Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê

Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê
Türk Silahlı Kuvvetleri
Damezrandin3ê gulanê, 1920[nb 1]
Yekîne
Navend Bakanlıklar, Çankaya, Enqere, Tirkiye
Malperwww.tsk.tr
Rêbertî
Fermandarê sereke Serekcumhûr Recep Tayyip Erdoğan
Wezîrê Parastina Niştimanî Wezîra Hulusi Akar
Seroka Garmendên Giştî Gelemperî Yaşar Güler
Hêza karkirinê
Temena leşkerî21 (2010 Nirxandin)
Leşkeriya bêgavî6, san 12 mehan, li ser asta perwerdeyê (2010 Nirxandin)
Berdeste ji bo
xizmeta leşkerî		21,079,077 mêr, temen 16—49 (2010 Nirxandin)[3]
20,558,696 jin, temen 16—49 (2010 Nirxandin)[3] (2010)
Lêhatina ji bo
xizmeta leşkerî		17,664,510 mêr, temen 16—49 (2010 Nirxandin)[3] (2010),
17,340,816 jin, temen 16—49 (2010 Nirxandin)[3] (2010)
Gihiştina leşkeriya
temena salane		700,079 mêr (2010),
670,328 jin (2010)
Personelên çalakHemî 514,000 (nifşa 10'an)[2]
  • 350.000 Hêzên Bejayî
  • 48,600 Hezen Deryayî
  • 60,000 Hêzên Hewayî
  • 152,100 Cendirme
  • 4,700 Cerdevanek
Personelên rezerve378,700[2]
Lêçûn
Sermîyan~US$17.8 milyar (2018) (nifşa 15'an)[4]
Ji sedî TBH~2.2% (2019)[5]
Pişesazî
Dabînkerên navxweyîLîsteya sereke Dabînkerên navxweyî
Dabînkerên derveyîLîsteya sereke Dabînkerên derveyî
Hawirdeya salane$1,540 mêlûn (2014)[6]
Hinardeya salane$2,350 mêlûn (2018)[7]
Gotarên têkildar
Dîrok
NavrefNavrefên leşkeriya yên Tirkiyeyê

Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê (HÇT; bi tirkî: Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)), piştî têkçûna dewleta Osmanî, navê Hêzên Leşkeri yên Komara Tirkiyeyê ne. Ew ji Hezen Bejayî, Hêzên Hewayî, û Hêzên Deryayî hene. Cendirme, û Cerdevaniyê, herdu jî ku qanûnên zagonî, u karên leşkerî hene, wekî parçeyên hêzên ewlehiya navxweyî di dema şeve de xebitînin, û binçav kirin Wezareta Navxweyî ye. Di nav deverê de, ew li binçav kirin Hêzên Bejayî, û Hêzên Deryayî. Serokomar Tirkiyeyê, hemî sereke leşkeri ye.

Xwe di awayê hêzên çekdarên klasîk ên Ewropayê birêxistin kiriye, lê di nava demê de ji wan derbastir kiriye, forma xwe wergerandiye ser forma desthilatdariyê. Lewra ji ber pirsgirêkên navxweyî yên Tirkiyeyê û kûltûra taybet a dewletbûnê hêzên çekdarênê xwe ji aboriyê heya muzîkê di tevahiya jiyanê de birêxistin kiriye, tevlî polîtîkayê dibe.

Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê yek ji hêzên çekdarên herî mezin ên cîhanê ye. Duyemîn hêzên çekdarê mezin a NATOyê ye. Gorî statîstîkên Tirkiyeyê hejmara leşkerên wê 718.000 e.[8] Tenê ji bo sala 2014 vê hêzên çekdarê ji bûtçeya dewletê 17,5 mîlyar US Dollar girtiye. Pirraniya dewletan statîstîkên xwe yên girîng vedişêrin. Bi texmînî hejmara eskerên tirk, li dora 1 milyonê ye û her sal ji xeynî çalakiyên veşarî û operasyonên li Kurdistanê dike, nêzîkî 120 milyar US Dollar pere xerc dike. Hinek ji wê pereyê ji fîrmayên hêzên çekdarê tên.

Dîrok

Mejûyê damezrandina Artêşa Meclîsa Mezin a Newengeran a Tirkiyeyê 8ê çiriya paşîn a 1920an tê diyarkirin. Bi têkçûna Împeratoriya Osmanî ve, sala 1923ê Komara Tirkiyeyê tê avakirin.

Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê, wekî xwediyê Tirkiyeyê tê zanîn. Ji avabûna komarê ve heya îro her dem li ser hikûmetan re ye, carnan dest dide ser desthilatdariyê.

Fîrma û saziyên girêdayî artêşê ne (yên aşkere)

  • MKEK Fîrmayên makîneyan û kîmyayê, bazirganiya çekan
  • BMC
  • FNSS
  • ASELSAN Teknîk û alavên çekan hildiberîne. Herwiha teknîkên telekomûnîkasyonê difiroşe
  • TAI Li ser esmangerî û bazirganiya alavên firokeyan
  • GİRSAN
  • TISAS
  • Havelsan Kompîturgerî, nermalav ûêd
  • Otokar Hilberîn û bazirganiya otomobîlan
  • Transvaro
  • Roketsan Hilberîn û firotina saroxan
  • TÜBİTAK Ji bo lêkolînên zanistî û pêşdebirina teknîkê ye, bandora xwe li tevahiya xebatên zanistiyê yên Tirkiyeyê dike
  • Tersaneya Gölcükê
  • Akdal (çek) Hilberîn û bazirganiya çekan

Herwekî bi dehan fîrmayên artêşê hene li Tirkiye, welatên tûrkî yên Asyayê, Kurdistan û Kîprosê bazirganiyê dikin.

Nivîsandin

  1. ^ Wek ku Artêşa Meclîsa Mezin a Newengeran ye.[1]
  2. ^ Di dema Wezareta Navxweyî de, di dema rûniştinê de.
  3. ^ Di dema Wezareta Navxweyî de, di dema rûniştine de.

Çavkanî

  1. ^ Harp Akademileri Komutanlığı, Harp Akademilerinin 120 Yılı, İstanbul, 1968, p. 26, 46.
  2. ^ a b Library of Congress - Federal Research Division (tebax 2008), Country Profile: Turkey (PDF), rr. 25–26
  3. ^ "The World Factbook - Turkey". Central Intelligence Agency. Ji orîjînalê di 20 îlon 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 23 adar 2012.
  4. ^ "The SIPRI Military Expenditure Database". Stockholm International Peace Research Institute. Ji orîjînalê di 3 gulan 2012 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 hezîran 2010.
  5. ^ "SIPRI Publications". Ji orîjînalê di 15 nîsan 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 17 tîrmeh 2016.
  6. ^ "TIV of arms imports to Turkey, 2008-2009". Stockholm International Peace Research Institute. Ji orîjînalê di 25 çiriya paşîn 2015 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 hezîran 2010.
  7. ^ "SSM Performance Report" (pdf). Undersecretariat for Defense Industries (bi tirkî). r. 82. Roja gihiştinê 20 hezîran 2010.
  8. ^ "News From Turkish Armed Forces". Turkish Armed Forces. tsk.tr. Ji orîjînalê di 5 çiriya paşîn 2015 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 5 çiriya paşîn 2015.

Girêdanên derve

Commons Li Wikimedia Commons medyayên di warê Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê de hene.