Dolina Litworowa (Tatry Zachodnie)

Dolina Litworowa (górna część)
Widok z Czerwonego Grzbietu
Dolina Litworowa (dolna część)

Dolina Litworowa – jedna z dwóch siostrzanych dolinek zawieszonych stanowiących górne piętro Doliny Miętusiej w Tatrach Zachodnich (druga to Dolina Mułowa). Powstała w wyniku działalności tektonicznej i lodowcowej, a wymodelowana została przez zjawiska krasowe i erozję[1].

Topografia

Od wschodniej strony ograniczona jest Czerwonym Grzbietem Małołączniaka, od zachodniej Kozim Grzbietem, Machajówką i Mułowym Grzbietem, od południa odcinkiem grani głównej Tatr między Małołączniakiem a zwornikiem Koziego Grzbietu, który znajduje się kilkadziesiąt metrów na wschód od wierzchołka Krzesanicy. Dolina opada początkowo w kierunku północnym, a poniżej Machajowej Czuby zmienia kierunek na północno-zachodni. Tutaj od północno-wschodniej strony jej ograniczenie tworzy Litworowy Grzbiet. Wreszcie pomiędzy Ratuszem Litworowym – najbardziej na zachód wysuniętą częścią tego grzbietu – a Ratuszem Mułowym opada wysokim Litworowym Progiem do kotła lodowcowego Wielkiej Świstówki[2].

W dolinie wyróżnić można trzy części:

  • Litworowy Kocioł – najwyższe piętro, położone pod granią główną. Od niższych partii doliny oddziela go morena czołowa ciągnąca się od Machajówki we wschodnim kierunku po najniższą część Litworowego Upłazu (zbocza doliny na Czerwonym Grzbiecie)
  • część środkowa, pomiędzy Machajówką i Mułowym Grzbietem z jednej strony a Litworowym Grzbietem z drugiej strony. Na dnie doliny znajduje się tutaj płaskie rozszerzenie zwane Litworową Równią
  • Litworowy Próg opadający do Wielkiej Świstówki. Ma wysokość około 150 m i jest niższy od sąsiedniego Mułowego Progu. Próg Litworowy najwyższy jest od zachodniej strony, gdzie bez żadnych widocznych granic łączy się ze ścianą Ratusza Mułowego, a ta z sąsiednim Mułowym Progiem. Pomiędzy Ratuszem Litworowym a Mułowym Progiem znajduje się kominowaty żleb[2].

Opis doliny

Nazwa doliny pochodzi od rośliny arcydzięgiel litwor, zwanej przez górali litworem. Dawniej była wypasana, wchodziła w skład Hali Upłaz[1]. Jej zbocza są niższe i bardziej łagodne niż sąsiedniej Doliny Mułowej[3]. W dolinie zbudowanej ze skał wapiennych silnie rozwinięte zjawiska krasowe. To powoduje, że dolina jest sucha i występują w niej jaskinie, m.in. są to: Jaskinia Wielka Litworowa, Szczelina nad Wielką Litworową, Jaskinia Lodowa Litworowa, Litworowy Dzwon, Litworowa Studnia, Szczelina w Litworowej, Dziura w Litworowej, Dziura w Grzędzie I, Dziura w Grzędzie II, Wciągająca Szczelina, Jaskinia w Trawie, Jaskinia Kozia, Jaskinia Turoniowa, Jaskinia Barania, Jaskinia Wyżnia Litworowa, Jaskinia przy Ryglu[4]. Z tego też względu dolina odwiedzana jest głównie przez grotołazów penetrujących nie do końca jeszcze poznane korytarze tych jaskiń[2].

Bogata gatunkowo flora tej doliny została szczegółowo przebadana przez botaników. M.in. stwierdzono tutaj występowanie takich rzadkich w Polsce roślin, jak: ostrołódka karpacka, ostrołódka polna, sybaldia rozesłana, traganek wytrzymały, turzyca czarna, skalnica zwisła, babka górska, sit trójłuskowy, gnidosz Hacqueta, szarota Hoppego, mietlica alpejska, potrostek alpejski, rogownica szerokolistna i ukwap karpacki. Gatunki te w Polsce występują tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach (jedynie gnidosz Hacqueta poza Tatrami występuje jeszcze na Babiej Górze)[5].

Przypisy

  1. ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. ↑ a b c Władysław Cywiński, Czerwone Wierchy, część zachodnia, t. 3, Poronin: Wyd. Górskie, 1996, ISBN 83-7104-011-3.
  3. ↑ Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
  4. ↑ Jaskinie, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2016-06-25].
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.


Read other articles:

Politeknik Muara Teweh

POLIMATPoliteknik Muara TewehLambang Politeknik Muara TewehJenisswastaDidirikan2007; 17 tahun lalu (2007)RektorNoor Ideal S.E., M.M.AlamatJl. Negara Km. 7, Jingah, Kec. Teweh Baru, Barito Utara, Kalimantan Tengah, 73814, IndonesiaBahasaIndonesiaWarnaBiruSitus webpolimat.ac.id Politeknik Muara Teweh, di kenal juga dengan nama POLIMAT adalah salah satu perguruan tinggi yang berada di Muara Teweh, Barito Utara, Provinsi Kalimantan Tengah, Indonesia. Sejarah Politeknik Muara Teweh diselengga...

 

Paroki Santo Stefanus, Manggala

Paroki Santo Stefanus, ManggalaGereja Katolik Santo Stefanus - Manggala0°27′21″S 111°47′46″E / 0.455770°S 111.796197°E / -0.455770; 111.796197LokasiManggala, Pinoh Selatan, Melawi, Kalimantan Barat 79672SejarahDidirikan26 Desember 2020Dedikasi[[Stefanus|St.|Stefanus]]AdministrasiKeuskupanKeuskupan SintangJumlah Imam1Imam yang bertugasPastor Elias Silvinus Endi, Pr.[1] Paroki Santo Stefanus Manggala merupakan pemekaran dari Paroki Santa Perawan ...

 

Chapan

Traditional Turkic and Central Asian coat For the village in Iran, see Chapan, Iran. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Chapan – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2016) (Learn how and when to remove this message) Former President Hamid Karzai, Afghanistan, wearing a chapan and...

Rafinha (footballer, born February 1993)

For other people named Rafinha, see Rafinha (disambiguation). Brazilian footballer In this Portuguese name, the first or maternal family name is Alcântara and the second or paternal family name is do Nascimento. Rafinha Rafinha celebrating the gold medal with Brazil at the 2016 Summer OlympicsPersonal informationFull name Rafael Alcântara do Nascimento[1]Date of birth (1993-02-12) 12 February 1993 (age 31)[2]Place of birth São Paulo, Brazil[2]Height 1.74...

 

Félix Miéli Venerando

Disambiguazione – Félix rimanda qui. Se stai cercando altri significati, vedi Felix. Félix Félix Miéli Venerando (2008) Nazionalità  Brasile Altezza 176[1] cm Peso 72[1] kg Calcio Ruolo Portiere Termine carriera 1977 CarrieraSquadre di club1 1951-1954 Juventus-SP? (-?)1956 Portuguesa? (-?)1957-1960 Nacional-SP? (-?)1960-1968 Portuguesa? (-?)1968-1977 Fluminense64 (-?)[2]Nazionale 1965-1972 Brasile39 (-37)Palmarès  Mon...

 

The Book Thief (film)

2013 film by Brian Percival The Book ThiefTheatrical release posterDirected byBrian PercivalWritten byMichael PetroniBased onThe Book Thiefby Markus ZusakProduced by Karen Rosenfelt Ken Blancato Starring Geoffrey Rush Emily Watson Sophie Nélisse CinematographyFlorian BallhausEdited byJohn WilsonMusic byJohn Williams[1]ProductioncompaniesFox 2000 PicturesSunswept EntertainmentStudio BabelsbergTSG EntertainmentDistributed by20th Century FoxRelease dates October 3, 2013 (...

فينيكس سيتي

فينيكس سيتي   الاسم الرسمي (بالإنجليزية: Phenix City)‏    الإحداثيات 32°28′22″N 85°01′12″W / 32.472777777778°N 85.02°W / 32.472777777778; -85.02   [1] تاريخ التأسيس 23 فبراير 1883  تقسيم إداري  البلد الولايات المتحدة[2][3]  التقسيم الأعلى مقاطعة روسيل[4]مقاطعة لي[4...

 

Solwezi

Zambian town Town in North-Western Province, ZambiaSolweziTown SealSolweziLocation in ZambiaCoordinates: 12°08′36″S 26°23′09″E / 12.14333°S 26.38583°E / -12.14333; 26.38583Country ZambiaProvinceNorth-Western ProvinceDistrictSolwezi DistrictElevation1,397 m (4,583 ft)Population (2010 Census) • Total90,856Time zoneUTC+2 (CAT)ClimateCwb Solwezi is a town in Zambia. It is the provincial capital of the mineral-rich North-Western Provin...

 

Incident at Petrich

Minor military conflict between Bulgaria and Greece in October 1925 This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Incident at Petrich – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2011) (Learn how and when to remove this message) You can help expand this article with text translated from the correspon...

Brown County, Kansas

County in Kansas, United States County in KansasBrown CountyCountyBrown County Courthouse in Hiawatha (2011)Location within the U.S. state of KansasKansas's location within the U.S.Coordinates: 39°48′N 95°35′W / 39.800°N 95.583°W / 39.800; -95.583Country United StatesState KansasFoundedAugust 25, 1855Named forAlbert Gallatin BrownSeatHiawathaLargest cityHiawathaArea • Total572 sq mi (1,480 km2) • Land571 sq&...

 

Nico Hülkenberg

Nico HülkenbergHülkenberg al Gran Premio della Malesia 2017Nazionalità Germania Altezza184 cm Automobilismo CategoriaFormula 1 RuoloPilota Squadra Haas CarrieraCarriera in Formula 1Esordio14 marzo 2010 Stagioni2010, 2012-2020, 2022- Scuderie Williams 2010 Force India 2012 Sauber 2013 Force India 2014-2016 Renault 2017-2019 Racing Point 2020 Aston Martin 2022 Haas 2023- Miglior risultato finale7º (2018) GP disputati220 (217 partenze) Punti ...

 

The Way You Look Tonight

1936 song by Jerome Kern and Dorothy Fields This article is about the song. For the album by Jimmy McGriff, see The Way You Look Tonight (album). For the Elton John song, see Something About the Way You Look Tonight. The Way You Look To-night[1]Single by Fred AstaireB-sidePick Yourself UpPublishedJuly 24, 1936[1] by Chappell & Co.[2][3]ReleasedAugust 1936RecordedJuly 26, 1936[4]StudioLos Angeles, CaliforniaGenreJazz, Popular MusicLabelBrunswick 7717...

Калдаяков, Шамши

Шамши Калдаякулы Основная информация Дата рождения 15 августа 1930(1930-08-15) Место рождения совхоз «Тимур», Туркестанский район, Сыр-Дарьинский округ, Казакская АССР, РСФСР, СССР Дата смерти 29 февраля 1992(1992-02-29) (61 год) Место смерти Алма-Ата, Казахстан Страна  СССР...

 

同音の漢字による書きかえ

この記事に雑多な内容を羅列した節があります。 事項を箇条書きで列挙しただけの節は、本文として組み入れるか、または整理・除去する必要があります。（2015年8月） この項目には、JIS X 0213:2004 で規定されている文字が含まれています（詳細）。 漢字 書体 篆刻・毛筆 甲骨文 金文 篆書古文 隷書 楷書行書草書 木版・活版 宋朝体 明朝体 楷書体 字体 構成要素 筆画 �...

 

Formigal

Questa voce sugli argomenti Aragona e stazioni e comprensori sciistici è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. FormigaldistrettoFormigal – VedutaFormigal nel 2007 LocalizzazioneStato Spagna Comunità autonoma Aragona Provincia Huesca ComuneSallent de Gállego TerritorioCoordinate42°45′52.56″N 0°23′42.13″W42°45′52.56″N, 0°23′42.13″W (Formigal) Altitudine1 550 m s.l.m. Abitanti202 (2017) A...

5th Special Forces Group (United States)

5th Special Forces Group (Airborne)5th Special Forces Group beret flash 1964–1985 and 2016–presentFounded21 September 1961 (1961-09-21)Country United StatesBranch United States ArmyTypeSpecial operations forcesRolePrimary tasks: Unconventional Warfare (UW) Foreign Internal Defense (FID) Direct Action (DA) Counter-Insurgency (COIN) Special Reconnaissance (SR) Counter-Terrorism (CT) Information Operations (IO) Counterproliferation of WMD (CP) Security Force Assista...

 

Tozama daimyō

Class of daimyō (warlords) considered outsiders by the rulers of feudal Japan Matsumae Takahiro, the only tozama daimyō to become an Elder or rōjū (老中) during the Edo period (江戸時代). Tozama daimyō (外様大名, outside daimyō) was a class of powerful magnates or daimyō (大名) considered to be outsiders by the ruler of Japan during the Edo period (江戸時代).[1] Tozama daimyō were classified in the Tokugawa shogunate (江戸幕府) as daimyō who became heredit...

 

I Don't Like the Drugs (But the Drugs Like Me)

1999 single by Marilyn MansonI Don't Like the Drugs (But the Drugs Like Me)Single by Marilyn Mansonfrom the album Mechanical Animals ReleasedFebruary 17, 1999GenreGlam rockLength5:03LabelNothingInterscopeSongwriter(s)Marilyn MansonTwiggy RamirezZim ZumProducer(s)MansonMichael BeinhornMarilyn Manson singles chronology The Dope Show (1998) I Don't Like the Drugs (But the Drugs Like Me) (1999) Rock Is Dead (1999) I Don't Like the Drugs (But the Drugs Like Me) is a song by American rock band Mar...

Canneto sull'Oglio

Questa voce sull'argomento centri abitati della provincia di Mantova è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Canneto sull'Ogliocomune Canneto sull'Oglio – VedutaPiazza Matteotti con la Torre civica LocalizzazioneStato Italia Regione Lombardia Provincia Mantova AmministrazioneSindacoNicolò Ficicchia (lista civica) dal 10-6-2024 TerritorioCoordinate45°09′N 10°23′E45°09′N, 10°23′E (Canneto sull'Oglio) Al...

 

Glomus tumor

Tumor originating from a glomus body in the skin Glomus tumor was also the name formerly (and incorrectly) used for a tumor now called a paraganglioma. Medical conditionGlomus tumorMicrograph of a glomus tumor. H&E stain.SpecialtyOncology A glomus tumor (also known as a solitary glomus tumor[1]) is a rare neoplasm arising from the glomus body and mainly found under the nail, on the fingertip or in the foot.[2]: 670  They account for less than 2% of all soft...