Dołhobyczów

wieś
Pałac Rastawieckiego – główny gmach
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	hrubieszowski
Gmina	Dołhobyczów
Liczba ludności (2021)	1143[2][3]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	22-540[4]
Tablice rejestracyjne	LHR
SIMC	0886794[5]
Położenie na mapie gminy Dołhobyczów Dołhobyczów
Położenie na mapie Polski Dołhobyczów
Położenie na mapie województwa lubelskiego Dołhobyczów
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego Dołhobyczów
50°35′04″N 24°02′01″E/50,584444 24,033611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dołhobyczów (ukr. Долгобичів lub Довгобичів) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Dołhobyczów^[5][6]. Znajduje się u podnóża wzniesień Grzędy Sokalskiej, w pobliżu granicy z Ukrainą.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dołhobyczów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Wieś jest sołectwem, siedzibą gminy Dołhobyczów. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1437 mieszkańców i była największą miejscowością gminy^[7].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Dołhobyczowie^[8].

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1430, gdy Mikołaj Kinik z ziemi płockiej otrzymał ją od książąt bełskich. Już w 1437 sprzedał ją kanclerzowi mazowieckiemu i staroście bełskiemu Mikołajowi Mnichowi. Od 1453 do końca XVI wieku Dołhobyczów należał do rodu Rogalów, następnie do Grzymałów herbu własnego i Mrozowickich herbu Prus III^[9], a od końca XVIII wieku do II połowy XIX wieku do Rastawieckich. Do znanych osób z rodu Rastawieckich należeli Ludwik, który zbudował murowany dwór i Edward – historyk sztuki, kolekcjoner i archeolog. Ostatnimi właścicielami do 1945 byli Swieżawscy. W latach 1815–1915 Dołhobyczów znajdował się na granicy dwóch zaborów, czyli rosyjsko–austriackiej (sam Dołhobyczów jednak leżał po stronie rosyjskiej, zaboru rosyjskiego). Przez tę granicę przewożono głównie węgiel z Sokala do gorzelni w Dołhobyczowie (spalonej w 1944 roku). Na stronę austriacką wywożono przeważnie zboże. Granica była punktem przemytu ludzi i alkoholu, bowiem z zaboru austriackiego (Galicji) Polacy bez większych przeszkód mogli wyjechać do Ameryki^[10]. Podczas I wojny światowej, w 1915 roku, miejscowość została zajęta przez wojska austro-węgierskie, co zmusiło wojska rosyjskie do opuszczenia tych terenów. Rejon Dołhobyczowa był na przełomie 1918/1919 miejscem starć polsko-ukraińskich. Tereny te zostały przez Traktat brzeski przyznane Ukraińcom. Przeciwstawiało się temu czynnie wojsko polskie. W walkach brał udział 1 Pułk Szwoleżerów pod dowództwem majora Dreszera. Siły polskie powstrzymały i odparły przybyłe z Sokala wojska ukraińskie. Przebywał tutaj także znany polski poeta Władysław Broniewski^[11]. W miejscowości większość mieszkańców stanowili Polacy, ale mieszkała tu także mniejszość ukraińska, a przed wybuchem II wojny światowej nawet rodziny żydowskie. W 1946 część Ukraińców z Dołhobyczowa została wysiedlona do ZSRR, a pozostała część w 1947 na Ziemie Odzyskane. Po 1947 roku w miejscowości pozostali niemal sami Polacy.

 Osobny artykuł: Strażnica WOP Dołhobyczów.

• Pałac późnoklasycystyczny z kompleksem zabudowań gospodarczych ( powozownia ze stajnią koni cugowych wzniesiona w latach 30./40. XIX w. w formie pawilonu mającego postać zameczku z basztą, spichlerz dworski wybudowany w podobnym okresie, budynek młynu z okresu międzywojennego). Pierwotnie był to parterowy dwór, wzniesiony w pierwszej ćwierci XIX w. przez barona Ludwika Rastawieckiego, kasztelana Królestwa Polskiego, prezesa zarządu powiatowego zamojskiego. W 1837 pałac przebudowano według projektu architekta Antonia Corazziego.
• Neogotycki, murowany z cegły, jednonawowy kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Wybudowany w latach 1910–1914 z fundacji Świeżawskich, według projektu architekta Wiesława Kononowicza (było to wotum wdzięczności Świeżawskich za udzielenie przez Stolicę Apostolską dyspensy od małżeńskiej przeszkody pokrewieństwa). Kościół był nieznacznie zniszczony w czasie II wojny światowej (częściowo ucierpiało wyposażenie kościoła; zabrano organy, uszkodzono ołtarz główny). Wieża na froncie kościoła jest wzorowana na wieży Kościoła Mariackiego w Krakowie tzw. hejnalicy. Warto zwrócić uwagę na artystyczne rzygacze w kształcie paszcz smoków. W drewnianym ołtarzu głównym mieści się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Ołtarze boczne i ławki pochodzą z kościołów, które po zmianie granic państwowych znalazły się poza terenem Polski. W oknach nawy głównej i kaplic, znajdują się witraże wykonane w latach 80. XX w. przez M. Redmerskiego z Bydgoszczy.
• Przed kościołem stoi kamienna figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, wystawiona przez właścicieli dóbr w Dołhobyczowie w 1906 r jako wotum wdzięczności za ukaz tolerancyjny wydany w roku 1905.
• Zachowała się też murowana cerkiew św. Symeona Słupnika wybudowana w latach 1900–1904 w stylu neobizantyjskim (obecnie należy do parafii prawosławnej w Hrubieszowie).

W miejscowości znajduje się cmentarz prawosławno-katolicki oraz cmentarz wojenny z mogiłami żołnierzy Armii Hallera oraz żołnierzy polskich z II wojny światowej^[12].

Widoki i zabytki Dołhobyczowa

W Dołhobyczowie znajdował się kiedyś kombinat rolny PGR, po upadku którego wielu młodych ludzi wyjechało szukać pracy w większych miastach, a wskaźnik urodzeń znacząco spadł. Sytuacja może się poprawić, ponieważ uruchomiono tu przejście graniczne Dołhobyczów-Uhrynów z Ukrainą.

 Osobny artykuł: Placówka Straży Granicznej w Dołhobyczowie.

W Dołhobyczowie funkcjonuje Gminny Klub Sportowy „Kresy” Dołhobyczów – amatorski klub sportowy. W 2012 roku przed startem sezonu 2012/13 „Kresy” Dołhobyczów wycofały się z rozgrywek grupy II zamojskiej klasy B (drużyna piłkarska została rozwiązana). Kresy rozgrywały mecze na stadionie w Dołhobyczowie. Obecnie w klubie funkcjonuje sekcja siatkówki.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Dołhobyczowem.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Dołhobyczowie.

• Dołhobyczów-Kolonia
• Kryłów
• Kościół w Dołhobyczowie
• Cerkiew św. Symeona Słupnika w Dołhobyczowie

• Dołhobyczów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 106 .
• Strona internetowa Dołhobyczowa

Pałac Rastawieckiego – panorama