Dan l-artiklu għandu bżonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal-istandard tal-Wikipedija. B'mod partikolari, dan l-artiklu huwa nieqes minn referenzi għal sorsi esterni li jivverifikaw il-fatti u perspettivi dwar is-suġġett. Jekk jogħġbok għin biex ittejjeb dan l-artiklu skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija.
Tas-Sliema, 1998
Sa nofs is-seklu dsatax kien hemm parti kbira minn Tas-Sliema fejn kienet għadha mhijiex abitabbli. L-isem "Tas-Sliema" oriġina minn kappella antika li kienet fil-Ponta ta' Tignè, li kienet iddedikata lill-"Madonna tal-Vjaġġ it-Tajjeb". Baħħara u sajjieda kienu jitolbu bil-qalb l-għajnuna tal-Madonna qabel joħorgu mill-post bit-talba tas-"Sliema għalik (Marija)"; b'hekk il-post beda jissejjaħ "Madonna ta' Tas-Sliema". Il-kappella ta' Tignè kienet imġarrfa fi żmien it-truppi Franċiżi fl-1798. Fl-1802, kappella ġdida nbniet ftit aktar 'il ġewwa u ġiet iddedikata lill-Madonna tal-Grazzja. Il-kappella hija magħrufa bħala l-knisja ż-żgħira li għadha teżisti sal-ġurnata tal-lum, u tinsab quddiem il-Knisja ta' Stella Maris.
Tas-Sliema nbniet u żviluppat malajr ħafna, u fi ftit snin din il-belt saret l-aktar waħda popolata u kummerċjali fil-gżejjer Maltin, anke aktar mill-Belt Valletta. Inbnew ħafna djar kbar u sbieħ li komplew isebbħu id-dawra ta' mal-baħar. Tas-Sliema saret iċ-ċentru tal-attivitajiet, speċjalment fis-sajf.
Il-logħob, divertiment, baned u każini ġew stabbiliti kompletament. Illum il-ġurnata għandna klabb tal-futbol, klabb tal-waterpolo u tliet każini tal-banda.
Ma nistgħux ma nsemmux il-klabb tal-futbol tas-Sliema Wanderers u s-Sliema Aquatic Sports Club, li stabbilew ruħhom bħala l-aqwa klabbs rispettivament fil-logħob li ħarġu minn Tas-Sliema.
Illum il-ġurnata, Tas-Sliema tilfet ftit mill-karatteristika tagħha minħabba li ħafna mid-djar ġew imwaqqa' biex inbnew appartamenti moderni tal-konkrit.
Il-popolazzjoni ta' Tas-Sliema, minn 25,000 ruħ fl-1950, niżlet għal 13,000 ruħ.
Storja
Il-perjodu Kavallieri ta’ Malta
Fl-Assedju l-Kbir tal-1565, il-Qortin, kif kien magħruf dak iż-żmien, kien ċentru ta’ kamp għat-truppi Torok immexxija minn Dragut. Hu ltaqa’ mad-destin tiegħu hemmhekk, wara li nqatel b’bumbardament mill-Forti Sant’Iermu fil-ġenb l-ieħor tal-Port ta’ Marsamxett, fejn tinsab Tas-Sliema. Il-Forti Tigné eventwalment inbena mill-Kavallieri ta’ San Ġwann lejn l-aħħar tas-seklu 18 u żviluppat aktar mill-Ingliżi fis-snin ta’ wara.
Il-perjodu Brittaniku
kaxxa tat-telefon Brittanika
Fl-1855 infetħet knisja ġdida ddedikata lill-Madonna Star tal-Baħar (“Stella Maris”) għall-qima pubblika. Madwar il-knisja l-ġdida, ir-raħal żgħir kiber f’belt. Sal-1878, il-popolazzjoni kibret tant li l-awtoritajiet reliġjużi kellhom il-Knisja ta’ Stella Maris dikjarata parroċċa fiha nnifisha u ġiet mifruda mill-parroċċa ta’ Sant’Elena ta’ Birkirkara.
Ġnien Indipendenza
Il-belt bdiet tiżviluppa malajr fit-tieni nofs tas-seklu 19, u saret popolari bħala resort tas-sajf għar-residenti aktar sinjuri tal-Belt Valletta. Il-vilel eleganti u d-djar tal-belt tagħhom kienu jfornu t-toroq kwieti u interni. Diversi binjiet Vittorjani kienu jġorru l-promenade tal-baħar tagħha ta’ tliet kilometri li kienet tagħti ħarsa fuq blat imħatteb, irziezet u anke bajja żgħira bir-ramel. Fl-1990 wieħed minn dawn l-irziezet li kien abbandunat ġie mibdul fi ġnien tal-kosta magħruf bħala Ġnien Indipendenza.
Ftit djar Vittorjani, kif ukoll art nouveau, għadhom fit-toroq ta’ ġewwa, għalkemm fadal ftit biss tul ix-xatt, peress li kien hemm żvilupp modern sinifikanti ta’ blokki ta’ appartamenti u lukandi. Grupp distintiv ta’ sitt djar tradizzjonali bil-gallariji Maltin baqa’ ħaj intatti b’mod notevoli f’Belvedere Terrace, imwarrab minn Ix-Xatt (l-Istrand). Dawn id-djar iħarsu lejn Manoel Island lejn in-Nofsinhar tul il-Krixxa Tas-Sliema; id-djar għandhom protezzjoni tal-wirt u l-binjiet t’isfel bejniethom u Ix-Xatt ma jistgħux jinbnew ‘il fuq.
L-Ingliżi bnew numru ta’ fortifikazzjonijiet fuq il-peniżola ta’ Tas-Sliema fis-seklu 19. Dawn kienu Sliema Point Battery (1872–1876), Cambridge Battery (1878–1886) u Garden Battery (1889–1894). Barra minn hekk, il-Forti Tigné tas-seklu 18 baqa’ jintuża wkoll, u nbnew kwartieri fil-peniżola ta’ Tigné.
Fl-1881 inbniet l-ewwel distillerija tal-ilma baħar fil-gżira f’Tas-Sliema sabiex tipprovdi l-ilma lill-kwartieri ta’ Tigné. Fl-1882 id-distillerija ġiet dekummissjonata u l-bini, li għadu wieqfa sal-lum, ilu okkupat minn stampar minn dak iż-żmien. Il-kwartieri li kienet tipprovdilhom l-ilma twaqqgħu fl-2001 sabiex jagħmlu lok għall-iżvilupp tal-iżvilupp ta’ Tigné Point.
Il-belt għandha numru konsiderevoli ta’ toroq konnessi mal-era Brittanika f’Malta, bħal Triq Norfolk, Triq Amery, Windsor Terrace, Triq Graham, Triq Milner u Fort Cambridge.
Fl-1941, waqt l-Assedju tat-Tieni Gwerra Dinjija ta’ Malta, Tas-Sliema ntlaqtet minn xi bombers tal-Assi waqt raid mill-ajru li kkawża l-mewt ta’ 21 ċivili[1][2][3].
Bini tal-promenade ta’ Tas-Sliema, ca. 1890
Barclay's Bank, 1958
Cinema Gaiety u Barclay's Bank, 1958
Wara l-indipendenza
Djar Tradizzjonali Maltin
Tas-Sliema kienet is-sit ta’ żvilupp intensiv fl-aħħar deċennji. Id-djar Vittorjani li kienu jfornu Triq it-Torri kollha ġew sostitwiti minn bini ta’ appartamenti mibni fi stil arkitettoniku modern. Diversi minn dawn għandhom veduti tal-Baħar Mediterran jew tal-Belt Valletta iżda l-iżvilupp tagħhom kien kontroversjali. Il-promenade ġiet imtejba lejn l-aħħar tas-snin disgħin u hija post komuni għall-mixi bil-mixi, partikolarment fl-iljieli sħan tas-sajf meta jibqa’ iffullar fis-sigħat bikrin ta’ filgħodu. Ix-xiri huwa primarjament iċċentrat f'żona msejħa l-Laneċ (the Strand jew ix-Xatt, Triq it-Torri u Triq Bisazza) u l-mall tax-xiri Tigne Point li nfetaħ aktar reċentement. Ristoranti u kafetteriji jistgħu jinstabu tul il-promenade.
Skyline ta' Tas-Sliema
L-iżvilupp, id-densità għolja tal-popolazzjoni, il-problemi tal-parkeġġ u l-prezzijiet għoljin tal-proprjetà wasslu biex ħafna żgħażagħ oriġinarjament miż-żona jagħżlu li jgħixu x’imkien ieħor fil-gżira u konsegwentement Tas-Sliema qed tbati minn popolazzjoni li qed tixjieħ. Hemm diversi espatrijati barranin li joqogħdu Tas-Sliema. Għad hemm migrazzjoni netta 'l ġewwa lejn Tas-Sliema. Il-prevalenza tal-użu fost ir-residenti ta' Tas-Sliema tal-Ingliż bħala l-ewwel lingwa qed tonqos għalkemm għadha ogħla b'mod sinifikanti minn lokalitajiet oħra fil-gżira. Il-code-switching fis-sentenzi bl-Ingliż bi kliem u frażijiet bil-Malti bżar huwa relattivament komuni f’Tas-Sliema, kif ukoll f’San Ġiljan, Pembroke, Swieqi, Madliena, San Ġwann u Kappara, għalkemm hemm diversi individwi li jitkellmu esklussivament bl-Ingliż jew bil-Malti mingħajr ma jitħalltu. it-tnejn (ara l-Malti). Hemm għadd ta’ Maltin li huma fluwenti bl-Ingliż iżda jitħabtu mal-lingwa Maltija, u dan jirrifletti l-użu tal-Ingliż fid-dar u fl-iskejjel li jitkellmu bl-Ingliż. Minkejja xi kunċetti żbaljati u sterjotipi, il-maġġoranza l-kbira tan-nies minn Tas-Sliema huma fluwenti fil-Malti u jitkellmuh bħala l-ewwel lingwa.
Bini
Festi
Bħall-bliet u l-irħula kollha Maltin, il-festi annwali tal-parroċċa ta’ Tas-Sliema huma popolari ħafna u mistennija ħafna fil-lokalità. Erba’ soċjetajiet ewlenin jikkontribwixxu għat-tradizzjonijiet lokali tagħna f’Tas-Sliema li jsiru ad unur il-Madonna Stella Maris (Awwissu), il-Madonna tas-Sacro Cuor f’Lulju, il-Madonna tal-Karmnu (Lulju) u San Girgor il-Kbir (Settembru).
Sports
Il-klabb tal-futbol ta’ Tas-Sliema, Sliema Wanderers huwa wieħed mill-aktar suċċess fil-gżira, wara li rebaħ il-kampjonat domestiku xejn inqas minn 26 darba. In-nursery tal-Futbol tinsab fil-Kumpless Sportiv ta’ Tigne. Sliema Aquatic Sports Club huwa wkoll il-klabb ewlieni fil-waterpolo, li rebaħ total ta’ 32 kampjonat u 27 tazza mill-1912. Ir-rivali ewlenin tagħhom huma l-Balluta Bay Side Neptunes WPSC. Sliema Aquatic Sports Club mhux biss klabb tal-waterpolo iżda wkoll klabb tal-għawm minn fejn ħafna għawwiema famużi tħarrġu u saru wkoll rekords nazzjonali. Tim ieħor li ġej minn Sliema huwa Exiles S.C.
Barra minn hekk, Sliema hija rappreżentata wkoll fir-Rugby minn Stompers RFC. Sliema Fight Co., ibbażata fi ħdan il-kumpless tal-Lukanda Preluna għandha wkoll it-tim tagħha stess tal-Boxing u l-Mixed Martial Arts.
L-aħħar tim li ħareġ minn Sliema, jikkompeti fil-kampjonat nazzjonali tal-beach soccer u jmur taħt l-isem ta’ Sliema Beach Soccer.
Tas-Sliema ta' żminijiet oħra
Il-Knisja Arċipretali ddedikata lill-Madonna Kewkba tal-Baħar (Stella Maris), Il-Matriċi ta' Tas-Sliema u l-Gżira.
Minn fuq l-art, biex wieħed jasal mill-Belt għal Tas-Sliema, kien jaqbad it-Triq tax-Xatt, imbagħad kien hemm diversi mogħdijiet fir-raba' li dawn kienu jwasslu fl-inħawi fejn illum insibu Triq il-Kbira u fejn fl-imgħoddi kienet inbniet il-knisja tal-Madonna tal-Grazzja u, aktar tard, il-knisja parrokkjali ta' Stella Maris.
Min-naħa ta' Birkirkara, wieħed jasal mill-inħawi ta' Triq l-Imrabat u jidħol fil-qasam tar-raba' ta' Rudolfo, li dawn kienu jwasslu wkoll għall-inħawi ta' Triq il-Kbira tal-lum.
Minn wara l-Knisja tal-Kunċizzjoni tal-Imsida hemm imbagħad mogħdija mserrpa li kienet twassal sa fuq it-truf tal-qasam ta' Rudolfo, magħrufa hekk għax kienu propjetà tal-Avukat Rudolfo Cesare Vassallo.
Maż-żmien beda tiela' l-bini, fl-inħawi ta' Triq il-Kbira, madwar il-knisja ta' Sidtna Marija Kewkba tal-Baħar. Fost l-ewlenin insibu li ġew iffurmati Triq San Pawl, Triq San Pietru, Triq il-Katidral, Triq San Publiju u l-inħawi tal-madwar; mill-bqija kien kullimkien raba'.
In-nies li kienu jgħixu f'dawn it-toroq ewlenin u kif ukoll fl-irziezet tar-raba', iffurmaw l-ewwel parroċċa Slimiża, Stella Maris.
Dehriet tax-Xatt
L-ewwel kwadru kien juri x-Xatt faċċata ta' Manoel Island. Id-dawra tax-Xatt kienet kollha kemm hi mdawra b'għadd ta' kantuni li dawn baqgħu hemm sa madwar erbgħin sena ilu, Imbaghad ix-Xatt kien kollu għelieqi bil-ħitan tas-sejjieħ, bis-siġar tal-bajtar tax-xewk u tal-harrub, u l-isfel qrib il-baħar kien hemm ukoll razzett.
Il-kwadru l-ieħor kien juri lil tas-Sliema. Dan tpitter fis-sena 1872. Din is-sena tidher fuq il-kwadru.
Dan il-kwadru jagħtina x-xena fejn dari konna nsibu l-Magic Kiosk u Bisazza Street. Fuq il-lemin tidher il-ponta ta' Manoel Island u x-Xatt hu ffurmat biss minn għelieqi, ċnut, ħitan tas-sejjieħ u siġar differenti, l-aktar tal-bajtar tax-xewk u tal-ħarrub.
Hu kwadru li fih tinħass ħafna paċi u serenità.
Dehriet ta' Għar id-Dud
Tal-istess sena kien kwadru li kien juri Villa Sliema. Din kienet fl-inħawi ta' Qui Si Sana. F'din il-villa, għal numru twil ta' snin kien joqgħod il-Kaptan Hughes Hallet.
Permezz ta' dan il-kwadru sirna nafu li din kienet villa kbira b'żewġ sulari mibnija fuq numru ta' kolonni. Mad-dawra tagħha, kellha ġnien kbir b'ħafna siġar. Kellha wkoll terrazzin mil-isbaħ.
Biex wieħed jidħol f'din il-villa fuq ix-xellug tidher arkata tal-ġebel u fuq quddiem tidher speċi ta' rampa li din kienet tintuża għaż-żwiemel tal-karrozzella.
