43 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 43 batalion celny powstał w granicach odpowiedzialności dowództwa 2 Armii, a zorganizowano go na bazie 2 Armii z posiadanych w jej dyspozycji batalionów etapowych. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3].
Pod koniec sierpnia 1921 na linii odcinka kordonowego „Grodno” rozpoczęto przygotowania do reorganizacji jednostek kordonowych. Bataliony I Poznański batalion etapowy i III Poznański batalion etapowy zostały połączone w jeden, który został następnie przeformowany w 43 batalion celny. W ostatnich dniach sierpnia do Suwałk został także dyslokowany IV Poznański batalion etapowy. 7 września został on rozwiązany, a żołnierzy wcielono do formującego się 43 batalionu celnego. Tworzący się batalion celny przejął ochronę dotychczasowego pododcinka kordonowego nr 5 „Suwałki”. Na odcinku Nieszki-Wilkowo granicę czasowo obsadziła 1 kompania IV Poznańskiego batalionu etapowego. 1 września kompania została przejęta przez 43 batalion celny. Również żołnierze 3 kompanii I Poznańskiego batalionu etapowego, ochraniający do tej pory placówki w Rakówku i Leszkiemiach, zostali przeniesieni do batalionu celnego. Natomiast żołnierze z 2. i 3. kompanii I Poznańskiego batalionu etapowego zostali zluzowani przez 42 batalion celny. Ostatecznie, 11 września, również żołnierze I Poznańskiego batalionu etapowego zostali włączeni w skład 43 batalionu celnego. Miejscem postoju dowództwa nowo sformowanego batalionu były Suwałki. Po zakończeniu formowania batalion przejął ochronę nowo utworzonego pododcinka kordonowego nr 3 od wsi Leszkiemie do wsi Wilkowo, na zachód od Augustowa[4][5].
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[6].
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[7]. 43 batalion celny przemianowany został na 43 batalion Straży Granicznej.
Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[8]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[9].
↑Gustaw Haniawetz ur. 1 kwietnia 1888 w Trzebowie Morawskiej. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłej armii austro-węgierskiej. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Dowództwie Obozu Warownego Toruń[12]. 1 czerwca 1921 wykazany w IV łódzkim batalionie etapowym. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 44. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Żona Olga mieszkała we Lwowie przy ul. Bartosza Głowackiego 17a. 21 czerwca 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia[13].
