Dołhobyczów

Dołhobyczów
wieś
Ilustracja
Pałac Rastawieckiego – główny gmach
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

hrubieszowski

Gmina

Dołhobyczów

Liczba ludności (2021)

1143[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-540[4]

Tablice rejestracyjne

LHR

SIMC

0886794[5]

Położenie na mapie gminy Dołhobyczów
Mapa konturowa gminy Dołhobyczów, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Dołhobyczów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Dołhobyczów”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Dołhobyczów”
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego
Mapa konturowa powiatu hrubieszowskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Dołhobyczów”
Ziemia50°35′04″N 24°02′01″E/50,584444 24,033611[1]

Dołhobyczów (ukr. Долгобичів lub Довгобичів) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Dołhobyczów[5][6]. Znajduje się u podnóża wzniesień Grzędy Sokalskiej, w pobliżu granicy z Ukrainą.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dołhobyczów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Wieś jest sołectwem, siedzibą gminy Dołhobyczów. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1437 mieszkańców i była największą miejscowością gminy[7].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Dołhobyczowie[8].

Historia

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1430, gdy Mikołaj Kinik z ziemi płockiej otrzymał ją od książąt bełskich. Już w 1437 sprzedał ją kanclerzowi mazowieckiemu i staroście bełskiemu Mikołajowi Mnichowi. Od 1453 do końca XVI wieku Dołhobyczów należał do rodu Rogalów, następnie do Grzymałów herbu własnego i Mrozowickich herbu Prus III[9], a od końca XVIII wieku do II połowy XIX wieku do Rastawieckich. Do znanych osób z rodu Rastawieckich należeli Ludwik, który zbudował murowany dwór i Edward – historyk sztuki, kolekcjoner i archeolog. Ostatnimi właścicielami do 1945 byli Swieżawscy. W latach 1815–1915 Dołhobyczów znajdował się na granicy dwóch zaborów, czyli rosyjsko–austriackiej (sam Dołhobyczów jednak leżał po stronie rosyjskiej, zaboru rosyjskiego). Przez tę granicę przewożono głównie węgiel z Sokala do gorzelni w Dołhobyczowie (spalonej w 1944 roku). Na stronę austriacką wywożono przeważnie zboże. Granica była punktem przemytu ludzi i alkoholu, bowiem z zaboru austriackiego (Galicji) Polacy bez większych przeszkód mogli wyjechać do Ameryki[10]. Podczas I wojny światowej, w 1915 roku, miejscowość została zajęta przez wojska austro-węgierskie, co zmusiło wojska rosyjskie do opuszczenia tych terenów. Rejon Dołhobyczowa był na przełomie 1918/1919 miejscem starć polsko-ukraińskich. Tereny te zostały przez Traktat brzeski przyznane Ukraińcom. Przeciwstawiało się temu czynnie wojsko polskie. W walkach brał udział 1 Pułk Szwoleżerów pod dowództwem majora Dreszera. Siły polskie powstrzymały i odparły przybyłe z Sokala wojska ukraińskie. Przebywał tutaj także znany polski poeta Władysław Broniewski[11]. W miejscowości większość mieszkańców stanowili Polacy, ale mieszkała tu także mniejszość ukraińska, a przed wybuchem II wojny światowej nawet rodziny żydowskie. W 1946 część Ukraińców z Dołhobyczowa została wysiedlona do ZSRR, a pozostała część w 1947 na Ziemie Odzyskane. Po 1947 roku w miejscowości pozostali niemal sami Polacy.

 Osobny artykuł: Strażnica WOP Dołhobyczów.

Zabytki

  • Pałac późnoklasycystyczny z kompleksem zabudowań gospodarczych ( powozownia ze stajnią koni cugowych wzniesiona w latach 30./40. XIX w. w formie pawilonu mającego postać zameczku z basztą, spichlerz dworski wybudowany w podobnym okresie, budynek młynu z okresu międzywojennego). Pierwotnie był to parterowy dwór, wzniesiony w pierwszej ćwierci XIX w. przez barona Ludwika Rastawieckiego, kasztelana Królestwa Polskiego, prezesa zarządu powiatowego zamojskiego. W 1837 pałac przebudowano według projektu architekta Antonia Corazziego.
  • Neogotycki, murowany z cegły, jednonawowy kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Wybudowany w latach 1910–1914 z fundacji Świeżawskich, według projektu architekta Wiesława Kononowicza (było to wotum wdzięczności Świeżawskich za udzielenie przez Stolicę Apostolską dyspensy od małżeńskiej przeszkody pokrewieństwa). Kościół był nieznacznie zniszczony w czasie II wojny światowej (częściowo ucierpiało wyposażenie kościoła; zabrano organy, uszkodzono ołtarz główny). Wieża na froncie kościoła jest wzorowana na wieży Kościoła Mariackiego w Krakowie tzw. hejnalicy. Warto zwrócić uwagę na artystyczne rzygacze w kształcie paszcz smoków. W drewnianym ołtarzu głównym mieści się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Ołtarze boczne i ławki pochodzą z kościołów, które po zmianie granic państwowych znalazły się poza terenem Polski. W oknach nawy głównej i kaplic, znajdują się witraże wykonane w latach 80. XX w. przez M. Redmerskiego z Bydgoszczy.
  • Przed kościołem stoi kamienna figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, wystawiona przez właścicieli dóbr w Dołhobyczowie w 1906 r jako wotum wdzięczności za ukaz tolerancyjny wydany w roku 1905.
  • Zachowała się też murowana cerkiew św. Symeona Słupnika wybudowana w latach 1900–1904 w stylu neobizantyjskim (obecnie należy do parafii prawosławnej w Hrubieszowie).

W miejscowości znajduje się cmentarz prawosławno-katolicki oraz cmentarz wojenny z mogiłami żołnierzy Armii Hallera oraz żołnierzy polskich z II wojny światowej[12].

Widoki i zabytki Dołhobyczowa
Spichlerz w zespole pałacowym z pierwszej poł. XIX w.
Dawna służbówka (z końca XIX w, lub przełomu XIX/XX w.) w zespole pałacowym Rastawieckich, obecnie Biblioteka Gminna
Stajnia w majątku
Urząd Gminy w Dołhobyczowie przed remontem
Centrum Dołhobyczowa
Cerkiew pw. św. Szymona Słupnika (przed remontem)
Cerkiew pw. św. Szymona Słupnika (po renowacji)
Kościół Matki Bożej Częstochowskiej

Obecna sytuacja

W Dołhobyczowie znajdował się kiedyś kombinat rolny PGR, po upadku którego wielu młodych ludzi wyjechało szukać pracy w większych miastach, a wskaźnik urodzeń znacząco spadł. Sytuacja może się poprawić, ponieważ uruchomiono tu przejście graniczne Dołhobyczów-Uhrynów z Ukrainą.

Sport

W Dołhobyczowie funkcjonuje Gminny Klub Sportowy „Kresy” Dołhobyczów – amatorski klub sportowy. W 2012 roku przed startem sezonu 2012/13 „Kresy” Dołhobyczów wycofały się z rozgrywek grupy II zamojskiej klasy B (drużyna piłkarska została rozwiązana). Kresy rozgrywały mecze na stadionie w Dołhobyczowie. Obecnie w klubie funkcjonuje sekcja siatkówki.

Ludzie związani z Dołhobyczowem

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Dołhobyczowem.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Dołhobyczowie.

Zobacz też

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 25470
  2. Wieś Dołhobyczów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-03], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-03].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 230 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-11-18]. 
  7. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  8. Opis parafii na stronie diecezji
  9. Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskie, t. V. s. 46-47, 1908.
  10. Historia Dołhobyczowa - Historia - O gminie - Urząd Gminy Dołhobyczów [online], dolhobyczow.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  11. Historia Dołhobyczowa - Historia - O gminie - Urząd Gminy Dołhobyczów [online], dolhobyczow.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  12. D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 31–33.

Linki zewnętrzne

Pałac Rastawieckiego – panorama
Pałac Rastawieckiego – panorama