formach Yzhorelik (1131), Gorlez, Gorliz (1234), Gorlitz, Gorliz, Zgorliz (1241), Gorlizc (1319), Gorlicz (1436), Görlicz (1474), Görlitz (1526)[3]. Nazwa górnołużycka pojawiła się w źródłach pisanych pod koniec XVII wieku, po raz pierwszy w 1700 roku, kiedy odnotowano formy Sorlze, Solerze, Zorleze, Zhorlce. Późniejsze zapisy to: Zhoŕelc (1843), Zhorjelc, Zholerc (1866)[4].
Nazwa wywodzi się z języka starołużyckiego, w którym miała najpierw postać *Izgorěľc, a później *Zgorěľc. Została ona utworzona od wyrazu *(i)zgorěły, czyli ‘zgorzały, spalony’, u podstaw którego leży czasownik *(i)zgorěti, czyli ‘zgorzeć’[4]. Nazwa określała miejsce wypalone, osadę utworzoną na miejscu wypalonym[5].
Po zakończeniu II wojny światowej wschodnia część miasta znalazła się po stronie polskiej i otrzymała nazwę Zgorzelec, oficjalnie obowiązującą od 19 maja 1946 roku. Polska forma nazwy pochodzi od form łużyckich[5] i notowana była już w XIX wieku (obok formy Zgorzelice)[6].
1319 – miasto pod panowaniem śląskiego PiastaHenryka I Jaworskiego, zostaje włączone do księstwa jaworskiego. Miasto złożyło księciu hołd, a 26 sierpnia 1319 roku książę potwierdził przywileje miasta[8]
Görlitz i Zgorzelec z lotu ptaka – z wysokości 10 tys. metrów
1900 – Görlitz drugim po Wrocławiu najludniejszym miastem w prowincji Śląsk
w 1919 roku z wyniku podziału prowincji Śląsk na dwie mniejsze prowincje, stał się częścią prowincji Dolny Śląsk (Provinz Niederschlesien)
w czasie II wojny światowej 1939–1945 obóz dla jeńców – podoficerów i szeregowych różnej narodowości (Stalag VIII A Görlitz), przez który przeszło ponad 44 tys. osób (zginęło kilka tysięcy jeńców, głównie radzieckich i włoskich)
kwiecień 1945 – zacięte walki o sforsowanie Nysy Łużyckiej
na mocy postanowień konferencji poczdamskiej Nysa Łużycka stała się rzeką graniczną, a prawobrzeżna część miasta włączona w obszar Polski i nadano jej nazwę Zgorzelec
Do 1945 r. Zgorzelec stanowił przedmieście Görlitz. Na początku maja 1945, Niemcy zniszczyli most staromiejski Zgorzelec-Görlitz, odbudowany w 2004 roku. Władze obu miast podpisały 8 lipca 2003 deklarację o utworzeniu Europa-Miasto (niem.Europastadt), w Görlitz działa spółka promująca miasto o nazwie Europastadt Görlitz/Zgorzelec GmbH[10]. Miasta Görlitz i Zgorzelec ubiegały się wspólnie o przyznanie tytułu Europejskiej Stolicy Kultury, tytułu nie uzyskały.
W latach 1995–2016 anonimowy darczyńca przekazał ponad 10 milionów euro na potrzeby miasta. Z tych środków wyremontowano dwie trzecie kamienic starego miasta[11].
Görlitz jest jednym z niewielu niemieckich miast tej wielkości niezniszczonych podczas II wojny światowej, a co za tym idzie posiada niezaburzony układ przestrzenny i zabytki ze wszystkich epok historycznych:
Praca zbiorowa, Piękno saksońskich miast, TMGS, Drezno
Statistisches Landesamt des Freistaates Sachsen, Kamenz, 2009
Christoph Waack, Peter Haslinger (red.): Historisch-topographischer Atlas schlesischer Städte / Historyczno-topograficzny atlas miast śląskich. T. 1: Görlitz/Zgorzelec. Marburg/Wrocław: Herder-Institut, 2010. ISBN 978-3-87969-361-0. (niem. • pol.). Brak numerów stron w książce
