Bajkalsjøen

Bajkalsjøen
innsjø
Land  Russland
Innsjøtype Riftsjø
Tilsig Selenga, Tsikoj, Khilokh, Uda, Barguzin, Øvre Angara
Utløp Angara
Nedslagsfelt 560 000 km²
Opphaldstid 350 år
Høgd over havet 456 moh.
Lengd 636 km
Breidd 79 km
Areal 31 494 km²
Middeldjupn 758 m
Volum 23 600 km³
Kystlengd1 2 100 km
Tilfrosen Januar–mai
Koordinatar 53°30′N 108°12′E / 53.5°N 108.2°E / 53.5; 108.2
Øyar 22 (Olkhon)
Byar Irkutsk
Kart
Bajkalsjøen
53°18′10″N 108°00′17″E / 53.30277778°N 108.00472222°E / 53.30277778; 108.00472222
Kart som viser Bajkalsjøen.
Kart som viser Bajkalsjøen.
Kart som viser Bajkalsjøen.
Wikimedia Commons: Lake Baikal
1 Kystlengd er eit unøyaktig mål som kanskje ikkje er standardisert for denne artikkelen.

Bajkalsjøen (russisk О́зеро Байка́л, Ozero Bajkal; burjatisk Байгал нуур Bajgal nuur) er ein innsjø i det sørlege Sibir i Russland, mellom Irkutsk oblast i nordvest og Burjatia i søraust, nær Irkutsk. Han vert òg kalla «Det blå auga i Sibir».

Med ei djupne på 1637 meter er han den djupaste innsjøen i verda[1] og den største innsjøen i verda ut frå volum. Innsjøen inneheld om lag 20 % av det totale ferskvatnet som finst på jordoverflata.[2]

Som Tanganyikasjøen er Bajkalsjøen forma i ein eldgamal riftdal og er difor lang og halvmåneforma med eit overflateareal på 31 500 km². Bajkal har over 1700 dyre- og planteartar og to tredelar av desse finst ingen andre stader i verda.[3] Han vart innskriven på verdsarvlista til UNESCO i 1996.[4] Med ein alder på over 25 millionar år er han den eldste innsjøen i verda.[2]

Geografi og hydrografi

Halvøya Svjatoj Nos.

Bajkalsjøen vart kalla «Nordsjøen» i historiske kinesiske tekstar. Han låg då i Xiongnu-området og særs lite var kjend om innsjøen før den transsibirske jarnvegen vart bygd i området mellom 1896 og 1902. Den naturskjønne jarnbana som går rundt Bajkalsjøen krev 200 bruer og 33 tunnelar. Då han vart bygd vart det utført ei stor hydrografisk kartlegging av F.K. Drizjenko som gav dei fyrste detaljerte karta av djupnene i Bajkal. Kartlegginga viste at Bajkalsjøen inneheld meir vatn enn Dei store sjøane i Nord-Amerika til saman - 23 600 km³, eller om lag ein femdel av det samla flytande ferskvatnet på jordoverflata.[5] Alderen og den isolerte plasseringa gjer at innsjøen har noko av det rikaste og mest uvanlege dyrelivet i verda, noko som gjev han stor verdi for utforsking av evolusjon.[2]

Bajkalsjøen ligg i ein riftdal danna av Bajkal riftsone, der to jordskorpeplater dreg frå kvarandre.[6] Med ei lengd på 636 km og ei breidd på opp mot 79 km er Bajkalsjøen den største ferskvassinnsjøen i Asia (31 494 km²) og er den djupaste innsjøen i verda (1637 m). Botnen av innsjøen ligg 1371 meter under havnivå, men under dette ligg 7 km med sediment, og botnen av rifta er dimed 8–9 km under overflata, den djupaste kontinentalrifta på jorda.[6]. Geologisk sett er rifta ung og aktiv, og ho utvidar seg med to centimeter i året. Forkastingssona er òg seismisk aktiv. Det er varmekjelder i området og merkbare jordskjelv med få år mellom. Innsjøen drenerer ut i Angaraelva, som er ei sideelv av Jenisej.

Nedslagsfeltet til Jenisej, Bajkalsjøen og busetnadane Dikson, Dudinka, Turukhansk, Krasnojarsk, Irkutsk.

Alderen på innsjøen er estimert til 25-30 millionar år, noko som gjer han til ein av dei eldste innsjøane i geologisk historie. Han er unik av dei store innsjøane på høgare breidder fordi sedimenta i innsjøen ikkje har vorte rørte av kontinentale isbrear. Amerikanske og russiske studiar av sedimenta i 1990-åra gav detaljerte data om klimavariasjonar dei siste 250 000 åra. Det er planlagt å bore djupare i sedimenta for å sjå lenger tilbake. Bajkalsjøen er òg den einaste ferskvassjøen der ein finn direkte og indirekte spor på gasshydrat.[7][8][9]

Innsjøen er heilt omgjeven av fjell. Bajkalfjella på nordsida og taigaen her er verna som ein nasjonalpark. Bajkalsjøen inneheld 22 øyar og den største av desse er Olkhon, som er 72 km lang. Denne øya er den fjerde største øya i ein innsjø i verda. Innsjøen får vatn frå om lag 330 elvar.[10] Dei største som renn direkte ut i Bajkalsjøen er Selenga, Barguzin, Øvre Angara, Turka, Sarma og Snezjnaja. Han har berre eitt utløp, elva Angara.

Sjølv om han er så djup er vatnet i innsjøen godt blanda og oksygenrikt, samanlikna med lagdelinga ein finn i vassmassar som Tanganyikasjøen og Svartehavet.

Dyre- og planteliv

Omul-fisk på marknaden i Listvjanka.

Det biologiske mangfaldet i Bajkalsjøen er det berre få andre innsjøar som kan vise til. Bajkalsjøen inneheld 1085 planter og 1550 dyreartar og variantar. Over 80 % av dyra er endemiske. Epischura baikalensis er endemisk for Bajkalsjøen og er det dominerande dyreplanktonet her og utgjer 80 til 90 % av den totale biomassen.[11] Bajkalselen eller nerpa (Phoca sibirica) finst i heile Bajkalsjøen. Det finst berre tre ferskvasselar i heile verda, og dei to andre er underartar av ferskvassringsel. Kanskje den viktigaste lokale arten er omul (Coregonus autumnalis migratorius), ein liten endemisk laksefisk. Han vert fiska, røykt og seld på marknader rundt innsjøen.

Andre merkverdige artar er golomjanka eller bajkaloljefisk (Comephorus baicalensis og C. dybowskii). Desse langfinna, gjennomsiktige fiskane lever vanlegvis i djupner på 200 til 500 meter og er den største matkjelda for bajkalselen, og utgjer den største fiskemassen i innsjøen. Dei er kjende fordi fisken løyser seg opp til olje og bein om han vert utsett for sollys. Bajkalharren (Thymallus arcticus baicalensis), ein snøggsymjande laksefisk, er ein populær fisk å prøve å ta for sportfiskarane. Både denne og bajkalstøren (Asipenser baerri baicalensis) er båe endemiske artar med kommersiell verdi.

Bjørn og hjort er vanlege langs breidda av Bajkalsjøen.

Is frå Bajkal
Bilveg over den isdekte Bajkalsjøen.

Forsking

Fleire organisasjonar held på med forskingsprosjekt rundt Bajkalsjøen. Dei fleste av dei er statsstyrte eller tilknytte statlege organisasjonar. Det bajkalske forskingssenteret er ein sjølvstendig forskingssorganisasjon som forskar på Bajkalsjøen.[12]

I juli 2008 sende Russland to små ubåtar, «Mir-1» og «Mir-2», ned til 1580 meter på botnen av Bajkalsjøen for å gjere geologiske og biologiske testar av det unike økosystemet.

Nøytrinoteleksop i Bajkalsjøen

Sidan 1993 er det forska på nøytrinoar med eit undervassteleskop (BDUNT) i Bajkalsjøen. Teleskopet vart bygt over fleire år frå 1995 til 1998 på ei djupne på 1100 meter og har 192 optiske modular. Her har ein fanga inn 320 millionar muonar for å velje ut nøytrinohendingar.[13]

Turisme

Innsjøen om vinteren sett frå turiststaden Listvjanka. Isen er tjukk nok til å bere folk og snøskuterar.

Innsjøen vert kalla «Perla i Sibir» og under dei økonomiske oppgangstidene i Russland auka turistindustrien i ormådet.[14] Viktor Grigorov sitt selskap Grand Baikal i Irkutsk er ein av investorane som har planlagd tre hotell som vil skape 570 arbeidsplassar. I 2007 oppretta den russiske regjeringa ei spesiell økonomisk sone. Den populære feriestaden Listvjanka har fleire hotell. Bajkalsjøen vart innskriven på verdsarvlista til UNESCO i 1996. Rosatom har planar om å byggje laboratorium i Bajkal i samband med eit internasjonal uranverk og skape 2000 arbeidsplassar i byen Angarsk.[15]

Miljøproblem

Bajkalsk cellulose- og papirfabrikk

Innsjøen om sumaren sett frå Bolsjije Koty på sørvestkysten.

Bajkalsk cellulose- og papirfabrikk vart bygd i 1966 like ved strandlina. Fabrikken bleikjer papiret med klor og slepper ut avfallet i Bajkalsjøen. Trass i mange protestar er fabrikken framleis i drift på same vis. Miljøaktivistar prøver no å få fabrikken til å reinse avfallet i staden for å leggje ned fabrikken fordi han gjev verdfulle arbeidsplassar.[16]

Den planlagde Austsibir-Stillehavs-røyrleidninga

Det russiske oljerøyrleidningsselskapet Transneft[17] planla å byggje ein røyrleidning berre 800 meter frå innsjøen i eit område med mykje seismisk aktivitet. Miljøaktivistar i Russland[18], Greenpeace, motstandarar mot Bajkalrøyrleidninga[19] og lokale innbyggjarar[20] ytte sterk motstand mot desse planane på grunn av dei store fylgjene eit eventuelt oljesøk ville fått for miljøet. Det var fyrst når den russiske presidenten Vladimir Putin gav selskapet ordre om ei alternativ rute 40 km lenger nord for å unngå ein slik økologisk risiko at Transneft gjekk med på å endre planane sine.[21]

Arbeidet på røyrleidningen tok til to dagar president Putin gav løyve til endringa av ruta bort frå Bajkalsjøen.[22]

Planlagt atomkraftverk

I 2006 annonserte dei russiske styresmaktene planane om å byggje den fyrste internasjonale uranrikingssenteret i verda ved eit eksisterande atomverk i Angarsk, 95 km frå kysten av Bajkalsjøen. Planane har derimot fått kritikk på grunn av fylgjene eit eventuelt uhell kan få for området.[23]

Etter at uranet er rikt, vert berre 10 % av det radioaktive materialet sendt til kundar i utlandet,[23] medan 90 % vert lagra i Bajkalregionen. Avrenning frå uranet er radioaktivt og giftig og særs farleg for menneske og dyr, og kan ureine elvar og innsjøar.[23]

Kjelder

  1. ↑ «Deepest Lake in the World». geology.com. Henta 16. august 2008. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 U.S. Geological Survey Fakta om Bakjalsjøen - A Touchstone for Global Change and Rift Studies, Juli 1993 - vitja 16. august 2008
  3. ↑ «Russia.» Britannica Student Encyclopedia. 2007. Encyclopædia Britannica Online. [1]
  4. ↑ «Lake Baikal — World Heritage Site». World Heritage. Henta 16. august 2008. 
  5. ↑ «Lake Tahoe and Lake Baikal Watersheds». Tahoe-Baikal Institute. Henta 16. august 2008. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «The Oddities of Lake Baikal». Alaska Science Forum. Henta 16. august 2008. 
  7. ↑ Kuzmin, M.I., et al., 1998. First find of gas hydrates in sediments of Lake Baikal. Doklady Adademij Nauk, 362: 541–543 (russisk).
  8. ↑ Vanneste, M., et al., 2001. Multi-frequency seismic study of gas hydrate-bearing sediments in Lake Baikal, Siberia. Marine Geology, 172, 1–21.
  9. ↑ Van Rensbergen, P., et al., 2002. Sub-lacustrine mud volcanoes and cold seeps caused by dissociation of gas hydrates in Lake Baikal. Geology, 30(7), 631–634.
  10. ↑ «Lake Baikal: the great blue eye of Siberia». CNN.com. Henta 16. august 2008. 
  11. ↑ Зоопланктон в экосистеме озера Байкал / О Байкале.ру — Байкал. Научно и популярно, arkivert frå originalen 19. april 2008, henta 16. august 2008 
  12. ↑ «Baikalian Research Centre (ANO) (russisk)». www.lakebaikal.net. Henta 16. august 2008. 
  13. ↑ «Baikal Lake Neutrino Telescope». Baikalweb. 6. januar 2005. Henta 16. august 2008. 
  14. ↑ Tom Esslemont (2007). «'Pearl of Siberia' draws investors». BBC News. Henta 16. august 2008. 
  15. ↑ BBC NEWS, 'Pearl of Siberia' draws investors
  16. ↑ Sacred Land Film Project, Lake Baikal.
  17. ↑ «Transneft». Transneft. Henta 16. august 2008. 
  18. ↑ «Baikal Environmental Wave». Henta 16. august 2008. 
  19. ↑ «Baikal pipeline». Henta 16. august 2008. 
  20. ↑ «The Right to Know: Irkutsk Citizens Want to be Consulted». Henta 16. august 2008. 
  21. ↑ «Putin orders oil pipeline shifted». BBCNews. 26. april 2006. Henta 16. august 2008. 
  22. ↑ «Work starts on Russian pipeline». BBC News. 28. april 2006. Henta 16. august 2008. 
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Saving the Sacred Sea: Russian nuclear plant threatens ancient lake

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Bajkalsjøen

Read other articles:

羅生門 (電影)

本條目存在以下問題，請協助改善本條目或在討論頁針對議題發表看法。 此條目需要补充更多来源。 (2018年3月17日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目，无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者：请搜索一下条目的标题（来源搜索：羅生門 (電影) — 网页、新闻、书籍、学术、图像），以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源（判定指引）。 �...

 

PTI-3

Chemical compound PTI-3Legal statusLegal status CA: Schedule II DE: NpSG (Industrial and scientific use only) UK: Class B Identifiers IUPAC name N-({2-[1-(5-fluoropentyl)-1H-indol-3-yl]-1,3-thiazol-4-yl}methyl)-2-methoxy-N-methylethanamine PubChem CID162623756ChemSpider79413292UNIIBE9L8378LUChemical and physical dataFormulaC21H28FN3OSMolar mass389.53 g·mol−13D model (JSmol)Interactive image SMILES COCCN(C)Cc1csc(n1)c1cn(CCCCCF)c2ccccc21 InChI InChI=1S/C21H28FN3OS/c1-24(...

 

أييوس بانتيليمون (أتيكي)

أييوس بانتيليمون تقسيم إداري البلد اليونان  [1] خصائص جغرافية إحداثيات 38°06′59″N 23°58′55″E / 38.116388888889°N 23.981944444444°E / 38.116388888889; 23.981944444444   الارتفاع 5 متر  السكان التعداد السكاني 1471 (resident population of Greece) (2021)1181 (resident population of Greece) (2001)272 (resident population of Greece) (1991)1591 (resident...

Campeonato Brasileiro de Futebol Feminino Série A2

Artikel ini memiliki beberapa masalah. Tolong bantu memperbaikinya atau diskusikan masalah-masalah ini di halaman pembicaraannya. (Pelajari bagaimana dan kapan saat yang tepat untuk menghapus templat pesan ini) Artikel ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong bantu perbaiki artikel ini dengan menambahkan referensi yang layak. Tulisan tanpa sumber dapat dipertanyakan dan dihapus sewaktu-waktu.Cari sumber: Campeonato Brasileiro de Fut...

 

Victor Adler

Victor AdlerAdler di tahun 1900 Menteri Luar NegeriMasa jabatan30 Oktober 1918 – 11 November 1918KanselirKarl RennerPenggantiOtto BauerKetua Partai Demokrat Sosial AustriaMasa jabatan1 January 1889 – November 1918PenggantiKarl Seitz Informasi pribadiLahir(1852-06-24)24 Juni 1852Praha, Bohemia, Kekaisaran AustriaMeninggal11 November 1918(1918-11-11) (umur 66)Vienna, AustriaPartai politikPartai Demokrat Sosial Austria (SDAP)Alma materUniversitas WinaProfesiNeurologisS...

 

Vankomisin

Nama sistematis (IUPAC) (1S,2R,18R,19R,22S,25R,28R,40S)- 48- {[(2S,3R,4S,5S,6R)- 3- {[(2S,4S,5S,6S)- 4- amino- 5- hydroxy- 4,6- dimethyloxan- 2- yl]oxy}- 4,5- dihydroxy- 6- (hydroxymethyl)oxan- 2- yl]oxy}- 22- (carbamoylmethyl)- 5,15- dichloro- 2,18,32,35,37- pentahydroxy- 19- [(2R)- 4- methyl- 2- (methylamino)pentanamido]- 20,23,26,42,44- pentaoxo- 7,13- dioxa- 21,24,27,41,43- pentaazaoctacyclo[26.14.2.23,6.214,17.18,12.129,33.010,25.034,39]pentaconta- 3,5,8(48),9,11,14,16,29(45),30,32,34,3...

Soy molasses

Viscous syrup with a typical bittersweet flavor This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (July 2011) (Learn how and when to remove this template message) This article...

 

Separate Special Purpose Battalion

Anti-Russian Chechen volunteer unit Separate Special Purpose BattalionFlag of the Chechen Republic of IchkeriaFoundedJuly 2022Country UkraineAllegiance Ministry of Defence (Ukraine)  Chechen Republic of IchkeriaBranch International Legion of Territorial Defense of UkraineTypeCommandoRoleAnti-tank warfareArtillery observerClose-quarters combatCold-weather warfareCounterinsurgencyDirect actionIrregular warfareMountain warfarePatrollingRaidingReconnaissanceUrban warfareSizeBattalionNic...

 

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「�...

Kontes Lagu Eurovision 2012

Kontes Lagu Eurovision 2012 Semi-final 1 22 Mei 2012 Semi-final 2 24 Mei 2012 Final 26 Mei 2012 Penyiar Tuan Rumah İctimai Television Tempat AD Januari 2012,[1] Baku, Azerbaijan Jumlah kontestan 42 (sampai sekarang) Kembali ke Kontes Montenegro Tidak mengikuti kontes Polandia Peta Partisipasi   Negara yang jadi ikut Kontes Lagu Eurovision ◄2011        2013► Kontes Lagu Eurovision 2012 adalah kontes yang akan menjadi konte...

 

Гуси

Запрос «Гусь» перенаправляется сюда; для терминов «Гусь» и «Гуси» см. также другие значения. Гуси Домашний гусь (Эмденский) Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:Хордовы...

 

Армстронг-Джонс, Чарльз

В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Армстронг-Джонс. Чарльз Армстронг-Джонс Имя при рождении брит. англ. The Honourable Charles Patrick Inigo Armstrong-Jones the III Дата рождения 1 июля 1999(1999-07-01) (24 года) Место рождения Вестминстер, Большой Лондон, Англия, Великобритания ...

哈萨克斯坦总统

此条目序言章节没有充分总结全文内容要点。 (2019年3月21日)请考虑扩充序言，清晰概述条目所有重點。请在条目的讨论页讨论此问题。 哈萨克斯坦總統哈薩克總統旗現任Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев卡瑟姆若马尔特·托卡耶夫自2019年3月20日在任任期7年首任努尔苏丹·纳扎尔巴耶夫设立1990年4月24日（哈薩克蘇維埃社會主義共和國總統） 哈萨克斯坦 哈萨克斯坦政府...

 

أحمد بسيسو

هذه المقالة تحتاج للمزيد من الوصلات للمقالات الأخرى للمساعدة في ترابط مقالات الموسوعة. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة وصلات إلى المقالات المتعلقة بها الموجودة في النص الحالي. (يناير 2024)Learn how and when to remove this message هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فض...

 

List of Tampa Bay Buccaneers starting quarterbacks

These quarterbacks have started at least one game for the Tampa Bay Buccaneers of the National Football League. They are listed in order of the date of each player's first start at quarterback for the Buccaneers. Through the 2023 season, the Buccaneers have had 40 different starting quarterbacks since their inaugural season in 1976. Regular season Tom Brady (2020–2022) Jameis Winston (2015–2019) Josh Freeman (2009–2013) Ryan Fitzpatrick (2017–2018) Brad Johnson (2001–2004) Vinny Te...

Piazza di Spagna

Square in Rome, Italy Piazza di SpagnaCity squarePiazza di Spagna viewed from the Spanish StepsLocationRome, ItalyClick on the map for a fullscreen viewCoordinates: 41°54′22″N 12°28′56″E / 41.906°N 12.4821°E / 41.906; 12.4821 Piazza di Spagna (Spanish Square), at the bottom of the Spanish Steps, is one of the most famous squares in Rome, Italy. It owes its name to the Palazzo di Spagna, the seat of the Embassy of Spain to the Holy See. There is also the fam...

 

Pemilihan umum Bupati Bojonegoro 2024

Pemilihan umum Bupati Bojonegoro 20242018202927 November 2024Kandidat Peta persebaran suara Kabupaten Bojonegoro Bupati & Wakil Bupati petahanaAnna Mu'awanah & Budi Irawanto Partai Kebangkitan Bangsa Bupati & Wakil Bupati terpilih belum diketahui Pemilihan umum Bupati Bojonegoro 2024 dilaksanakan pada 27 November 2024 untuk memilih Bupati Bojonegoro periode 2024-2029.[1] Pemilihan Bupati (Pilbup) Bojonegoro tahun tersebut akan diselenggarakan setelah Pemilihan umum Presid...

 

日本国籍

日本政治 政治 民主制 议会内阁制 象征天皇制 单一制 法律 法治国家 日本国宪法 日本的法律 公民 选举 国政选举（小选举区比例代表并立制） 众议院议员总选举 参议院议员通常选举 地方选举 都道府县议会议员选举 市町村议会议员选举 特别区议会议员选举 都道府县知事选举 市町村长选举 特别区长选举 统一地方选举（日语：統一地方選挙） 再选举（日语：再選挙） 补�...

نادي ليل

ليل أو إس سي الاسم الكامل نادي ليل الأولمبي الرياضي اللقب Les Dogues (كلاب الدوغو) الاسم المختصر LOSC تأسس عام 1944 (منذ 80 سنة) الملعب ملعب بيار موروا ليل، فرنسا(السعة: 50,186) البلد  فرنسا الدوري ليغ 1 2020-21 الأول الإدارة الرئيس ميشيل سييدو المدير الفني جوزلين غورفينيك المدرب برونو جين...

 

Arabesque (film)

1966 film directed by Stanley Donen ArabesqueTheatrical release poster by Robert McGinnisDirected byStanley DonenWritten byJulian MitchellStanley PricePeter Stone(as Pierre Marton)Based onThe Cipher1961 novelby Alex Gordon[1]Produced byStanley DonenStarringGregory PeckSophia LorenCinematographyChristopher ChallisEdited byFrederick WilsonMusic byHenry ManciniProductioncompanyStanley Donen EnterprisesDistributed byUniversal PicturesRelease dates May 5, 1966 (1966-05-05)&#...