Chlorowodór

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) konst. chlorek wodoru podst. chloran addyt. chlorydowodór
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	HCl
Masa molowa	36,46 g/mol
Wygląd	bezbarwny gaz o duszącym zapachu[1]
Identyfikacja
Numer CAS	7647-01-0
PubChem	313
DrugBank	DB13366
Właściwości Gęstość 0,001490 g/cm³[4]; gaz Rozpuszczalność w wodzie 770 g/l (20 °C)[2] w innych rozpuszczalnikach dobrze rozpuszczalny w rozpuszczalnikach polarnych, słabiej w niepolarnych[2] Temperatura topnienia −114,17 °C[4] Temperatura wrzenia −85 °C[4] Punkt krytyczny 51,6 °C[5]; 8,31 MPa[4] Kwasowość (pKa) −6,2[3]
Budowa Moment dipolowy 1,1086 ± 0,0003 D[6]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2020-01-02] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[7] Niebezpieczeństwo Zwroty H H280, H314, H331[8] Zwroty P P260, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P304+P340+P311, P305+P351+P338[8] NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[9] 0 2 0   Temperatura zapłonu niepalny[1] Numer RTECS MW4025000 Dawka śmiertelna LD50 40,142 mg/kg (mysz, dootrzewnowo)
Podobne związki
Inne aniony	fluorowodór, bromowodór, jodowodór, cyjanowodór
Inne kationy	chlorek sodu
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Chlorowodór, HCl – nieorganiczny związek chemiczny, połączenie chloru i wodoru. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas solny (kwas chlorowodorowy) z wydzieleniem dużej ilości ciepła^[1].

Otrzymywany jest w wyniku działania kwasu siarkowego na chlorek sodu^[1] (reakcja przebiega w dwóch etapach)^[10]:

• pierwszy zachodzi w temperaturze pokojowej:

  H
  2SO
  4 + NaCl → HCl↑ + NaHSO
  4

• drugi zaś wymaga podgrzania do 800 °C:

  NaCl + NaHSO
  4 → HCl↑ + Na
  2SO
  4

Synteza chlorowodoru może być zintegrowana z innymi procesami chemicznymi, np. chlorowaniem węglowodorów^[1]. Źródłem szczególnie czystego chlorowodoru jest synteza z pierwiastków. Gazy do tej reakcji uzyskuje się podczas produkcji wodorotlenku sodu przez elektrolizę wodnego roztworu chlorku sodu. Wodór jest następnie spalany w chlorze z wykorzystaniem palników kwarcowych^[11]:

H
2 + Cl
2 → 2HCl

W warunkach normalnych chlorowodór jest gazem, 1,27 raza cięższym od powietrza. Ciekły chlorowodór nie przewodzi prądu elektrycznego.

Rozpuszcza się bardzo dobrze w wodzie (770 g/l w 20 °C) i eterze dietylowym (220 g/l w 20 °C), w którym tworzy się [Et
2OH]+
Cl−
, a także w innych rozpuszczalnikach organicznych, np. benzenie (13,7 g/l w 25 °C). W rozpuszczalnikach mało polarnych nie ulega dysocjacji^[2]. Roztwór chlorowodoru w acetonie i eterach ma jaskrawe żółte zabarwienie^{[potrzebny przypis]}.

Suchy chlorowodór jest dużo mniej aktywny chemicznie, niż jego wodny roztwór, kwas solny. Nie reaguje z fosforem, siarką, węglem, żelazem, niklem oraz chromem; reaguje zaś z litowcami (metalami alkalicznymi), np.: litem, sodem, potasem^[1]. W podwyższonej temperaturze reaguje także z innymi metalami^[2].

Ciekły chlorowodór nie dysocjuje i jest mało reaktywny. Jako jeden z nielicznych chlorków metali, rozpuszcza się w nim chlorek cyny(IV) (bez dysocjacji)^[2].

W przemyśle używany jest do produkcji kwasu solnego i niektórych syntez np. chlorku winylu z etynu^[1].

• David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0  (ang.).