Żabcze

Żabcze
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

hrubieszowski

Gmina

Dołhobyczów

Liczba ludności (2021)

208[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-540[4]

Tablice rejestracyjne

LHR

SIMC

0887138[5]

Położenie na mapie gminy Dołhobyczów
Mapa konturowa gminy Dołhobyczów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żabcze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Żabcze”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Żabcze”
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego
Mapa konturowa powiatu hrubieszowskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Żabcze”
Ziemia50°32′31″N 24°00′12″E/50,541944 24,003333[1]

Żabcze – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Dołhobyczów[5][6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Dołhobyczów[7].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Barbary w Oszczowie[8].

Geografia

Żabcze położone jest w południowo-wschodniej części województwa lubelskiego w sąsiedztwie z Ukrainą. Wieś o charakterze rolniczym i zabudowie zagrodowej. Żabcze to siódma co do wielkości miejscowość gminy Dołhobyczów. Od Hrubieszowa oddalone jest o 37,2 km, od Zamościa 72,9 km, od Lublina 159 km, od Warszawy 334 km. Najbliższe przejście graniczne znajduje się w Dołhobyczowie i oddalone jest o 7,8 km.[9]

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 roku liczba ludności we wsi Żabcze to 224 z czego 51,8% mieszkańców stanowią kobiety, a 48,2% ludności to mężczyźni[10]. Miejscowość zamieszkuje 3,8% mieszkańców gminy. W latach 1998–2011 liczba mieszkańców zmalała o 27,0%. 57,1% mieszkańców wsi Żabcze jest w wieku produkcyjnym, 17,9% w wieku przedprodukcyjnym, a 25,0% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym.[11]

Historia

Wieś tenuty poturzyńskiej w XVIII wieku[12]. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z roku 1895, Żabcze, wieś w powiecie tomaszowskim, gminie Poturzyn, parafii Oszczów, około pół mili oddalone od Poturzyna. Wieś leży na dwu stokach gór ku sobie zwróconych, mając w dole łąki i ogrody. Żabcze posiadały około 1895 roku 60 domów i 379 mieszkańców w tym 20 wyznania rzymskokatolickiego, 650 mórg roli ornej 45 mórg łąk, 63 mórg lasu. Ludność trudni się rolnictwem. Cerkiew filialna parafii Poturzyn, zbudowana z drzewa, kiedy erygowana nie wiadomo. Folwark Żabcze należał do dóbr poturzyńskich i posiadał 351 mórg roli, 45 mórg łąk, 97 mórg łasu[13].

W 1492 r. wieś należała jako dzierżawa do Mikołaja Rogali z Wereszyna, zaś w XVI-XVIII stuleciu należała już do starostwa bełskiego. Według lustracji z 1564/65 r. na 5 łanach (84 ha) gruntów było 13 kmieci, karczmarz. Dochód z wsi wynosił 76 zł 6 gr. W XVIII w. wieś częściowo znajdowała się w posiadaniu Rulikowskich. W poł. XIX w. należała do Wojciechowskich. Według spisu z roku 1827 było tu 42 domów 264 mieszkańców. W 1880 r. wieś liczyła 60 domów i 379 mieszkańców; zaś wg spisu ludności z r.1921 - 81 domów oraz 527 mieszkańców, w tym 23 Żydów i 453 Ukraińców.[14] Majątek ziemski w 1930 r. liczył 291 ha, należał do Józefa Rulikowskiego.[15] W 1938 r. w ramach akcji repolonizacyjnej zburzono cerkiew w Żabczu.[16] W marcu 1944 r. w Żabczu dochodziło do ataków ukraińskich nacjonalistów, w czasie jednego z ataków zginęło 30 ludzi.[17]

Prawdopodobnie równocześnie z budową cerkwi (przełom XVII i XVIII w.) założono cmentarz grzebalny w kształcie czworoboku o powierzchni 0,35 ha. Cmentarz ten funkcjonował do końca II wojny światowej. W czasie budowy drogi w latach siedemdziesiątych XX w. został częściowo uszkodzony.[18]

Ludzie związani z Żabczem

Urodził się tu Jan Leonowicz, ps. „Burta” (ur. 15 stycznia 1912, zm. 9 lutego 1951 w Nowinach) – członek SZP-ZWZ-AK, działacz WiN, dowódca oddziału partyzanckiego na Lubelszczyźnie.

W Żabczu mieszkali rodzice[19] Bolesława Prusa (Aleksandra Głowackiego) – polskiego literata, autora powieści "Lalka". Ojciec pisarza pracował w majątku Woyciechowskich jako oficjalista.[14][20][21][22]

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162815
  2. ↑ Wieś Żabcze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-03], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-03].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1617 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-11-18]. 
  7. ↑ Jednostki pomocnicze gminy Dołhobyczów. Urząd Gminy Dołhobyczów. [dostęp 2016-01-07].
  8. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  9. ↑ Opracowano na podstawie Google Maps
  10. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  11. ↑ Wieś Żabcze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-07-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  12. ↑ Wiesław Bondyra, Własność ziemska w województwie bełskim w czasach saskich, Lublin 2015, s. 41.
  13. ↑ Żabcze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 709.
  14. ↑ a b Wiesław Bondyra, Słownik historyczny miejscowości województwa zamojskiego, Lublin - Zamość 1993 [1]
  15. ↑ Mapa majątków ziemskich na Lubelszczyźnie
  16. ↑ Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i południowym Podlasiu [2]
  17. ↑ Kalendarz Pamięci Ludobójstwa na Kresach - MARZEC
  18. ↑ Serwis Nekropole
  19. ↑ Dom Bolesława Prusa [w] Tygodnik Zamojski nr 27/2011
  20. ↑ Informacje ze strony gminy Dołhobyczów
  21. ↑ Prus. Śledztwo biograficzne [w] Uważam Rze. Historia, nr 8/2017
  22. ↑ Związki Bolesława Prusa z Wożuczynem [w] „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, nr 4/2012, s. 89 -92. [3]

Linki zewnętrzne

  • Zdjęcia Żabcza w serwisie eholiday [4]
  • Akta gruntowe tyczące się cerkwi parafialnych. Dekanat tyszowiecki, Parafia Poturzyn, filie: Żabcze i Witków [5]
  • Cegły dworku w Żabczu, zbiory muzeum w Hrubieszowie [6]
  • Zdjęcia zburzonej cerkwi w Żabczu [7]
Gmina Dołhobyczów
Wsie
Kolonie
Osady
Osady wsi
  • Gołębie
  • Kościaszyn
Inne miejscowości