De provincie Antwerpen (Frans: Province d'Anvers) is een van de tien provincies van België en een van de vijf provincies in het Vlaams Gewest. Ze bevindt zich ten oosten van de provincie Oost-Vlaanderen, ten noorden van de provincie Vlaams-Brabant en ten westen van de provincie Limburg. In het noorden grenst de provincie aan de Nederlandse provincie Noord-Brabant en voor een klein stuk aan de Nederlandse provincie Zeeland.
Antwerpen is de enige Vlaamse provincie die niet aan een Waalse provincie grenst. Het is de enige provincie in Vlaanderen die geen gemeenten met taalfaciliteiten kent en is tevens de meest bevolkte provincie van België, met circa 1.900.000 inwoners.
Naam
Het toponiem "Antwerpen" verwijst naar de hoofdplaats van deze provincie, de stad Antwerpen. De naam is etymologisch en archeologisch te verklaren uit de naam die gegeven werd aan de plaats van de eerste nederzetting bij de ‘anda verpa’, wat eigenlijk Germaans is voor ‘aangeworpen gronden’ (in een bocht van de rivier).
Binnen de Vlaamse regering bestaan er sinds de begin jaren van de 21e eeuw openlijke intenties om de naam van de provincie om te zetten naar "Midden-Brabant", verwijzend naar het historische Hertogdom Brabant. Dit bleek echter vanwege de Belgische Grondwet niet mogelijk.
Na de Franse inval in 1795 werd Brabant opgesplitst in de Franse departementen Twee Neten en Dijle. Na de bevrijding in 1815 werden deze hernoemd naar de Nederlandse provincies Antwerpen en Zuid-Brabant.
In 2006 werd het Brabantjaar gevierd; men herdacht toen dat de titel negen eeuwen eerder was verleend. In het kader van Brabant 1106-2006 werden tal van activiteiten georganiseerd, waarvoor veel (internationale) bezoekers werden verwacht voor het Brabant 900 jaar.
Het provinciebestuur heeft door de eeuwen in verschillende provinciehuizen gezeteld.
Geografie
De provincie Antwerpen bestaat uit drie arrondissementen (Antwerpen, Mechelen, Turnhout), die meteen de drie grootste steden van de provincie vertegenwoordigen. Van deze drie steden is Antwerpen de grootste en, met zijn haven en diamanthandel, de economisch belangrijkste.
Topografie
De totale oppervlakte van de provincie bedraagt 2867 km², het noordelijkste punt van de provincie (en tevens van België), bevindt zich te Meersel-Dreef met de coördinaten 51°30 NB - 4°46 OL.
Het hoogste punt van de provincie, de Beerzelberg is gelegen in de Putse deelgemeente Beerzel en is 51,60 meter. Het op een na hoogste punt is de "Heistse Berg" te Heist-op-den-Berg. De "Heistse Berg" is een getuigenheuvel met een hoogte van 48 meter. Het op twee na hoogste punt ten slotte is gelegen te Postel en bedraagt 44 meter.[2]
Eigenlijk is het hoogste punt niet een natuurlijke heuvel maar een door de mens aangelegde heuvel: de in de Antwerpse haven gelegen stortplaats de "Hooge Maey" die 55 meter hoog is.
Het laagste punt van de provincie ligt in de vallei van de Grote Nete nabij Lier op 4 m.
De Dijle komt de provincie binnen uit het zuiden en wordt in Mechelen gesplitst tot de Binnendijle en de Buitendijle. Ter hoogte van het Zennegat in Walem voegt zich de Zenne bij de Dijle vlak voor deze in het westen van de provincie in de gemeente Rumst samenvloeit met de Nete. Vanaf dat punt vormen beide rivieren samen de Rupel. Te Schelle mondt deze uit in de Schelde, die grotendeels de grens vormt tussen de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. Naast de Rupel monden op het provinciaal grondgebied ook nog de Potvliet, de Edegemsebeek (Hemiksem) en het Schijn (via het Lobroekdok) in de Schelde.
De stratigrafie stelt dat de gesteenten in de provincie zich tijdens diverse tijdsvakken vormden. Zo stamt de streek rond Antwerpen uit het Plioceen, de streek rond Bornem uit het Oligoceen, de streek rond Mechelen (stad) uit het Jura en de streek rond Lier uit het Mioceen. De haven van Antwerpen bevindt zich dan weer in een streek gevormd in het Holoceen, de streek van de zuidelijke randgemeenten stamt dan weer uit het Mioceen en de streek van de noordelijke gemeenten ten slotte uit het Pleistoceen.
Lithologie
De lithologie stelt dat het grootste deel van de bodemoppervlakte in de provincie uit tertiair en pleistoceenzand bestaat. In de ruime omgeving van Antwerpen, haar haven en de gronden nabij de belangrijkste rivieren bestaat de bodem uit Polderklei en rivieralluvia en in het centrum van de provincie ten slotte bestaat de bodem uit tertiaire klei.
Met ingang vanaf 1 april 2014 valt de provinciegrens van Antwerpen samen met de grens van het nieuwe gerechtelijk arrondissement Antwerpen. De drie voormalige gerechtelijke arrondissementen van Antwerpen (Antwerpen, Mechelen en Turnhout) zullen blijven verder bestaan in de vorm van gerechtelijke arrondissementsafdelingen.
Stadhuis van Mechelen met bijhorende vlaggen (L: Antwerpen, Vlaanderen, België, Europese Unie, R: Mechelen)
De vlag van de provincie Antwerpen bestaat uit 24 vierkanten in 4 kleuren; blauw, wit, geel en rood waarvan de verdeling respectievelijk 2,3, 3 en 4 vierkanten is. De oorsprong van de kleuren vinden we terug in de vlaggen van de drie grootste steden, namelijk Antwerpen zelf (Rood en Wit), Mechelen (Rood en Geel) en Turnhout (Blauw en Wit).
Globaal genomen worden de dialecten uit de provincie ingedeeld onder het Brabants.[6] Verder vallen de dialecten onder te verdelen als Kempen-Brabants en vervolgens Zuiderkempens[7] en meer bepaald de subgroep van de "heirbaan-dialecten" (de dialecten die ontstonden langs de heirbaan richting Dordrecht).[7]
Het echte Antwerps en Mechels zijn typische stadsdialecten, die duidelijk te onderscheiden zijn van de dialecten uit de omliggende gebieden.
Zie Joods Antwerpen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De stad Antwerpen, en in mindere mate Wilrijk en Edegem huisvesten een grote joodse gemeenschap waarvan ongeveer 20.000 gelovigen het Orthodox jodendom belijden. Velen van hen behoren tot de streng orthodoxe charedische richting. Antwerpen is na Londen het grootste centrum van charedische joden in Europa. Zij gaan dienovereenkomstig gekleed en zijn daarom een opvallende verschijning in het Antwerpse straatbeeld. Chassidische joden vormen het merendeel van de charedische joden. Grote chassidische bewegingen gevestigd in Antwerpen zijn onder andere Pshevorsk, Satmar, Belz, Bobov, en Lubavitch. De Joodse gemeenschap heeft twee hoofdsynagoges in de stad Antwerpen, met name van de Machsike Hadass en de Shomre Hadas.
Spoorlijn 54. Deze voormalige spoorlijn liep tussen Terneuzen en Mechelen. Enkel het stuk tussen Sint-Niklaas en Mechelen is nog in gebruik. De stations in de provincie zijn Mechelen, Willebroek, Puurs, Bornem.
In de stad Antwerpen bevindt er zich een uitgebreid tramnetwerk dat de stad verbindt met haar districten, de stad Mortsel en de gemeenten Boechout, Borsbeek, Schoten, Wijnegem en Zwijndrecht. In het hart van de stad bevindt zich de premetro waar de lijnen 2, 3, 5, 6, 8, 9, 10, en 15 deel van uitmaken.
De provincieraad van Antwerpen wordt elke zes jaar rechtstreeks verkozen. Het dagelijks bestuur is in handen van de deputatie van de provincieraad. Die bestaat uit leden verkozen door de provincieraad en wordt voorgezeten door de gouverneur, die benoemd wordt door de Vlaamse Regering.
Sinds de hervorming van 2017 telt de provincieraad slechts 36 leden, die op 14 oktober 2018 werden verkozen in drie kiesdistricten: Antwerpen (20 zetels), Mechelen (7 zetels) en Turnhout (9 zetels).
De deputatie bestaat uit 4 leden, gevormd door een coalitie van N-VA en CD&V:
De 72 provincieraadsleden werden verkozen bij de provincieraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 in zeven kiesdistricten: Antwerpen (21 zetels), Boom (7 zetels), Kapellen (13 zetels), Herentals (7 zetels), Mechelen (6 zetels), Lier (7 zetels) en Turnhout (11 zetels). De voorzitter van de provincieraad is Kris Geysen (N-VA).
De deputatie telde 6 leden en werd gevormd door een coalitie tussen N-VA, CD&V en sp.a, voorgezeten door de provinciegouverneur Cathy Berx.
Per provincie wordt er een assisenhof georganiseerd. Het is een rechtscollege dat belast is met het vonnissen van misdaden, politieke delicten en drukpersdelicten (uitgezonderd diegene in verband met xenofobie en racisme). Een hof van assisen bestaat uit twee afzonderlijke organen, namelijk 'het hof', dat bestaat uit een voorzitter, raadsheer in het Hof van Beroep, en uit twee assessoren (bijzitters), rechters in de rechtbank van eerste aanleg en de jury. Deze volksjury van twaalf gezworenen wordt bij elk proces opnieuw samengesteld. Tegen de uitspraak of het arrest van een assisenhof kan men niet in beroep gaan. Wel kan men in geval van procedurefouten in cassatie gaan bij het Hof van Cassatie. Procureur-generaal is Patrick Vandenbruwaene.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg)
.svg){kind=small}
