PROFILPELAJAR.COM

Kwas jodowy
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
podst.	hydroksy-λ5-jodanodion
addyt.	hydroksydodioksydojod
wodor.	wodoro(dioksydojodan)
	Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.	kwas jodowy
Stocka	kwas jodowy(V)
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	HIO3
Inne wzory	HOIO2
Masa molowa	175,91 g/mol
Wygląd	białe kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	7782-68-5
PubChem	24345
SMILES
	OI(=O)=O
Właściwości
	Gęstość
	4,63 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	269 (20 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	metanol
Temperatura topnienia	110 °C (rozkład)
Kwasowość (pKa)	0,75
Budowa
Układ krystalograficzny	rombowy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H272, H314
Zwroty P	P220, P280, P305+P351+P338, P310
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 3 1 OX
	Podobne związki
Inne aniony	kwas chlorowy, kwas bromowy
Podobne związki	tlenowe kwasy jodu
Pochodne sole	jodany, np. jodan potasu, jodan sodu
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kwas jodowy, HIO₃ – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenowych kwasów jodu. Atomem centralnym kwasu jodowego jest jod na V stopniu utlenienia.

Otrzymywanie

Metody otrzymywania kwasu jodowego:

rozpuszczenie pięciotlenku jodu w wodzie^[3]:

I
2O
5 + H
2O ⇄ 2HIO
3

reakcja jodanu baru z kwasem siarkowym^[1]:

Ba(IO
3)
2 + H
2SO
4 → 2HIO
3 + BaSO
4↓

utlenianie jodu, np.^[1]:

3I
2 + 10HNO
3 → 6HIO
3 + 10NO + 2H
2O

I
2 + 5H
2O
2 → 2HIO
3 + 4H
2O

I
2 + 5Cl
2 + 6H
2O → 2HIO
3 + 10HCl

Utlenianie można przeprowadzić też metodą elektrolityczną^[3].

Właściwości

Czysty kwas jodowy tworzy białe rombowe kryształy^[1], dobrze rozpuszczalne w wodzie^[2] i w 87%-owym etanolu, słabo rozpuszczalne w kwasie azotowym^[4]. Jest stosunkowo słabym kwasem o pKa = 0,8^[1]. Jest silnym utleniaczem w kwasowym środowisku, przy czym redukuje się on do jodu (I
2), np.^[3]^[1]:

HIO
3 + 5HI → 3I
2 + 3H
2O

2HIO
3 + 5H
2S → I
2 + 6H
2O + 5S↓

lub jodków (I−
), np.^[3]:

IO−
3 + 3SO2−
3 → I−
+ 3SO2−
4

W specjalnych warunkach (bardzo niskie pH i wysokie stężenie jonu chlorkowego, np. w stężonym kwasie chlorowodorowym), kwas jodowy zostaje zredukowany do trichlorku jodu, ICl
3.

Jest to jeden z najbardziej stabilnych termicznie kwasów spośród oksokwasów fluorowców. Po podgrzaniu do 75 °C odwadnia się do kwasu pirojodowego, HI
3O
8 (HIO
3·I
2O
5), a w 200 °C do pięciotlenku jodu I
2O
5^[3], który przy dalszym ogrzewaniu (300 °C) rozkłada się do jodu i tlenu^[3]:

12HIO
3 → 4HI
3O
8 → 6I
2O
5 → 6I
2 + 15O
2

Zastosowanie

Kwas jodowy jest używany jako silny utleniacz, np. w miareczkowaniu redox, m.in. w jodometrii, gdzie wykorzystuje się go do generowania jodu z jodków^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h PradyotP. Patnaik PradyotP., Handbook of Inorganic Chemicals, London: McGraw-Hill, 2003, s. 395–397, ISBN 0-07-049439-8 (ang.).
↑ ^a ^b ^c David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-67, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Norman N.N.N. Greenwood Norman N.N.N., AlanA. Earnshaw AlanA., Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 852, 863, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
↑ JanuszJ. Supniewski JanuszJ., Preparatyka nieorganiczna, Wydawnictwa Naukowe PWN, 1958 .