Espania
Bandiera Scuto de armas
Hymno: Marcha Real
Nomine native	Reino de España
Classe	stato soveran[*], realm[*], pais, pais mediterranee[*]
Pais	Espania
Capital	Madrid
Population	47 415 750
Area	505 990 km²
Coordinatas	40°12'N, 3°30'W
Linguas official	espaniol, lingua gallecian, basco, catalano, Lingua occitan
Fuso horari	UTC+01:00, UTC+02:00[*], UTC±00:00, UTC+01:00, Europe/Madrid[*]
Codice telephonic	+34
Valuta	Euro, peseta[*]
Dominio de Internet	.es[*]
ISO 3166-1 alpha-2	ES
ISO 3166-1 alpha-3	ESP
ISO 3166-1 numeric	724
Codice IOC	ESP
Geonames ID	2510769
Sito web: https://administracion.gob.es/
File:Spain complete location map.svg, Spain 2 location map.svg
Wikimedia Commons Category Spain

Espania, anque nominate Hispania (in espaniol: España), officialmente nominate Regno de Espania^[1] es un stato soveran con monarchia parlamentari. Illo occupa sex septimos del Peninsula Iberic e es parte integrante del Union Europee (UE), con altere vinti-septe statos soveran de Europa. Le territorio espaniol contine anque duo archipelagos, le Baleares in le Mediterraneo, e le Insulas Canari in le Atlantico, e anque duo enclaves in le nord del continente african, le citates autonome de Ceuta e Melilla, e le exclave de Llivia in le Pyreneos francese.

Su territorio peninsular ha frontieras terrestre con Francia e con le Principato de Andorra al nord, con Portugal al west e con le colonia britannic de Gibraltar al sud. Su territorios african ha frontieras terrestre e maritime con Marocco.

De plus, Espania ha altere districtos e possessiones minor non continental, como le insulas Chafarinas, le Peñón de Vélez de le Gomera e le insulas del Peñón de Alhucemas, totes ante le costa de Marocco, e reclama le soveranitate del insula Perejil, actualmente disputate con Marocco. Le insula de Alborán, le insulas Columbretes e un serie de insulas e insulettas ante su costas completa su territorios.

Espania mantene etiam su revindication pro le soveranitate del colonia britannic de Gibraltar, durante que certe parve circulos politic in Portugal non recognosce le soveranitate espaniol super le urbe Olivenza. A su vice Marocco reclama como sue le territorios de Ceuta e Melilla, unic territorios del Union Europee in le continente african, sin considerar le regiones ultraperipheric.

Le etymologia le plus acceptate pro le actual nomine de Espania data del expeditiones phenicies: in canaanita (idioma parlate per le phenicios) sf(a)n o sp(a)n significa "conilio". Si iste etymologia es correcte, illo se debe al facto que le phenicios constatava le presentia de un grande population de conilios in le Peninsula Iberic, le qual illes appellava "Terra de conilios". Altere possibile etymologia es hellenic, speros esseva le denomination del prime stella que on observava post le crepusculo in le occidente. Le grecos dava le nomine (H)Esperia a Italia e a Espania, proque illos se trovava a su occidente; per un mutation de phonemas il es possibile que Hesperia deveniva Hispania (nomine date a tote le Peninsula Iberic) e postea Espania.

Articulo principal: Historia de Espania

Le iberos esseva le prime populo que occupava le Peninsula Iberic del qual on conserva registros scripte. On sape que il habeva populationes pre-iberic del que on ha solmente vestigios archeologic, proque le grecos e phenicios, qui lassava le prime scriptos, nunquam entrava in contacto con illes. In iste categoria on debe probabilemente includer le bascos.

Circa le anno 1200 adC, tribos celtic, includente probabilemente le cantabros e astures, entrava in le peninsula del Nord e se establiva in grande parte de su territorio, miscente se con le iberos. Le populationes que occupava un ample frangia inter iste duo citates es cognoscite como celtiberos. Il pare que le montanias ubi viveva le populo basc nunquam esseva invadite. Le origine de iste gente es considerate incerte. Certo illo es multo antique, e su lingua etiam. Possibilemente il se tracta de un population pre-iberic.

Circa le anno1100 adC le phenicios arrivava al peninsula e fundava colonias. Le plus importante esseva Gadir, le Gades roman, que hodie es Cádiz. A su vice le grecos fundava lor colonias in le costa mediterranee de Iberia, nomine que designava tote le peninsula.

Durante le prime e le secunde Guerras Punic inter Roma e Carthago, le carthagineses invadeva le peninsula. Illes establiva lor colonias, le plus importante in le insula Ibiza e in Cartagena, nomine que certo faceva referentia al nove Carthago. Post le disfacta de Carthago, Roma initiava un occupation progressive del peninsula, que se prolongava durante quasi 200 annos. Durante quasi le prime tres decades del occupation le romanos debeva facer fronte a Numantia, citate iberic situate super le ripas del fluvio Duero, in le proximitate del actual Soria, e a guerrilleros commandate per le chef lusitan Viriato. Post le morte de Viriato (139 a.c.), le lucta del iberos contra Roma deveniva plus dismembrate e sporadic, sed non se terminava totalmente usque le tempore del imperator Augusto. Le occupation culminava in le plen submission del peninsula sub le poter de Roma e in su conversion in provincia sub le nomine de Hispania.

Hispania adoptava le cultura, lingua e leges roman, e acquireva grande importantia intra le imperio, usque le puncto que tres imperatores roman, Trajano, Adriano e Teodosio, nasceva in le peninsula.

In le anno 409, tribos germanic de suevos, alanos e vandalos invadeva le Peninsula Iberic. Post alicun annos, in 416, altere tribo germanic, le visigothos, entrava in Hispania como alliatos de Roma, expelleva le alanos e vandalos, e confinava le suevos in Gallecia. Le visigothos fundava un regno que perdurava usque al seculo 8, durante le qual occurreva lor conversion del arianismo al catholicismo e le luctas contra le suevos, le byzantinos, le francos e le bascos. Le character elective del monarchia visigothic causava quasi semper un enorme instabilitate politic characterisate per rebelliones constante e assassinatos.

In le anno 711 comenciava le invasion musulman del peninsula, le qual se converteva in un emirato, o provincia del imperio arabe, nominate Al-Andalus.

Le avantiamento musulman esseva rapide. In 712 cadeva Toledo, le capital visigothic. Le musulmanes avantiava progressivemente verso le nord, e omne citates capitulava. In 716 illes dominava tote le peninsula, ben que lor dominio in le nord esseva plus nominal que militar. Tunc, le musulmanes orientava lor effortios verso le altere latere del Pyreneos, contra le regno carolinge. Isto permitteva revoltas in le pauc controlate zona nord-west del Peninsula.

In le anno 718 in Asturias occurreva le prime revolta, sub le commando de un (probabilemente) nobile gotho appellate Don Pelayo. Iste revolta esseva controlate. In 722 ha loco le Battalia de Covadonga, ubi Pelayo vince e funda le regno de Asturias. Ab isse momento e usque a 1492 le Peninsula Iberic esseva dividite in un parte musulman e altere christian.

Le seculos seculo 8 e le seculo 9 apportava un crescente potestate musulman, malgrado le nucleos christian del nord del peninsula. In le seculo 10, Abderraman III converte Al-Andalus in califato independente de Damasco, con autonomia religiose, inaugurante un epocha de grande prosperitate cultural, gratias al innovationes in le scientias e litteras e super toto al special attention que on dedicava al disveloppamento del citates. Le urbes le plus importante esseva Valencia, Zaragoza, Sevilla e Cordova, le qual deveniva in le seculo 10 le major citate de Europa Occidental, contante 500000 habitantes, e centro cultural del epocha. Nonobstante le decadencia arrivava in le seculo 11, quando comenciava un serie de luctas inter le varie familias real musulman. Tunc le califato se dismembrava in un mosaico de pauc regnos, appellate taifas.

Intertanto, presso le Pyreneos appareva altere duo regnos christian, Navarra e Aragon. Durante que le reconquesta avantiava, omne iste regnos se divideva e se refundeva, de sorta que solmente quatro regnos christian remaneva in le peninsula: Castilia, Aragon, Navarra e Portugal, ultra le regno musulman de Granada.

Al fin de iste periodo, in 1402, comencia le invasion de Insulas Canari per seniores normanne que debeva vassallage al corona de Castilia (ben que Portugal etiam habeva pretensiones de dominio super iste territorio). Iste processo de conquesta non finiva ante 1496-1497.

Al fin del medievo, duo del grande regnos peninsular, le Corona de Aragon e le regno de Castilia, se alliava e conquireva le regno de Granada in 1492 e illo de Navarra in 1512. Etiam comenciava un politica matrimonial con Portugal que culminava in 1580, quando Philippo II ascendeva al throno, unificante pro le ultime vice le Peninsula Iberic.

In 1492 on decretava etiam le expulsion del judeos non christian, imitante Philippo IV de Francia e Navarra. Etiam Christophoro Columbo arrivava con su naves a America, lo que provocava le exploration e conquesta del terras american, anque per altere paises como Portugal, Francia e Anglaterra. Tonnas de argento e auro esseva portate del nove continente, e le monarchia hispanic se converteva in un del statos le plus potente in le mundo.

Post le morte de Elisabeth le Catholic, in 1504, su filia Johanna, sposate con Philippo I, la succedeva in le throno de Castilia. Nonobstante, Philippo moriva multo juvene, e on recognosceva le incapacitate de Johanna, a causa de su conducta lunatic.

Su filio Carolo I hereditava le coronas de Castilia e Aragon, malgrado le sacrate Imperio Roman-Germanic. In su etate matur ille decideva retirar se al vita religiose recolligente se in 1556 in le Monasterio de Yuste (Cáceres), lo que determinava le dismembramento del imperio, que se divideva inter le membros del familia de Habsburgo, le espaniol (Philippo II, su filio) e le austriac (su fratre).

Finalmente Philippo II, coronante se rege de Portugal in 1580, addeva a su longe lista de titulos illo de "Rege de omne Espanias", e regnava super omne partes del antique Hispania Visigothic. Ille manteneva le ordinal "secunde" pro respectar le via castilian (Philippo I de Castilia esseva Philippo le Belle). Ergo ille pote esser considerate le prime rege de Espania, ben que le prime in le senso actual esseva Philippo V.

Le regnos iberic continuava a prosperar, gratias al commercio con le colonias american, sed al mesme tempore illos susteneva guerras contra Francia, Anglaterra e le Provincias Unite, culminante con le disastrose aventura del Grande e Felicissime Armada in 1588.

Quando le ultime rege del dynastia de Habsburgo, Carolo II de Espania, moriva sin descendentes, Philippo de Borbon, nepote del rege de Francia, Ludovico XIV, le succedeva in le throno con le nomine de Philippo V.

In 1707 le Decreto de Nove Planta de Philippo V creava un Espania unificate, quando ille imponeva le leges de Castilia al altere regnos.

Le resto del seculo 17 esseva le seculo del Illuminismo. Ferdinando IV e Carolo III, filios e successores de Philippo V, faceva un politica de renovation que modernisava Espania, durante un periodo que on cognosce como Despotismo Illustrate.

Post le Revolution Francese, Napoléon prendeva le poter e invadeva Espania con su truppas in 1808, imponente su fratre Joseph I in le throno. Consequentemente comenciava le Guerra de Independentia, que durava cinque annos. Le truppas de Napoleon superate in le battalia de Vitoria, in 1813, Ferdinando VII retornava al throno de Espania, aboliva le constitution de Napoleon, persequeva le liberales constitutionalista e inaugurava un systema de rigide absolutismo.

Le recession economic e le instabilitate politic esseva le consequentia logic del guerra e, post le arrivata al Indias del notitias super le indigne comportamento del rege ante Napoleon, Espania perdeva su colonias de ultramar, con le exception de Porto Rico, Cuba e Philippinas. In ultra, como consequentia del nomination de su filia Elisabeth II como herede, lo que esseva possibile post le derogation del Lege Salic que impediva le succession royal de feminas, su fratre Carolo Maria Isidoro se rebellava contra ille, dante initio al Prime Guerra Carlista.

Le revolution de 1868, denominate Le gloriose, obligava Elisabeth II a renunciar al throno. On convocava Cortes Constituente, que se pronunciava in favor del regime monarchic, e per initiativa de General Prim on offereva le corona a Amadeo de Saboya, filio del rege de Italia. Su breve regno (a causa del fatiga provocate per le politicos contemporanee) aperiva le via al proclamation del Prime Republica, etiam de duration curte, ben que multo agitate (in dece-un menses se succedeva quatro presidentes: Figueras, Pi i Margall, Salmerón e Castelar), e terminate per le colpo de stato del General Pavía, qui dissolveva le parlamento.

Le Restauration proclamava como rege Alphonso XII, filio de Elisabeth II. Espania experimentava un stabilitate politic debite al systema de governamento concipite per Cánovas del Castillo, basate super le alternation del partitos conservator (Canovas del Castillo) e liberal (Sagasta) in le poter. In 1885 moriva Alphonso XII, e su viuda Maria Christina se cargava del regentia usque al majoritate de su filio Alphonso XIII, nascite post le morte de su patre. Le rebellion independentista de Cuba in 1895 induceva le Statos Unite a intervenir in le zona e, post le confuse incidente del explosion del cuirassato Maine le 15 de februario de 1898 in le porto de Havana, iste pais declarava le guerra a Espania. Con le disfacta Espania perdeva su ultime colonias in ultramar (Cuba, Philippinas, Guam e Porto Rico).

Le seculo 20 comenciava con un grande crise economic e le subsequente instabilitate politic, malgrado le periodo de relative prosperitate commercial gratias al neutralitate espaniol durante le Prime Guerra Mundial. Le succession de crises governamental, le marcha disfavorabile del guerra in le Rif, le agitation social e le discontento de parte del armea produceva le colpo de stato del general Primo de Rivera, le 13 de septembre de 1923, que establiva un dictatura militar con le appoio del rege Alphonso XIII.

Durante le dictatura on supprimeva le libertates e derectos. Le difficile conjunctura economic e le crescimento del partitos republican ante le situation de plus in plus difficile obligava Primo de Rivera a presentar su dimission al rege in 1930 e a partir a Paris, ubi ille moriva post pauc tempore. Le succedeva in le commando del Directorio le general Dámaso Berenguer, qui inaugurava le denominate Dictablanda, e postea, durante breve tempore, le admiral Aznar.

Le electiones municipal del 12 de april de 1931 dava le victoria al candidaturas republican, lo que compelleva le rege ad abandonar le pais e proclamava le Secunde Republica, le 14 de april.

Durante le Republica il habeva grande agitation politic e social, marcate per un drastic radicalisation de gruppos de sinistra e dextra. On boycottava le capites moderate, e cata uno pretendeva crear un Espania a su mesura. Durante le duo prime annos, governava un coalition de partitos republican e socialista. In le electiones occurrite in 1933 triumphava le derectas e in 1936 le sinistras. On affrontava un crescente unda de violentia, durante le qual on ardeva ecclesias e experimentava le sublevation monarchic de Sanjurjo, le revolution de 1934 e numerose attentatos contra capites rival.

Le 17 de julio se sublevava le guarnitiones del Africa Espaniol, producente le Guerra Civil. Espania se divideva in duo zonas, le un sub le autoritate del governamento republican e le altere controlate per le sublevatos (inter illes se trovava le general Francisco Franco, qui postea esseva nominate chef de stato). Le appoio german e italian al sublevatos, multo plus firme que le supporto del Union Sovietic al Espania republican, e le continue querelas inter le factiones republican, permitteva le victoria del sublevatos le 1 de april de 1939.

Le victoria del general Franco originava le instauration de un regime autoritari e totalitari. Il se produceva un forte repression contra le adversarios vincite, que obligava milles de espanioles a cercar exilio e condemnava altere milles al morte o al internamento in campos de travalio. Ben que Franco manteneva le pais neutral durante le II Guerra Mundial, su non dissimulate appoio al potentias del Axe menava Espania a un isolamento international de character politic e economic. Nonobstante, le restrictiones del guerra frigide inter le Statos Unite e le Union Sovietic provocava le fin del isolamento e permitteva le signatura de accordos con le Statos Unite, con le consequente installation de bases militar conjuncte de Espania e Statos Unite in Espania. In 1956 Marocco, que habeva essite un protectorato espaniol e francese, acquireva su independentia e interprendeva un plano de stabilisation economic del pais. In 1969 Franco nominava Juan Carlos de Borbon, nepote de Alphonso XIII e prince de Espania, como successor al titulo de rege.

Le dictator moriva in 1975, e Juan Carlos I esseva proclamate rege. Comenciava un periodo cognoscite como Transition, que culminava in le establimento de un Monarchia Constitutional in 1978, post le renuncia de D. Juan de Borbón, patre del rege, a su derectos historic. Post le prime electiones democratic, Adolfo Suárez, del partito Union de Centro Democratic, esseva eligite prime ministro e introduceva importante reformas politic. Il comenciava le negotiationes pro le entrata de Espania in le Communitate Economic Europee. Post su dimission in 1981, in le proprie ceremonia de investitura de su successor, Leopoldo Calvo Sotelo, le 23 de februario (23-F), occurreva un tentativa de colpo de stato, conducite in le Congresso de Deputatos por le tenente colonnello Tejero e promovite per varie militares de alte rango, le qual esseva abortate post un die.

In le electiones sequente (1982), vinceva le Partito Socialista del Laboratores Espaniol (Partido Socialista Obrero Español), con Felipe González como prime ministro, e se manteneva in le poter durante le tres sequente legislaturas. In 1985 Espania entrava in le OTAN e in 1986 in le Communitate Economic Europee. In 1992 Espania appareva visibilemente super le scenario international con le celebration del Jocos Olympic in Barcelona, le declaration de Madrid como capital cultural europee e le celebration del Exposition Universal EXPO 92 in Sevilla. Le electiones de 1996 dava le victoria al Partito Popular, con José María Aznar como prime ministro, carga que ille exerceva usque le electiones general de 2004.

Espania es constituite como un Monarchia parlamentari ab le approbation del Constitution in 1978. Le Organos Constitutional del Stato son:

• Le Corona (Commando del Stato)
• Le Cortes General (Poter Legislative), constituite per duo Cameras:
  • Senato
  • Congresso de Deputatos
• Le Governamento (Poter Executive), constituite per le prime ministro e le ministros.
• Le Poter Judicial, commandate per:
  • Le Tribunal Supreme, como organo jurisdictional superior in omne le ordines, salvo le dispositiones super garantias constitutional
  • Le Consilio General del Poter Judicial, como organo de governamento e disciplina del judices e magistratos
• Le Tribunal Constitutional, organo de controlo del constitutionalitate del actos e omissiones del poteres public, e ultime garantia del derectos e libertates del particulares

Le partitos politic e coalitiones que actualmente ha representation in le Congresso o le Senato es, in ordine alphabetic:

Le partitos politic e coalitiones presente solmente in municipios o parlamentos autonomista, ultra illos que nos ha mentionate, es actualmente:

Espania es un nation. Le origines del stato espaniol data del union matrimonial del regnos medieval de Castilia e Aragon, formate per le union de altere regnos anterior, al fin del seculo 15 durante le regno del Reges Catholic, quando occurreva le unification politic, completate per le incorporation del Regno de Navarra, le Regno de Granada e altere territorios. Un processo posterior de unification institutional occurreva durante le regno de Philippo V, que configurava un forma de stato centralisate ancora existente.

Le pais contine 17 Communitates Autonome e 2 Citates Autonome, un organisation analoge al statos federal. Illos possede un ample nivello de autonomia, poteres legislative, budgetari, administrative e executive in le competentias exclusive que le stato central garanti a cata communitate como un Statuto de autonomia.

Cata communitate autonome se divide in provincias, in alicun casos usque 52.

Ubicate in Europa Occidental, illo occupa le major parte del Peninsula Iberic e duo archipelagos (le del Insulas Canari in le Oceano Atlantic e le del Insulas Baleares in le Mar Mediterranee) e duo citates, Ceuta e Melilla, in le nord de Africa.

In extension territorial illo es le quarte pais de Europa post Russia, Ukraina e Francia, e le secunde major del Union Europee.

Le limites physic de Espania es principalmente le del Peninsula Iberic, que illo divide con Portugal. Iste pais e le Oceano Atlantic al west, le Mar Mediterranee al est, le Stricto de Gibraltar al sud e le Pyreneos, insimul apud le Golfo de Vizcaya e le Mar Cantabric al nord.

Le principal systemas montaniose es: Pyreneos, Systema Iberic, Carpetana, Oretana e Cordilleras Betic (Subbetic e Penibetic)

Con un Producto Interior Bruto de 1.414.646 milliones de euros (2007) e un renta per capite de 31.471 dollares (2007), Espania es un del grande economias europee. Secundo le classification establite per le Banco Mundial pro le 2004, Espania es le octave economia del mundo. Le sperantia de vita de su population es intra le 3 plus elevate del mundo e le mortalitate infantil intra le plus basse. Le qualitate de vita es intra le plus alte del mundo, essente situate pro le unitate de intelligentia del periodico britannic The economist in decime loco, post le paises como Francia, Regno Unite, Statos Unite o Canada.

Espania habeva 40 499 791 habitantes al 1 de januario de 2000, 43 975 375 habitantes al 1 de januario de 2005 e 46.449.565 al 1 de januario de 2015. In 2003 recipeva le 50% del immigration extra-communitari usque le UE, multe de illes in situation illegal. Inter illes, il ha magrebies, subsaharianos e hispanoamericanos. Alicun immigrantes ha difficultates de assimilation e integration como laboratores.

Le areas metropolitan que superava 2003 le 300 000 habitantes esseva le sequente:

Le catholicismo es le religion plus popular del pais. Quatro de cata cinque espanioles se considera catholic. Sequente al catholicismo, le atheismo o agnosticismo suppone le 12% e altere religiones le 1,7%.

Il es importante remarcar, nonobstante, que multe espanioles se face appellar catholic, sed illes non es realmente practicante. Secundo un studio del 19 de april de 2005 del New York Times, sol le 18% del espanioles participa in massa de forma regular. De intra le espanioles de minus de 30 annos, le percentage se reduce al 14%. Isto indica le declination del religiositate del population.

Contante membros, le secunda religion in importantia es le Islam. Il se calcula que il existe circa 800000 credentes, venite in recente immigration. Le seque le Testes de Jehovah con apud 103784 adherentes. Il ha etiam varie denominationes protestante que summa apud 50000 credentes, e circa 20000 mormones. Como detalio historic, le musulmanes esseva obligate a converter se al fide christian (moriscos) in 1502 usque illes esseva finalmente expellite del pais in 1616.

Articulo principal: Litteratura espaniol

Scriptores espaniol include Miguel de Cervantes, Ángel de Saavedra, Frederico García Lorca, Antonio Machado, Gloria Fuertes, Ramón del Valle-Inclán e Rubén Serrano Calvo.

Francisco Herrera, Pablo Picasso, Salvador Dalí, e Joan Miró son pictores espaniol.

Luís Buñuel esseva un innovator in surrealismo cinematic. Pedro Almodóvar es un famose director. Penélope Cruz e Antonio Banderas son actores espaniol multo succedite e in lor patria e in Hollywood.

In plus del festivitates national, cata Communitate Autonome ha duo festas, e cata municipio, altere duo plus. In total le festas official in Espania es 15.

Le plus importante parlator de Interlingua en Espania es Carlos Valcárcel Riveiro, qui ha extendite le cognoscentia del lingua per TikTok.

Interlingua es studiate in le Universitate de Granada.^[2]

• Blog de un interlinguista espaniol
• Nove representante de interlingua in Espania
• Experientia: Interlingua functiona in Espania
• Societate Navarrese pro Interlingua (SNI)

Le hispano Vicente Costalago ha publicate libros in interlingua.

1. ↑ Derivation: Entitates: 1. (it) Spagna || 2. (es) España || (pt) Espanha || 3. (fr) Espagne || 4. (en) Spain || Controlo: (de) Spanien || (ru) Испания || - (Extra): (la) Hispania
2. ↑ Interlingua in le Universitate de Granada

Le 27 statos membros del Union Europee

 Austria ·  Belgica  ·  Bulgaria  ·  Croatia  ·  Cypro  ·  Danmark  ·  Espania  ·  Estonia  ·  Finlandia  ·  Francia  ·  Germania  ·  Grecia  ·  Hungaria  ·  Irlanda  ·  Italia  ·  Lettonia  ·  Lituania  ·  Luxemburg  ·  Malta  ·  Pais Basse  ·  Polonia  ·  Portugal  ·  Republica Chec  ·  Romania  ·  Slovachia  ·  Slovenia  ·  Svedia